AİLE SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 21

Dikey Stresörlerden cinsiyetçilik, sosyal sınıfçılık, yaş, homofobi, tüketicilik, fakirlik toplum düzeyinde gerçekleşir.

İşbirliği, paylaşım, dürüstlük, kabul ve ritüellere birlikte katılım da sağlıklı ailelerin ortak işlevleridir. Sağlıklı aileler, fonksiyonlarını çok iyi yerine getirirler. Aile üyeleri, aile içi iletişimden memnundurlar. Bu memnuniyet, psikolojik olarak ailenin sağlıklı olmasına yardım eder. İletişimi güçlü olan ailelerde çatışma azdır. Yaşamın onların karşısına çıkardığı problemlerin çözümünde işbirliği yapabileceklerini bilmek, aile üyelerinin güven duymasını sağlar. Bu yapıdaki aileler, kriz durumunda çabucak çözüm üretirler ve bu çözümleri kolaylıkla hayata geçirirler.

Sözlük anlamıyla şiddet; bir kişiye, güç veya baskı uygulayarak isteği dışında bir şeyi yapmak ya da yaptırmaktır. Şiddet, kişilere ya da nesnelere çeşitli boyutlarda zarar vermeyi içeren güçlü, kontrolsüz, aşırı, birdenbire, amaçsız olabilen, toplu ya da bireysel görülebilen bir olgudur. Şiddet çok boyutlu olup saldırganlığı da kapsar.

Şiddet nedenleri, çok çeşitli ve karmaşıktır. Ancak genel anlamda şiddet, özel anlamda aile içi şiddetin nedenlerini biyolojik nedenler, psikolojik nedenler ve sosyal nedenler olmak üzere üç başlıkta toplamak mümkündür.

Erkeklik hormonlarının etkisi, şizofreni, paranoid şizofreni gibi bazı akıl hastalıkları ile antisosyal kişilik bozukluğu gibi bazı ruhsal bozukluklar şiddetin biyolojik nedenleri arasında gösterilir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün, 2002 Şiddet ve Sağlık Raporu’nda kullanılan sınıflandırmaya göre şiddet üç şekilde ele alınmıştır.

Kendine Yönelik Şiddet

Kişiler Arası Şiddet

Kollektif Şiddet

Duygusal şiddet, duyguların ve duygusal ihtiyaçların karşı tarafa baskı uygulayabilmek için tutarlı bir şekilde istismar edilmesi, bir yaptırım ve tehdit aracı olarak kullanılmasıdır. Duygusal şiddetin amacı, kurbanın kendine ait saygısını kaybettirmek, korkut- mak, kendini güçsüz hissetmesini sağlamaktır.

Fiziksel şiddet, aile içi şiddetin en sık ve görünür biçimidir. Sözel şiddet ve psiko-sosyal şiddet aynı başlık altında değerlendirilmiştir; çünkü sözel şiddet kadının toplumsal onurunu zedelemekte ve bu yolla mağdurun psikolojik duru- mu tahrip edilmektedir. “Cinsel Şiddet” de aile içi başka bir şiddet türüdür. Ekonomik şiddet örnekleri olarak; parasını almak ve geri vermemek, zorla istemediği bir işte çalıştırmak, istediği halde çalıştırmamak, işe yollamamak veya zorla çalıştırmak, eline hiç para vermemek gibi uygu- lamalar verilebilir.

Günlük yaşamda çeşitli mesajlar, temas yoluyla aktarılmaktadır. Birinin elini öpüp başa koymak, karşı tarafa saygı ve büyüklük atfedildiği anlamını ortaya çıkarır. Tokalaşma sırasında temasın düzeyi ve şekli de anlamların aktarı- mında mesajları karşı tarafa iletmektedir. Dostluk ve samimiyet gösterme amaçlı olarak karşıdaki kişinin koluna ve omuzuna dokunmak da bu türden ilişki kod- lama tipidir.

Dökmen (2006) günlük yaşamda çatışma yaratan durumları aşağıdaki gibi sıralamaktadır:

Kişinin kendisine gönderilen mesajı, mesajın gönderiliş şeklini ya da mesajı göndereni, kendisine uygun bulmaması,

Kişinin kendisine gönderilen mesajı, dinleyememesi,

Kişinin mesajı yanlış yorumlaması,

Mesajın içeriğine karşı olması,

Kişinin mesaja verdiği geribildirimin; karşısındaki kişiye uygun olmaması.

