AİLE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 23

Gerileme, cinsel ilişki sırasında vücutta ortaya çıkan değişikliklerin, orgazm sonrasında geri dönmesi aşamasıdır. Erkekte hızla gerçekleşen bu safha, kadınlarda daha uzun sürer. Bu farklılık, ilişkiden sonraki safhada, erkeğin cinsel ilgisizliği, uyuma veya yataktan kalkma isteği, kadının bu haz dolu hali devam ettirme isteği ile çatışıp problemlere neden olabilmektedir. Erkekler, gerileme aşamasından sonra bir müddet cinsel yönden duyarsız olurlar. Cinsel uyarılma ve dolayısıyla peniste sertleşme olmaz. Bu nedenle hemen tekrar cinsel birleşmede bulunamaz. Gençlerde kısa olan ve yaş ilerledikçe uzayan cinselliğe duyarsız dönemin varlığını bilmeyen bazı erkekler, sıkıntı içine girebilmektedirler. Duyarsız dönem, gençlerde birkaç dakika kadar kısa, yaşlılarda birkaç gün kadar uzun olabilir. Ortalama iki saat olarak kabul edilmektedir. Doğru yanıt B’dir.

Yetiştirilme tarzı ve kadının cinsel rolü bağlamında cinsel duygularını kontrol etme, açıklamama, cinsel hazzı ifade etmeme veya edememe toplumsal cinsiyetin bir yansımasıdır. Cinsel duyguları olumsuz ve kötü gören anlayış tarzına göre kadının cinsel arzularını ifade etmemesi gerektiği yönünde bir yargı vardır. Bu yargının sonucu olarak; kadınlar, eşleriyle olan cinsel birlikteliklerinde kendini rahat hissedememekte; kendini kontrol altında tutmaya çalışmaktadırlar. Bu durum ise cinsel uyarılmayı sorunlu hale getirmektedir. Kadınlar, genellikle, eşlerine neyi cinsel olarak uyarıcı bulduklarını, nelerden hoşlanmadıklarını söylemeye çekinirler; isteksiz veya uyarılmadıkları halde cinsel ilişkiye hayır diyemezler. Kadınlarda duygusallık erkeklere göre daha önemli olup, kırıldıklarında, incindiklerinde cinsel fonksiyonları kolaylıkla bozulur. Ancak kadınlar, bu durumu ifade etmeye çekinirler. Kronik yorgunluk veya hormonal hastalık hali yetiştirilme tarzı ile ilgili olmayabilir. Doğru yanıt C’dir.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında AIDS, frengi, bel soğukluğu, klamidia ve trichomonas vardır. Doğru yanıt D’dir.

Avcılık ve toplayıcılıkla geçinen toplumlarda toprağa yer- leşme ile beraber ortaya çıkan bir aile türüdür. Bu aile tipine özellikle ilkel toplum- ların ikinci kademesinde rastlanmaktadır. İlkel toplumların birinci kademesinde avcılığa ve toplayıcılığa, ikinci kademesinde ise tarıma dayalı bir ekonomi söz konusudur. Böylece toplumların göçebelikten kurtulup belirli bir yerde yaşamaya başlamalarıyla yani toprağa yerleşmesiyle birlikte ana ailesi ortaya çıkmıştır (Gök- çe, 1976).

Büyük ailelerde akrabalık bağları kuvvetli olup gelenek ve göreneklere göre yaşarlar (Gökçe, 1976). Tarıma dayalı toplumlarda görülen bir aile tipidir (Erkan, 2010:225). Toplumların sahip oldukları kültürel miras ile bağlantılı olarak değişik akrabalık ilişkileri, aile ve ev- lenme biçimleri görülür.

Toplumsal yapılardan etkile- nen ancak kendine özgü birtakım özellikleri bünyesinde barındıran yapısıyla devamlılık gösterir. Maciver ve Page’in “Society” adlı eserlerinde bu özellikler aşağıda belirtilen sekiz ana grupta toplanmıştır (Kavuncu, 2011:3).

