AİLE KATILIMI VE İŞBİRLİĞİ

Yaşam Kalitesi

Çocuğun akademik başarısının artması

Aile Katılımı

İşlevsel beceriler

İnkâr etme, kızgınlık, pazarlık, depresyon ve kabullenme

Rehberlik Araştırma Merkezi

Psikolojik Destek

Sosyal beceriler

Gözlem yapabilirler

Geçiş

Aileler, çocukların ilk ve en önemli öğretmenleridir. Ev ise çocukların ilk öğrenme çevresi olmaktadır.

Aileler bu sürece farklı düzeylerde katılım gösterebilmektedirler. Bunlardan biri çocuk bakımıdır. Bu düzeyde okul ve öğretmen/öğretmenler tarafından aileye, çocukları için uygun bir ev ortamı hazırlamaya, çocuklarına uygun olarak sağlık ve eğitim etkinliklerine katılmaya yönelik destek sunulur. Diğer düzey olan iletişimde okul ile ev arasında çocuğun gelişimine ilişkin bilgilendirici notlar gönderilmesi üzerinde durulmaktadır. Gönüllülük düzeyinde gönüllü olan ailelerin okulda ya da sınıftaki etkinliklere katılımlarını sağlamak üzere planlamalar yapılmaktadır. Bir diğer düzey olan evde öğrenmede ailelere çocuklarının ev ödevlerine nasıl yardım edebileceklerine yönelik bilgi verilmektedir. Karar verme düzeyinde okulda alınan kararlara yönelik ailelerin düşüncelerinin belirlenmesine ilişkin ailelerle iletişim sağlamanın üzerinde durulmaktadır. Son olarak toplumla iş birliği düzeyinde ise toplum sağlığı, kültürü ve sosyal hizmetler konusunda aileyi ve çocuğu bilgilendirmek üzere okulun, ailelerin ve çocukların bu tür etkinliklere katılımlarını sağlamaya yönelik destek sunulmaktadır.

Aileler çocuklarının engele sahip olduğu gerçekliğiyle karşılaştıklarında inkâr etme, kızgınlık, pazarlık, depresyon ve kabullenme gibi beş evreyi kapsayan bir süreçten geçmektedirler.

Ailelerden çocuklarının eğitim süreçlerine aktif katılım sağlayarak bu konuda savunucu olmaları beklenmektedir. Ailelere yönelik bu beklentiler de bazı gerekçelere dayandırılmaktadır. Bu gerekçeler arasında (a) çocuklarına ilişkin sosyal ve yasal sorumluluğun aileye verilmiş olması, (b) ailelerin çocuklarının refahına ilişkin sağladıkları duygusal yatırımların profesyonellerin sundukları duygusal yatırımların çok ötesinde bir öneme ve sorumluluğa sahip olmaları, (c) ailelerin çocuklarının hayatlarında personellere göre daha sabit bir yere sahip olmaları, (d) ailelerin okul sistemine ilişkin ilk elden ve doğrudan deneyimlere sahip olmaları nedeniyle bu konuya yönelik daha ikna edici, samimi savunucular olabilmeleri, (e) ailelerin personellere kıyasla sistemle ilgili eleştiri yaparken daha özgür olmaları yer almaktadır.

Ailenin yaşadığı duygular; anne-babanın çocuk yetiştirme tarzlarından, kültürel değerlerinden, inançlarından ve ön yargılarından etkilenmektedir. Bunun yanı sıra aileye katılan çocuğun sahip olduğu engelin türü ve derecesi, ailenin sosyo ekonomik düzeyi, yaşı ve aldığı destekler anne ve babaların duygu ve düşüncelerini etkilemektedir.

Ülkemizde engelli çocuğa yönelik eğitim hizmetleri, sağlık hizmetleri, temel bakım hizmetleri ve sosyo ekonomik bazı haklar bulunmaktadır. Engelli çocuklara ilişkin resmi eğitim kurumlarında verilen eğitim tamamen ücretsizdir, devlet tarafından karşılanmaktadır. Özel eğitim kurumlarında verilen özel eğitim hizmetlerinde de ücretin belirli bir bölümü devlet tarafından karşılanmaktadır. Sağlık hizmetleri açısından bakıldığında, sosyal güvence hakkına sahip bu çocuklar için tedavi, ilaç gibi ihtiyaçlar bağlı oldukları sosyal güvenlik kuruluşu tarafından katkı payı alınarak karşılanmaktadır. Sosyal güvencesi olmayan çocuklar içinse sağlık hizmetleri genel sağlık hizmetleri kapsamında sağlanmaktadır. Temel bakım hizmetlerine yönelik haklara baktığımızda, ailesi ekonomik yoksunluk içinde olan ve bakıma muhtaç engelli çocuklara evlerinde veya kurumlarda bakım hizmeti verilebilmektedir. Sosyo ekonomik haklar bakımından incelendiğinde ise ekonomik yoksunluk içinde olan, 18 yaşından büyük ve engelli olan bireylere ve kanunen bakmakla yükümlü olunan 18 yaşının altında ve engelli olan bireylere ilişkin “özürlü aylığı” olarak bilinen ödemeler yapılmaktadır.

Hedef Davranış: Çocuğa kazandırılması planlanan davranıştır. Çocuğun dağarcığında olmayan ama ailenin ya da öğretmenin çocuğun öğrenmesini istediği, arttırılmasının ya da azaltılmasının planlandığı davranış olarak ifade edilebilir (Akmanoğlu, 2017).

Geçiş, engelli bireye sağlanan hizmetlerin ve bu hizmetleri sunan personelin değişmesi anlamına gelmektedir.

Engelli olmasından şüphelenilen çocuğa ilişkin tanı alma süreçlerinde yine aile aktif bir rol ve ek bir sorumluluk almaktadır. Çocuğun tanı almasına ilişkin ailenin hastanelerin ilgili bölümlerine başvurmaları gerekmektedir. Hastane sürecinin ardından ise aile hastaneden aldığı belgelerle birlikte Rehberlik ve Araştırma Merkezlerine başvurmakta ve bu sürecin ardından da çocuğun uygun olan bir eğitim kurumuna yönlendirilmesi gerekmektedir.

Aileler bu sürece farklı düzeylerde katılım gösterebilmektedirler. Bunlardan biri çocuk bakımıdır. Bu düzeyde okul ve öğretmen/öğretmenler tarafından aileye, çocukları için uygun bir ev ortamı hazırlamaya, çocuklarına uygun olarak sağlık ve eğitim etkinliklerine katılmaya yönelik destek sunulur. Diğer düzey olan iletişimde okul ile ev arasında çocuğun gelişimine ilişkin bilgilendirici notlar gönderilmesi üzerinde durulmaktadır. Gönüllülük düzeyinde gönüllü olan ailelerin okulda ya da sınıftaki etkinliklere katılımlarını sağlamak üzere planlamalar yapılmaktadır. Bir diğer düzey olan evde öğrenmede ailelere çocuklarının ev ödevlerine nasıl yardım edebileceklerine yönelik bilgi verilmektedir. Karar verme düzeyinde okulda alınan kararlara yönelik ailelerin düşüncelerinin belirlenmesine ilişkin ailelerle iletişim sağlamanın üzerinde durulmaktadır. Son olarak toplumla iş birliği düzeyinde ise toplum sağlığı, kültürü ve sosyal hizmetler konusunda aileyi ve çocuğu bilgilendirmek üzere okulun, ailelerin ve çocukların bu tür etkinliklere katılımlarını sağlamaya yönelik destek sunulmaktadır.