AİLE PSİKOLOJİSİ VE EĞİTİMİ

4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunun Uygulanması Hakkında Yönetmelik’te aile içi şiddet; aile bireylerinin fiziksel, cinsel, ekonomik veya psikolojik zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini içeren, toplumsal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözel ve ekonomik her türlü davranışı ifade etmektedir.

Şiddet denince akla öncelikle fiziksel şiddet gelmekte ve diğer şiddet türleri ve şiddetin doğurduğu ruhsal etkiler gölgede kalmaktadır. Oysa yapılan araştırmalar fiziksel şiddet dışındaki şiddet türlerinin oldukça sık ve etkili bir şekilde uygulandığını, şiddetin fiziksel zararları kadar ruhsal zararlarının da göz ardı edilemeyecek düzeyde olduğunu göstermektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Çalışma ortamında (işyerinde) şiddet: Çalışma ortamlarında da tıpkı diğer ortamlarda olduğu gibi fiziksel ve cinsel şiddet davranışına rastlanmaktadır. Ancak son yıllarda, hukuki yönüyle de, çalışma ortamına özgü bir şiddet türü tanımlanmıştır. Literatürde ‘mobbing’ adıyla anılan bu şiddet türüne en uygun karşılık ‘yıldırma’ dır. İşyerlerinde, genellikle hedefi kişinin işyerinden ayrılmasını sağlamak olan, kişilere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ve altlarında çalışanlarca sistematik bir şekilde uygulanan kötü muamale, tehdit, aşağılama gibi davranışlara yıldırma denir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bilişsel teorideki genel saldırganlık modeline göre; yüksek öfke düzeyine sahip kişilerde düşmanca olabilecek uyaranlara ilişkin olarak artmış seçici dikkat bulunmaktadır. Düşmanca olabilecek uyaranları çok daha kolay tanımaktadırlar. Bu insanlarda açık bir şekilde tehdit edici durumlar veya açık bir şekilde tehdit edici olmayan durumlar karşısındaki yorumlamalarda sorun yokken, öfkeli kişiler tehdit edicilikleri daha az belirgin durumları olumsuz yorumlayarak saldırgan davranışlarda bulunabilirler.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Şiddet mağdurları ile daha kolay eşduyum sağlanabilmesi açısından aile içi şiddetteki döngü iyi bir araçtır. Bu döngüye göre şiddetin gerginliğin tırmanması, şiddet aşaması ve balayı aşaması olmak üzere üç aşaması mevcuttur.

Balayı aşamasında; şiddet uygulaması sona ermiştir. Şiddeti uygulayan erkek sözüm ona hatasının farkına varmıştır. Alttan almakta, özür dilemekte ve bir daha bu tür olayların gerçekleşmeyeceğine, bundan sonra değişeceğine dair sözler vermektedir. Zaman zaman affedilmesini sağlamaya yönelik ağlama, yalvarma ve hatta intihar etmekle tehdit etme yoluna gidebilir.

Özellikle ergenlik dönemindeki çocuklarda şiddet davranışına maruz kalmakla bağlantılı olarak alkol-madde kullanımı, evden ve okuldan kaçma, geceyi ev dışında geçirme, çetelere katılma, suç sayılan davranışlarda bulunma, tehlikeli araba kullanma, riskli cinsel ilişkilere girme gibi davranışlar ortaya çıkabilmektedir.

Tırnak yeme ve alt ıslatma gibi uyum ve davranış problemli daha çok daha küçük yaş gruplarındaki çocuklarda görülmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW), 1979‟da kabul edilmiş, 1981‟de yürürlüğe girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti 1985 yılında bu sözleşmeye taraf olmuştur. CEDAW‟ın kendisinden önceki metinlerden en önemli farkı, diğer metinlerde genel olarak insan haklarından söz edilirken burada özellikle kadın haklarının altının çiziliyor olması, kadınlar hakları açısından hak ihlallerine en sık maruz kaldıkları siyaset, evlilik, aile, eğitim, sağlık, medya gibi alanlara özellikle yer verilmesidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Medeni Kanun’da ailenin korunmasına dair önlemler yeterli görülmemiş, aile içi şiddet açısından mağdur veya mağdurların korunabilmesi açısından başka tedbirlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu maddede hakim tarafından alınabilecek önlemler aşağıdaki gibi sıralamıştır.

Kusurlu eşin veya diğer aile bireyinin;

a) Aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmaması,

b)  Müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin diğer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrı oturmakta olduğu eve veya işyerlerine yaklaşmaması,

c)  Aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi,

d)  Aile bireylerini iletişim araçları ile rahatsız etmemesi,

e)  Varsa silah veya benzeri araçlarını genel kolluk kuvvetlerine teslim etmesi,

f)  Alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanılmış olarak şiddet mağdurunun yaşamakta olduğu konuta veya işyerine gelmemesi veya bu yerlerde bu maddeleri kullanmaması,

g)  Bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması.