 1. Aile, evrenseldir: Aile, bütün sosyal şekiller içinde en fazla evrensellik özelliği göstermektedir. Her toplumda ve sosyal gelişimin her devresinde bulunduğu gibi hayvanlar âleminde de görülmektedir. Her insan bir aileye mensuptur ve o ailenin çeşitli sorumluluklarını taşıyan bir üyesidir.

2. Aile, duygusal bir temele dayanır: Aile, karmaşık duygular üzerine temellenmiş bir kurumdur. Bu duygular, nesli devam ettirme arzusu, annelik, arkadaşlık, ebe- veynlik duygularıdır. Bu duygular; romantik sevgiden ırk gururuna, eşlerin şefkat duygularından ailenin ekonomik güvenliğine, kişisel ihtiraslardan neslin devamlı- lığı duygusuna kadar yükselen ve toplumsal ilişkiler sonucu beliren, birbirine bağlı ikincil duygularla kuvvetlendirilmektedir.

3. Aile, üyelerinin kişiliğini şekillendirme özelliğine sahiptir: Çocuğun kişilik yapısı, aile içinde gelişir. Aile üyeleri, bireyin hem organik hem de zihni alışkanlıklar ka- zanmasını sağlar. Bireydeki sosyalleşme olayı aile içinde gerçekleştiğinden ve aile- nin çocuk üzerindeki etkileri kişilik gelişiminin bir parçası olduğundan, kazanılan özellikler, yetişkine hayat boyu eşlik edecektir.

4. Ailenin sınırları bellidir: Ailenin içinde bulunduğu sosyal yapıya göre sınırları be- lirlenmiştir. Aile, sosyal yapıların en küçüğüdür. Bu durum, özellikle akraba grup- larından tamamen uzaklaşmış küçük ailelerde ve modern toplumlarda geçerlidir.

5. Aileler, içinde bulundukları toplumsal yapıda çekirdek özelliği taşır: Baba otori- tesinin hâkim olduğu toplumlarda sosyal yapı bütünüyle aile ünitelerinden mey- dana gelmiştir. Giderek karmaşıklaşan modern toplumlarda aile, bu özelliğini kaybetmeye başlamıştır. Diğer taraftan aile birliğinin çekirdeklik özelliğini devam ettirme eğiliminde olduğu da görülmektedir.

6. Sosyal yapı içinde her bir aile üyesinin sorumluluğu bellidir: Aile, üyelerinden di- ğer birliklerde görülmeyen şekilde devamlı ve çok sayıda isteklerde bulunur. Aile- nin üyelerinden beklediği görev, diğer görev türlerinden farklı olarak yaşam boyu devam etme özelliğindedir.

7. Aile, belirli toplumsal kurallara sahiptir: Aile, belirli toplumsal kurallara ve yasalara bağlı olarak varlığını sürdürmektedir. Evlilik kurumu, davranış kuralları kesin olarak belirlenmiş bir hukuki anlaşmadır. Eşler, bu kurallara ve yasalara uymak zorunda- dır. Evlilikler yasal kurallarla başladığı gibi yasal kurallar çerçevesinde de sona erer. Evlilik kontratının şekli toplumlar arasında farklılık gösterebilir. Ancak her toplum, kendi oluşturduğu kurallar çerçevesinde kurumların yaşantısını kurgular.

8. Ailede süreklilik ve aynı zamanda da gelişim söz konusudur: Aile, kurum olarak devamlılık ve evrensellik özelliği gösterir. İki kişinin kurduğu bir birlik olarak top- lumdaki diğer örgütler içerisinde en değişken yapıda olanıdır. Aile süreci, evliliğe hazırlıkla başlar; evlilik onu izler; ardından çocuk yetiştirme ve olgunluk aşamaları gelir. Ancak bazı ailelerde bu dört aşama gerçekleşmeyebilir. Aileler zaman zaman isteyerek ya da istemeyerek çocuk sahibi olmayabilirler. Eşlerden birinin ölümü veya boşanma, beklenen bu aşamaların tamamlanmasına mani olabilir.

