AİLE PSİKOLOJİSİ VE EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 5

Yaşlılık
depresyonun gelişmesine neden olabilen psikososyal etkenlerin; eşin ya da sevilen birinin kaybı,
emeklilik, maddi sorunlar ve bedensel hastalıklar olduğu belirtilmektedir. Hormonal değişimler, psikolojik
faktörler, çocuğun özürlü doğması ve sosyo-kültürel etkenler doğum sonrası depresyonun nedenleri
arasındadır. Bu nedenle yaşlılık depresyonu arasında yer almayan sosyo kültürel etkenlerdir ve cevap C seçeneğidir.

Bunaltı bozukluğu, birçok yaşam olayı ya da durum hakkında aşırı endişe (evham) duyma ile karakterize bir ruhsal rahatsızlıktır.Bunaltı bozukluğunun yaşam boyu görülme oranı %4-
7’dir. Yani yaklaşık olarak her yirmi kişiden biri yaşamının bir döneminde bu rahatsızlığı geçirir. Bunaltı
bozukluğu hemen her yaşta gelişebilmekle birlikte daha çok 20’li yaşlarda başlar. Kadınlarda görülme
sıklığı erkeklere göre iki kat fazladır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bedenselleştirme bozukluğu, genç yaşta başlayan ve yıllarca devam eden değişik bedensel belirtilerle
seyreden bir ruhsal rahatsızlıktır. Bedensel belirtiler arasında vücudun çeşitli bölgelerinde ağrılar (baş
ağrısı, sırt ağrısı gibi), bulantı, kusma, geğirme, el ayakta uyuşma, ses kısılması, adet düzensizliği
görülebilir. Bu belirtiler tıbbi bir hastalık olmaksızın ruhsal nedenlerle olmaktadır Bedenselleştirme genellikle
30 yaşından önce başlar. Kadınlarda daha sık görülür. Doğru cevap D seçeneğidir.

İşyerlerinde, genellikle hedefi kişinin işyerinden ayrılmasını sağlamak olan, kişilere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ve altlarında çalışanlarca sistematik bir şekilde uygulanan kötü muamale, tehdit, aşağılama gibi davranışlara mobbing (yıldırma) denir. Çoğu zaman bir veya birden fazla kişi tarafından, başka bir bireye yöneltilen ve o bireyi çaresiz ve savunmasız bir duruma getiren yıldırma, süregelen faaliyetlerle bireyin çaresiz durumdan çıkmasını engelleyen düşmanca ve ahlaka aykırı davranışları da içeren bir kavramdır.

Cinsel şiddet: Kişiyi istemediği yerde, istemediği zamanda ve istemediği biçimlerde cinsel ilişkiye zorlamak, başkalarıyla cinsel ilişkiye zorlamak, cinsel organlarına zarar vermek, çocuk doğurmaya ya da doğurmamaya, kürtaja, enseste, fuhuşa zorlamak, zorla evlendirmek, telefonlamektupla ya da sözlü olarak cinsel içerikli rahatsızlık verici davranışlarda bulunmak gibi eylemler cinsel şiddet içeren eylemlerdir.

Hayvan davranışlarını doğal ortamlarında inceleyen bilim insanları, hayvanlardaki saldırganlığı, ‘fiziksel saldırganlık’ olarak tanımlamaktadırlar. Hayvan davranışları üzerine yapılan araştırmalar, daha önceden bilinenin aksine, hayvanlarda, her an boşalmaya hazır bir hayvani saldırganlık içgüdüsünün olmadığını, hayvanların ancak belirli durumlar ve uyaranlar karşısında saldırganlaştıklarını göstermiştir. Her bireyde farklı uyaran veya davranışlar öfke ve saldırganlığa yol açabilir. Bu nedenle insan saldırganlığının nedenleri karmaşıktır. İnsan saldırganlığının veya şiddetin, dürtüsel engellenmeyle yakından ilişkisi olmakla birlikte, insanlarda öfke ve saldırganlık yaratan durumlar, hayvanlarla karşılaştırılamayacak kadar çeşitli, karmaşık ve daha fazladır.

Medyanın şiddet davranışı üzerindeki etkisi uzun zamandan bu yana tartışılagelmektedir. Medyaya yansıyan kısa süreli şiddet görüntülerinin bile şiddet davranışını körüklediği belirtilmektedir. Bu görüntüler dünyanın güvenli bir yer olduğu savı ile yaşamına devam etmekte olan insanoğluna dünyanın sandığından daha güvensiz, vahşi, tehlikeli bir yer olduğu mesajını vermektedir. Böyle bir ortamda şiddet davranışı sergilemek en azından zihinlerde meşrulaşmaktadır. İşte medyanın en önemli katkısı tam da burada ortaya çıkmaktadır. Kahraman olarak gösterilen figürler, ki bunlar perdeye yansıyan şiddet davranışının yaklaşık yarısından sorumludur, çocuklara şiddet davranışı göstermenin meşru olduğu mesajını vermektedirler.

