AİLE PSİKOLOJİSİ VE EĞİTİMİ

Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Uyum bozuklukları

Travma

Stres

Organizma stresörler karşısında bazı tepkiler verir. Bu tepkiler genel adaptasyon sendromu kapsamında, stresörle ilk karşılaşıldığında ortaya çıkan alarm evresi, stresin devam etmesi halinde ortaya çıkan direnme evresi ve stresle baş edilememesi durumunda ortaya çıkan tükenme evresi olarak üç evrede incelenmektedir. Tükenme evresi alarm reaksiyonlarının tekrar ortaya çıktığı, ölüm ya da psikiyatrik-psikosomatik hastalıkların ortaya çıkabildiği ve organların fiziksel olarak zarar görebildiği bir evredir. Dolayısıyla yukarıda verilenlerin tamamı bu evreye aittir.

Alarm evresi

Akut (ani gelişen) stres bozukluğu, travmatik bir olaydan sonraki 1-2 gün içerisinde gelişen ve 3-4 hafta içerisinde düzelebilen belirtilerden oluşur. Travmatik olayın tekrarlayan görüntüler, düşünceler, rüyalar, yanılsamalar, olayı sanki yeniden yaşıyormuş gibi hissetme yolu ile yeniden yaşantılanması, olayı hatırlatan durumlar karşısında sıkıntı duyma, olayı hatırlatan durumlardan, düşüncelerden, konuşmalardan, insanlardan uzak durmaya çalışma, huzursuzluk, uyumakta güçlük, yoğunlaşamama, aşırı irkilme gibi travma sonrası stres bozukluğuna benzer belirtileri mevcuttur. Bu bozuklukta travma sonrası stres bozukluğundan farklı olarak şaşkınlık hali, kendini çok uzakta, hiçbir şey hissetmiyormuş ve kendini dışardan gözlüyormuş gibi hissetme, çevrenin gerçekdışı algılanması şeklinde belirtiler görülür. Bu bilgiler ışığında "Hiçbir şey hissetmiyormuş ve kendini dışardan gözlüyormuş gibi hissetme" akut stres bozukluğunu travma stres bozukluğundan ayıran bir özelliktir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Ailede çiftin iletişim kuramaması

Akut stres bozukluğu

Travma sonrası stres bozukluğu

Anksiyeteli uyum bozukluğu

Davranım bozukluğu ile giden uyum bozukluğu

Depresif mizaçlı uyum bozukluğu

Yalnızlaşma ve inkar

İnsanın bedensel ve ruhsal yapısını tehdit eden her türlü durum ya da olay travma olarak nitelendirilebilir.

Travmatik bir olaydan sonraki 1-2 gün içerisinde gelişen ve 3-4 hafta içerisinde düzelebilen uyku bozukluğu, şaşkınlık, huzursuzluk, aşırı irkilme gibi belirtileri olan duygusal bozukluk akut stres bozukluğudur. Eğer bir ay içinde düzelmiyorsa travma sonrası stres bozukluğundan şüphelenilir. Doğru cevap D'dir.

Sevilen birinin kaybı, ayrılık, işini kaybetme, okul sorunları gibi günlük yaşamda hemen hemen herkesin deneyimleyebileceği yaşam olayları karşısında bireyler olaydan sonraki ilk üç ay içinde çökkünlük, ağlamaklı hal, ümitsizlik gibi depresif belirtiler gösterebilirler. Kendilerini huzursuz ve gergin hissedebilirler. Bu durum uyum bozukluğu olarak adlandırılan bir ruhsal bozukluğa işaret edebilir. Doğru cevap C'dir.

Afetler özelliklerine göre doğal, teknolojik ve insan kökenli afetler olarak üç grupta incelenebilmektedir. Doğa olaylarından kaynaklanan ve insan eliyle önlenemeyen geniş çaplı etki alanına sahip deprem, sel, yangın gibi olaylar doğal afetler grubundadır. Teknolojik yapılardaki kazalar ve endüstriyel gelişmelerle ikincil olarak gelişen insan yaşamını tehdit edici özelliği olan nükleer kazalar, kimyasal patlama, çevre kirliliği gibi olaylar teknolojik afetler grubunda yer alır. Son olarak insan eliyle gerçekleştirilen saldırıları kapsayan savaş terör saldırısı gibi olaylar da insan kökenli afetler olarak sayılmaktadır. Dolayısıyla savaş ve terör saldırısı insan kökenli afet olarak bir grup oluşturur. Nükleer kaza ve çevre kirliliği de teknolojik afet olarak bir grup oluşturur. Deprem doğal afet olarak bu iki grubun dışında kalır. Doğru cevap B'dir.

İşkence, deprem, sel, toprak kayması gibi doğal afetler, sava" ve toplama kampında kalmak, fiziksel saldırı, sarkıntılıktan tecavüze kadar varabilecek cinsel saldırı, yangın, kara, deniz ve hava trafiğini ilgilendirebilecek kazalar, rehin alınma, bombalı saldırıya maruz kalma gibi terörist saldırılar, ağır yanıklar, iş kazaları, ani gelişen ağır hastalıklar, ani yakın ölümleri ve göç travmatik olaylara örnek olarak gösterilebilir.

Bir kaybın ardından bireyler çeşitli yas tepkileri ortaya koyarlar. Bu tepkilerden pek çoğu normal ve sağlıklı tepkiler arasındadır. Kaybın hemen ardından kaybettiği kişinin sesini duyduğunu düşünmesi, kapıdan tekrar girecek gibi hissetmesi, belli bir süre kaybettiği kişiyi suçlaması, ona öfkelenmesi, belli bir süre kaybettiği kişiyi düşünüp üzülmesi, pazarlığa benzer dualar etmesi normal bir yas sürecinde olabilecek belirtilerdir. Ancak yas tepkisinin çeşitli bedensel hastalıklarla gösterilmesi sağlıksız bir yas süreci geçirildiğine işaret etmektedir. Doğru cevap A'dır.