Eski Türk aile yapısında töre, hukuk düzeni anlamına karşılık gelmektedir (Güngör, 1992) ve Eski Türk devletlerinde sosyal ve hukuki kuralların bütününü ifade etmektedir (Aydın, 1992).Türkler, tarih boyunca etrafları sürekli düşmanla çevrili bir hayat yaşamak durumunda kalmışlardır. Bu nedenle çok disiplinli, her zaman birlik ve beraberlik içinde yaşamak zorunluluğu ile karşı karşıya olmuşlardır. Bu birlikteliği sağlayan ise “Töre” olmuştur.

Gökalp’e göre Türk aile yapısı dört aşamadan geçmiştir; boy, ocak, konak ve yuva. Bu dört aşamanın hepsinde de demokratik bir yaşam tarzı vardır ve aralarında ortak yönler bulunmaktadır.

Mehir: İslâm kurallarına göre erkeğin evlilik sırasında kadına verdiği ya da vermeyi taahhüt ettiği para ya da maldır.

1917’de yapılan yasal düzenlemeler ve 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe giren Medeni Kanun ile çok eşli evlilikler yasadışı ilan edilmiştir. Taraflara eşit boşanma hakkı tanınmış, çocukların gözetimi ana-babanın her ikisine birden verilmiştir. Ayrıca yasa, kocanın aile reisi olduğunu ve ikametgâhın koca tarafından seçilmesini de hükme bağlamıştır.

Aile fonksiyonu, ailenin amaçlarına ulaşmak için fertleri tarafından kullanılan süreçleri içerir. Bu süreçler; aile üyeleri arasındaki iletişim, amaç oluşturma, çatışma çözme, bes- lenme, iç ve dış kaynakların kullanımını içerir.

Bu bağlamda sağlıklı ailenin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Aile üyelerinin birbirlerine ve aileye bağlılıkları,

Karşılıklı kıymet bilme ve yakınlık,

Aile içinde rollerin etkili bir biçimde oluşmasını sağlamak,

Problemleri ile yüzleşmek ve baş etmek için girişimde bulunmak,

İçinde bulunduğu toplulukla sağlıklı bağlar kurmak,

Birlikte zaman geçirmeye istekli olmak,

Etkili iletişim örüntüleri kurmak,

Dini ve etnik oryantasyon.

“Tarihsel zaman” ise bireylerin içinde yaşadıkları tarihsel dönem ve bu dö- nemin kültürüyle ilgilidir. Bu aşamada insanları etkileyen ekonomik krizler veya savaşlar gibi önemli olaylar değerlendirilir (Gladding, 2012).

Köyden kentlere olan göç, geleneksel Türk aile yapısını bozmuş ve çekirdek ailelerin artmasına neden olmuştur. Doğru yanıt 'B'.

A,B,D ve E şıkları ailenin özelliklerini verirken C şıkkındaki 'Ailenin sosyal sınırları belirsizdir.' ifadesi doğru olmayıp aksi doğrudur. Cevap 'C'.

Cinsel sadakatsizlik, sosyal cinsel sağlık sorunlarından biridir.

Eski Türklerde töre bir tür özel hukuk sistemi idi. Bu kelimeden gelenek görenek de anlaşılabilir. Doğru yanıt 'A'.

Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkeğin toplumdaki rollerini ve sorumluluklarını ifade etmektedir. Toplumsal cinsiyet, kadın veya erkek olmaktan farklı olarak toplumun o cinse belirlediği rolü, cinsiyete bakışı, düşünce biçimi, davranış beklentileri gibi özellikleri ifade etmektedir.

Bizans ve Pers kültürleri etkileşimi ile Türk kültürüne giren 'Harem' Türk kadınını ev hayatına alıştıran sosyo-kültürel bir model olmuştur. Doğru yanıt 'A'.

Cinsellik konularında kendi kararlarını verebilme hakkına sahip olma, cinsel özerklik, cinsel bütünlük ve cinsel güvenlik ile ilintili haklardır.