Ülkemizde kadına yönelik şiddetle mücadele çerçevesinde Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Ulusal Eylem Planı, ülkemizde kadına yönelik her tür şiddetin ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin tüm tarafların işbirliği ile uygulamaya konulması amacıyla yola çıkmış, 2012 - 2015 yılları arasında uygulamaya konulmuştur.

Kadına yönelik şiddette olduğu gibi aile içi şiddette de meşrulaşma sorunu mevcuttur. Yani aile içerisinde kadına ya da anne baba tarafından çocuklara karşı şiddet uygulanması toplumsal kabul görebilmektedir. Çocuğa yönelik şiddetin meşru görülmesinin en büyük dayanaklarından birisi şiddetin çocuğun eğitiminde kullanılabileceği ya da çocuğu disiplin altına sokmakta kullanılabileceğine dair fikirlerin yaygınlığıdır. Çocuklarda olduğu gibi kadınları da eğitilmesi, disiplin altına sokulması gereken eğer bu yapılmaz ise “istenmeyen sonuçlara” yol açabilecek varlıklar olarak gören çevreler bulunmaktadır. Kadına yönelik şiddet, toplumdaki erkek egemenliğin aile içinde üreterek meşrulaştıran ve erkek egemen ideolojinin ürünü yasalar ve hukuk düzeni ile desteklenmektedir. Bu meşru olma hali kendisine yakın zamana kadar hukuki metinlerde, halen uygulamalarda yer bulmaktadır.

Süreğen olarak şiddete maruz kalmak kadınlarda sık olarak bu durumdan kurtulamayacakları, ellerinden bir şey gelmeyeceği, bu durumun çözümsüz olduğu sonucuna götürür. Varılan bu nokta öğrenilmiş çaresizlik kavramı ile açıklanmaktadır. Bu durumda kişi içerisinde bulunduğu koşullara duyarsızlaşmaya başlamaktadır. Duyarsızlaşma bir şekilde karşı karşıya kaldığı sorunla baş etmesini sağlayan, aslında işlevsiz, bir uyum mekanizması işlevi görmektedir.

Bildirge, 1979'da kabul edilmiş, 1981'de yürürlüğe girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti 1985 yılında bu sözleşmeye taraf olmuştur. CEDAW'ın kendisinden önceki metinlerden en önemli farkı, diğer metinlerde genel olarak insan haklarından söz edilirken burada özellikle kadın haklarının altının çiziliyor olması, kadınlar hakları açısından hak ihlallerine en sık maruz kaldıkları siyaset, evlilik, aile, eğitim, sağlık, medya gibi alanlara özellikle yer verilmesidir. Bu sözleşmede doğrudan aile içi şiddetten söz edilmese de kadına yönelik şiddet hakkında bir metnin aile içi şiddetten bağımsız düşünülmesi imkansızdır. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesinin uygulanmasının kadınlara yönelik şiddetle ilgili yeterince önlem alınmasını sağlayacağı düşünülmesine karşılık, kapsadığı diğer alanlar nedeni ile imza koymaktan imtina eden devletlerin bulunması nedeni ile 1993 yılında Kadınlara Yönelik Şiddetin Tasfiyesine İlişkin Bildirge benimsenmiştir.

Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 1989 yılında kabul edilmiş Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1995 yılında imzalanmıştır. Sözleşme çocuğa yönelik her türlü, bedensel ve zihinsel saldırı, istismar ve suistimal olarak değerlendirmekte ve bu hallerde çocuğun korunması sorumluluğunu devlete vermektedir. Taraf devletler, sözleşmenin 19. maddesinde yer alan haklara uygunluk açısından, evlerinde, okullarında, diğer kurumlarda veya kendi toplulukları içinde çocukları her tür şiddet ve istismara karşı korumak zorundadırlar.