Aile içi şiddet, dünyanın her bölgesinde ve kültüründe değişik biçimlerde var olan bir durumdur. Tarihsel süreçte de aile içi şiddete ilişkin pek çok örnek verilebilir. Ancak gelişmiş toplumlarda aile içi şiddetin gelişmekte olanlara ve gelişmemişlere göre daha az olduğu bilinmektedir. Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde mevcut verilerin güvenirliğine ilişkin şüpheler bulunmasına rağmen rakamlar endişe vericidir. Gelişmekte olan ülkelerde kültürel nedenlerin şiddet bilgisinin paylaşımını etkilediği düşünüldüğünde bu rakamın daha da fazla olduğunu söylemek yanlış ol- mayacaktır.

Bir insanın karşısındakinin ne hissettiğini o anda anlayabilme ve ona bu hususta hak verebilme yeteneği olarak ifade edilen empati, sağlıklı ve etkili iletişimin kalbidir.

Bireyin cinsiyetinin farkında olması, bedeni ve benliğini belli bir cinsiyette algılayışı, kabullenişi, duygu ve davranışlarının buna uygun yönlenişine cinsel kimlik adı verilir.

Sağlık, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Buna paralel olarak cinsel sağlığı; “yalnızca hastalık, fonksiyon bozukluğu veya zayıflık hali bulunmaması değil; cinsellikle ilgili bedensel, duygusal, zihinsel ve sosyal yönlerden iyilik hali” olarak nitelemektedir. Cinsel sağlık; baskı, ayrımcılık ve şiddetten arınmış keyifli ve güvenli cinsel deneyimlere sahip olabilmek kadar; cinselliğe ve cinsel ilişkilere olumlu ve saygılı yaklaşımı da gerektirmektedir. Cinsel sağlığa ulaşılabilmesi ve bunun korunabilmesi için; her insanın cinsel haklarına saygı gösterilmesi, bu hakların korunması ve yerine getirilmesi gereklidir.

Sağlıklı cinselliğin üçüncü ögesi olan sosyal yönden cinsel iyilik halinde insanların birbirleriyle olan ilişkilerinin önemi büyüktür. Burada toplumun kültür yapısı, gelişmişlik ve refah durumu yanında insanların davranışları da önemlidir. Başkalarına saygı gösteremiyorsak, başkalarının sağlığı, üzüntüsü, felaketi bizleri ilgilendirmiyorsa sadece kendimizi, kendi zevk ve menfaatlerimizi düşünüyorsak, insani değerlerimizin eksik olduğu düşünülmelidir.

Toplumsal cinsiyet eşitliği, hukuk ve politikalarda erkek ve kadınlara eşit davranılması ve aile, toplumsal grup ve genel olarak toplum içinde kaynak ve hizmetlere erişimde eşitlik sağlanması anlamına gelmektedir.

Toplumun üyelerinin cinsiyete yaklaşımlarının bir sonucu olarak ortaya çıkan bu sorunlar:

• Cinsiyete bakış açılarının ortaya çıkardığı duygusal sorunlar,
• Beslenme yetersizlikleri
• Toplumsal bakış nedeniyle sorunları ihmal ve sağlık hizmetlerinden yararlanamama • Cinsel istismar
• Fuhuşa sevk etme
• Şiddet ve töre cinayetleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Üretkenlik seçiminde özgür olma ve sorumluluk hakkı: Bu hak, bireylerin çocuk sahibi olup olmamaya kendilerinin karar vermesine imkân tanır. Bireylerin sahip olacakları çocuk sayısı ve çocukları arasındaki zaman aralıklarını belirleme hakları vardır. Ayrıca tüm bireylerin doğum kontrol yöntemlerine başvurma hakları da bu kapsamdadır.

Cinsel isteksizlik ya da istek azalmasına sebep olan durumlar:
• Aşırı yorgunluk, stres,

• Eşlerin geçimsizlikleri, nefret ve kızgınlık duyguları,

• Bedensel ve ruhsal hastalık halleri,

• Cinselliği, pis ve kötü gören bir düşünce tarzı,

• Erkeklik veya kadınlık hormonlarında azalmaya neden olan bedensel hastalıklar ve ilaçlar.

Cinsel istekle başlayan cinsel fonksiyon, cinsel uyarılma, plato, orgazm ve gerileme fazlarından oluşur. Cinsel fonksiyon ile ilgili bedensel değişiklikler sadece cinsel organlarla sınırlı olmayıp tüm insan bedenini ilgilendirmektedir. Bunlardan plato, cinsel uyaranın varlığı, uyarılmanın devam etmesi ve cinsel hazzın artması ile ortaya çıkan cinsel tepkinin ikinci aşamasıdır.