AİLE KATILIMI VE İŞBİRLİĞİ - Deneme Sınavı - 11

Hastane ortamında engelli yetişkin ve yaşlı bireye sunulan sağlık ve bakım hizmetleri sırasında sosyal hizmet uzmanı;

• Hastaneye başvuru sırasında tedavi izninin sağlanması konusunda gerekli yasal işlemleri takip etmeli ve yasal izni almalı,
• Engelli bireyin sosyal güvencesi kapsamında ilgili kurum yetkilileriyle görüşmeli,
• Engelli bireyin hastanede kaldığı sürece kurum bakımı altında ise kurum yetkilileriyle, kendi evinde kalıyorsa aile üyeleriyle iş birliği içerisinde olmalı,
• Hastane kaynaklarının engelli birey için verimli kullanımını sağlamalı, sağlık hizmetlerinin koordinasyonu gibi hastanede yatış süresini kısaltacak yaklaşımları organize etmeli, bireyin varsa yasal başka hakları bunlardan hastanenin yararlanmasını sağlamalı,
• Taburcu planlamasını organize etmeli,
• Sağlık ve bakım hizmetlerinin aksamaması için taburcu öncesi engelli bireyin kaldığı kurumun müdürü veya sosyal hizmet uzmanı ile görüşmelidir.

Hastaneden taburcu edildikten sonra engelli bireyin rehabilitasyon sürecine ilişkin sosyal hizmet
uzmanı;

• Evde ailesi yanında kalan engelli bireyler için aile danışmanlığı ve eğitim hizmetlerini yürütmeli,

Hedef Davranış: Çocuğa kazandırılması planlanan davranıştır. Çocuğun dağarcığında olmayan ama ailenin ya da öğretmenin çocuğun öğrenmesini istediği, arttırılmasının ya da azaltılmasının planlandığı davranış olarak ifade edilebilir (Akmanoğlu, 2017).

Leane ve arkadaşları (2016)’da yaptıkları çalışmada Zihinsel Engelli ve Otistik Spektrum Bozukluğuna sahip kişilerin yetişkin kardeşleri arasındaki ilişkileri, rolleri ve destek gereksinimlerini incelemişlemişlerdir.

ABD’de yapılan bir çalışmaya göre ailelerin yaklaşık %32’si gelecekte engelli çocuklarının hayatını kolaylaştırmak adına konut planlaması yapmaktadır. İngiltere’de ise ailelerin %57’si çocuklarının gelecekteki bakımları konusunda planlama yapmaktadır. Yine yapılan çalışmalarda gelecek planlamasında ki ana başlıklar şu şekilde sıralanmaktadır: • Vesayet • Mali Planlama • Karar Verme Desteği

Ebeveynler yaşı daha büyük olan çocuktan küçük çocuk için iyi örnek olmasını bekleme eğilimindedirler ve böyle olmadığını gördüklerinde ise eleştirmektedirler. Küçük çocuktan ise, büyük olan çocuğu taklit etmesini ve ona uymasını beklemektedirler. Bu tarz ebeveyn beklentileri kardeşler arasında zayıf ilişkilere neden olmaktadır.

Engelli olmayan kardeşler, engelli kız ya da erkek kardeşlerinden ana- babaların yaşadıklarına benzer şekilde etkilenir, benzer duygusal aşamalar gösterirler. Kardeşlerde yine anne babalar gibi duygusal olarak kabul ve uyum aşamasına çok zor gelebilmektedirler. Hiçbir çocuk kardeşinin engelli olmasını arzu etmez. Dolayısıyla kızgınlık duyguları çoğu kez böylesi bir gerçeğe karşı gösterilen doğal bir tepki olarak ortaya çıkmaktadır (İçöz, 2001). Kızgınlık duygusu farklı şekillerde ortaya çıkan bir duygudur ve her zaman kızgınlık duygusu suçluluk duygusuna dönüşür (Rodger, Totth, 2004).

Atasoy (2002), otistik kardeşe sahip normal gelişim gösteren 9–16 yasları arasındaki çocukların, otizme ilişkin bilgi düzeyleri ile otistik kardeşlerine yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında, çocukların otizm tanısı almış kardeşlerine yönelik tutumlarını ölçmek amacıyla “Engelli Kardeşe Yönelik Tutum Ölçegi (EKYTÖ)” ile yine çocukların otizme ilişkin bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla “Otizm Bilgi Düzeyi Belirleme Testi (OBDBT)” kullanılmıştır.

Minuchin kardeş alt sistemi için “çocukların yaşıt ilişkilerini yaşadıkları ilk sosyal laboratuvardır. Bu ilişki içerisinde kardeşler birbirlerini destekler, suçlarını üstlerine alırlar, birbirleri ile rekabet ederler ve birçok şeyi öğrenirler” demektedir.

Normal gelişim gösteren kardeşlerin bazen uzlaştırıcı duruma geçtikleri ve aile tartışmalarında arabuluculuk görevi üstlendikleri görülmektedir. Normal gelişim gösteren kardeş, engelli çocuğun aile ortamı içinde oluşturduğu olumsuz duygu ve düşünce kaynaklı duygusal patlamaları nötralize etme gibi sosyal bir rolü üstlendikleri dikkati çekmektedir (İçöz, 2001).

Özellikle engelli çocukların kardeşleri genelde psikolojik, davranışsal ve somatik problemlerle karşı karsıya kalırlar (Benson, Gross ve Kellum, 1999). Seber ve diğerlerinin (1993) çalışmasından yapılan derlemeye göre de umutsuzluğun, depresyonda temel etken olduğu, eslik eden kavramların; değersizlik, çaresizlik, karamsarlık, eyleme geçememe, islerini sürdürememe ve suçluluk duyguları olduğu vurgulanmıştır. Kardeşlik ilişkilerinin bir ömür boyu devam ettiği göz önünde bulundurulursa; bir kardeşin sağlığında, fonksiyonlarında çok önemli bir değişim ya da aileye engelli bir bireyin katılmasının aileyi ve kardeşlik ilişkilerini etkilemesi normaldir.

Şen Öker (1992) yılında yaptığı çalışmasında, işitme yetersizliği olan kardeşi olan çocukların psikolojik durumlarının incelenmesi isimli çalışmada, engelli bir kardeşe sahip olmanın çocukların psikolojik durumlarına etki edip etmediği, anne babanın kaygı, stres düzeyi ile kardeşlerin psikolojik özellikleri arasında ilişki olup olmadığını araştırmıştır.

Kardeş ilişkilerinin doğum sırası, yaş farkı, cinsiyet, çocuğun mizacı ve ebeveyn tutumları gibi faktörlerden etkilendiği gözlenmiştir. Kız-kıza bir kombinasyonda, erkek- kız ya da erkek-erkek kombinasyonundan daha fazla kıskançlık görülmektedir. Yaşça büyük olan kız çocuk, örneğin; daha küçük olan erkek kardeşine göre kız kardeşine daha saldırgan olabilmekte, erkekler ise erkek kardeşleriyle kavga etme eğilimi göstermektedirler. Bu da cinsiyetin etkisine işaret eder. Kardeşler arasındaki yaş farkının çok olduğu durumda, cinsiyet fark etmeksizin, daha sevgi dolu, samimi ve işbirliği yüksek bir ilişki görülmektedir

Kardeşler

Çocuğun fiziksel özellikleri

Büyük kız kardeşler

Zihinsel yetersizliği olan çocuklar

Annenin tutumu ve çocuğun sosyal yeri ve özellikleri

Kızgınlık

Paylaşmama

İlgi, yardım ve rehberlik