4. Çözülme evresi: Son evredir. Kadın ya da erkek kişilerde orgazma ya da orgazmın gerçekleşmediği durumlarda platoyu takiben genital bölgelerde ve bedenin bütününde önceki aşamalarda oluşmuş olan fizyolojik değişikliklerin dakikalar içerisinde aynı sırayı takip ederek kaybolmasıyla karakterizedir. Bu evrenin süresi cinsiyete, orgazmın yaşanıp yaşanmadığına ya da hangi yoğunlukta yaşandığına ya da cinsel uyaranın sürüp sürmemesine göre değişir. Kadınlar çözülme evresinin herhangi bir aşamasında uygun bir cinsel uyaranla uyarıldıkları takdirde yeniden bir başka orgazm evresine girme
potansiyeline sahiptirler. Erkekler ise nadir olguların dışında orgazm evresini takiben süresi kişiden kişiye ve kişinin hangi yaş döneminde olduğuna göre çok değişen bir çözülme evresine zorunlu olarak girerler. Bu dönem sona erene kadar uygun cinsel uyaran olsa da yeniden ereksiyon (sertleşme) sağlayabilmeleri
ve yeniden orgazm evresine girebilmeleri fizyolojik olarak olası değildir.

Hakim tarafından alınabilecek önlemler;
a) Aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmaması,
b) Müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin diğer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrı oturmakta olduğu eve veya iş yerlerine yaklaşmaması,
c) Aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi,
d) Aile bireylerini iletişim araçları ile rahatsız etmemesi,
e) Varsa silah veya benzeri araçlarını genel kolluk kuvvetlerine teslim etmesi,
f) Alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanılmış olarak şiddet mağdurunun yaşamakta olduğu konuta veya iş yerine gelmemesi veya bu yerlerde bu maddeleri kullanmaması,
g) Bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurmasıdır.

Bazı çatışmalar ise çözümsüzlükle sonuçlanır. Bundan sonra gelen tamamlayıcı aşama sonraki aşama olarak da adlandırılabilir. Tamamlayıcı aşama, çatışmayı takip eden aynı çatışmanın tekrarından kaçınma veya kabul etmeden yatışma gibi gelecekteki iletişimi belirleyen tepkileri içerir. Kızgınlık gibi olumsuz duygular veya fiziksel yaralanmalar başka bir çatışmaya neden olana dek gittikçe artabilir. Bu aşama ilk aşamaya bağlanır. Aile içindeki her çatışma öncül koşulları oluşturur ve gelecekteki çatışma tarzlarını belirler.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Sadakatsizliğin evlilik ilişkisine etkileri;

sadakatsizlik öncesi dönemde eşlerin ilişkisinin niteliğine,

sadakatsizliğe uğrayan eşin kişilik yapısına, sadakatsizlik konusundaki inançlarına,

sadakatsizlik yapan eşin sonraki dönemdeki tutum ve davranışlarına,

çevresel desteklerin miktarına,

bağlı olarak değişir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunun Uygulanması Hakkında Yönetmelik’te aile içi şiddet; aile bireylerinin fiziksel, cinsel, ekonomik veya psikolojik zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfi engellenmesini içeren, toplumsal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözel ve ekonomik her türlü davranışı ifade etmektedir.

Şiddet denince akla öncelikle fiziksel şiddet gelmekte ve diğer şiddet türleri ve şiddetin doğurduğu ruhsal etkiler gölgede kalmaktadır. Oysa yapılan araştırmalar fiziksel şiddet dışındaki şiddet türlerinin oldukça sık ve etkili bir şekilde uygulandığını, şiddetin fiziksel zararları kadar ruhsal zararlarının da göz ardı edilemeyecek düzeyde olduğunu göstermektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Çalışma ortamında (işyerinde) şiddet: Çalışma ortamlarında da tıpkı diğer ortamlarda olduğu gibi fiziksel ve cinsel şiddet davranışına rastlanmaktadır. Ancak son yıllarda, hukuki yönüyle de, çalışma ortamına özgü bir şiddet türü tanımlanmıştır. Literatürde ‘mobbing’ adıyla anılan bu şiddet türüne en uygun karşılık ‘yıldırma’ dır. İşyerlerinde, genellikle hedefi kişinin işyerinden ayrılmasını sağlamak olan, kişilere üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ve altlarında çalışanlarca sistematik bir şekilde uygulanan kötü muamale, tehdit, aşağılama gibi davranışlara yıldırma denir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bilişsel teorideki genel saldırganlık modeline göre; yüksek öfke düzeyine sahip kişilerde düşmanca olabilecek uyaranlara ilişkin olarak artmış seçici dikkat bulunmaktadır. Düşmanca olabilecek uyaranları çok daha kolay tanımaktadırlar. Bu insanlarda açık bir şekilde tehdit edici durumlar veya açık bir şekilde tehdit edici olmayan durumlar karşısındaki yorumlamalarda sorun yokken, öfkeli kişiler tehdit edicilikleri daha az belirgin durumları olumsuz yorumlayarak saldırgan davranışlarda bulunabilirler.

Doğru cevap A seçeneğidir.