Cinsel amaçlı olarak taciz suçu, Türk Ceza Kanunu (TCK) 105. maddede ele alınmakta ve ceza öngörülmektedir. Bu durum eski yasamızdaki söz atma ve sarkıntılıkta bulunma ifadesinin yerine geçmiştir. Cinsel taciz, bir kimsenin cinsel arzularını tatmin için bir başkasının cinsel dokunulmazlığına yönelik, ancak vücut dokunulmazlığını ihlal niteliği taşımayan (cinsel saldırı boyutuna ulaşmayan) davranışlarla rahatsız edilmesidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme; 1989 yılında kabul edilmiş Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1995 yılında imzalanmıştır. Sözleşme çocuğa yönelik her türlü, bedensel ve zihinsel saldırı, istismar ve suistimal olarak değerlendirmekte ve bu hallerde çocuğun korunması sorumluluğunu devlete vermektedir.

Bu sözleşmeye göre, taraf devletler, sözleşmenin 19. maddesinde yer alan haklara uygunluk açısından, evlerinde, okullarında, diğer kurumlarda veya kendi toplulukları içinde çocukları her tür şiddet ve istismara karşı korumak zorundadırlar.”

Doğru cevap C seçeneğidir.

Şiddet, yöneldiği kişi ya da kişiler, şiddet davranışına maruz kalanların yaşları, şiddet davranışına maruz kalanların cinsiyetleri, şiddet davranışının meydana geldiği ortam temelinde sınıflandırılabilir. Şiddet davranışının meydana geldiği ortama göre aşağıdaki gibi ise ev içi şiddet, sokakta şiddet ve çalışma ortamında(işyerinde) şiddet olarak sınıflandırılabilir. Doğru yanıt C'dir.

Bağırmak, korkutmak, küfür etmek, tehdit etmek, hakaret etmek, ailesiyle akrabalarıyla komşularıyla arkadaşlarıyla ya da başkalarıyla görüştürmemek, eve kapatmak, küçük düşürmek, çocuklarından uzaklaştırmak, kıskançlık bahanesiyle sürekli kontrol altında
tutmak, başkalarıyla kıyaslamak, nasıl giyeceğini, kimlerle görüşeceği konusunda baskı yapmak, kendini geliştirmesine engel olmak gibi eylemler psikolojik şiddet içeren eylemlerdir. Doğru yanıt B'dir.

Güvenli bağlanma çocuğun keşfetmeye olan merakını, özerkleşme isteğini sağlar. Ancak güvenli bağlanan çocuklar çevrelerini keşfetme, öğrenme ve böylelikle özgüven ve özerklik sağlama yoluna gidebilirler. Diğer seçeneklerin akisne güvenli bağlanma şiddete yol açmaz. Doğru yanıt B'dir.

Kadına yönelik şiddette olduğu gibi aile içi şiddette de meşrulaşma sorunu mevcuttur. Yani aile içerisinde kadına ya da anne baba tarafından çocuklara karşı şiddet uygulanması toplumsal kabul görebilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Şiddet mağdurları ile daha kolay eşduyum sağlanabilmesi açısından aile içi şiddetteki döngü iyi bir araçtır. Bu döngüye göre sırasıyla, şiddetin gerginliğin tırmanması, şiddet aşaması ve balayı aşaması olmak üzere üç aşaması mevcuttur. Doğru yanıt E'dir.

Ergenlik dönemindeki çocuklarda şiddet davranışına maruz kalmakla bağlantılı olarak alkol-madde kullanımı, evden ve okuldan kaçma, geceyi ev dışında geçirme, çetelere katılma, suç sayılan davranışlarda bulunma, tehlikeli araba kullanma, riskli cinsel ilişkilere girme gibi davranışlar ortaya çıkabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Literatürde ‘mobbing’ adıyla anılan bu şiddet türüne en uygun karşılık ‘yıldırma’ dır. İşyerlerinde, genellikle hedefi kişinin işyerinden ayrılmasını sağlamak olan, kişilere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ve altlarında çalışanlarca sistematik bir şekilde uygulanan kötü muamele, tehdit, aşağılama gibi davranışlara yıldırma denir.

B şıkkı, şiddet davranışının meydana geldiği ortama göre yapılan sınıflandırmaya dahil şiddet türüdür.

Görüldüğü gibi bilişsel saldırganlık modelinin odağında tehdit algısı bulunmaktadır. Tehdit algısının ortaya çıkabilmesi için kişinin kasıtlı bir saldırının, eleştirinin, baskının, engellenmenin, reddedilmenin, yoksun bırakılmanın nesnesi konumunda olmalıdır. Tehdit algısının gelişmesine neden olan bu durumlar kişinin güvenliğine, onuruna ve amaçlarına karşı açık ya da gizli bir saldırganlık taşıdığından zarar vericidirler.

Burada medyanın etkisi çocuklara bir rol model olmak ya da neyi nasıl yapacaklarını göstermek şeklindedir. Ancak bu etki ikincildir. Yani eğer insanın yaşadığı ortamda şiddet yok ise şiddet davranışının medya ile ortaya çıkarılması ve şiddete teşvik edilmesi pek mümkün değildir.