AİLE İÇİ UYUMLU ETKİLEŞİM

Geçmişte yoksulluk temel ihtiyaçların karşılanamaması olarak görülmekteydi. Temel ihtiyaçlar denildiğinde ise beslenme, barınma, tedavi olma, eğitim alma gibi hayatta kalmak ve yaşamını sürdürmek için olmazsa olmaz ihtiyaçlar akla gelmekteydi. Ancak günümüzde ihtiyaçlar da değişmiştir. Tüm bu temel ihtiyaçların yanı sıra sosyal, kültürel ihtiyaçları karşılayamama da yoksulluğun ölçütleri arasına girmiştir. Seçeneklerde sayılan tüm ihtiyaçlar temel ihtiyaç grubuna girmektedir ve geçmişteki yoksulluk tanımına girmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Mutlak yoksulluk adından da anlaşılacağı üzere kesin bir yoksulluğu ifade etmektedir ve hayatta kalmak için gerekli en temel ihtiyaçları ifade etmektedir. Seçeneklerde verilen ifadelerden C seçeneği hariç diğer tüm seçeneklerde göreceli yoksulluğu açıklayan ifadeler yer almaktadır. C seçeneğinde sadece en temel ihtiyaçlardan bahsedilmektedir dolayısıyla da doğru yanıt C'dir.

Yoksullar içerisinde dezavantajlı olan gruplardan en önemlisi parçalanmış ailelerdir. Parçalanmış yoksul aileler yoksulluk ve diğer sosyal problemleri daha derinden yaşamaktadırlar ve sosyal dışlanma, mahalle baskısı, ötekileştirme ve kötüleme gibi olumsuz durumlara daha fazla maruz kalmaktadırlar. Doğru yanıt B'dir.

Ülkemizde yoksul kadın oranı yoksul erkek oranından daha fazladır ve kadınlar yoksulluğu erkeklerden daha şiddetli yaşamaktadırlar. Kadın yoksulluğu denildiğinde;tek ebeveynli ailelerdeki kadınlar, kırsal alanda yaşayan kadınlar, kadın mülteciler ve sığınmacılar, etnik kökenli azınlık kadınlar, engelli ve yaşlı kadınlar söz konusudur. Tüm bu kadın grupları yoksulluğa değişik şekillerde ve değişik yollardan da olsa maruz kalmaktadırlar. Çift ebeveynli aileler söz konusu olduğunda ise tek başına kadının değil ailenin yoksulluğu söz konusudur. Doğru yanıt E'dir.

İstismar, cinsel şiddet, ekonomik şiddet ve terk etme türündeki şiddetlerde şiddeti uygulayan kişi aktif bir konumdadır ve fiili bir eylem söz konusudur. Ancak ihmal söz konusu olduğunda tüm bunların aksine şiddeti uygulayan pasif konumdadır. Doğru yanıt B'dir.

Çocuk ihmali fiziksel ihmal, duygusal ihmal, eğitim ihmali ve tıbbi ihmal olmak üzere dört başlık altında incelenmektedir. Sosyal ihmal bunlar arasında yer almaz. Doğru yanıt A'dır.

Çocuğun sert mizaçlı olması çocuğun özelliklerine bağlı bir risk etmenidir. Çocuğun sevgi ve ilgiden yoksun olması ebeveyn kişilik özelliklerine bağlıdır. Ebeveynin işsiz kalması ekonomik durum kaynaklı bir etmendir. Çocuğun tek ebeveynle yaşaması ise aile yapısından kaynaklanan bir risk etmenidir. Oysaki çocuğun sık bakıcı değiştirmesi sosyal çevreden kaynaklanan bir risk etmenidir. Doğru yanıt D'dir.

Yaşlıların istismarı çoğunlukla yaralama, tıbbi sorunlarının göz ardı edilmesi, kötü hijyen, yetersiz beslenme ve sıvı alımı, uygun olmayan konut koşulları, zorla eve hapsetme, gelirine el koyma gibi çok değişik şekillerde ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

İnsanı toplumsal hayata bağlayan ve onun bir toplum üyesi olmasını sağlayan ihtiyaçlarının çeşitli yoksunluklar nedeniyle yeterince karşılanmaması ve bireyin ekonomik ve sosyal çevrenin dışında kalması ile ortaya çıkan olguya dışlanma denir. Dışlanmanın olabilmesi için, hem dışlayanların hem de dışlananların mevcut olması gerekmektedir. İnsanı toplumsal hayata bağlayan ve onun bir toplum üyesi olmasını sağlayan ihtiyaçlarının çeşitli yoksunluklar nedeniyle yeterince karşılanmamasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Göçmenler, azınlıklar, yoksullar, kadınlar ve engelliler toplumsal dışlanma türünden daha çok etkilenmektedir. İşçi grubunun dışlanmadan doğrudan etkilendiği söylenemez ancak belli bir düzeyin altında geliri olan ve yoksul grubuna giren işçi kesiminin etkilendiği söylenebilir. Doğru yanıt E'dir.

Yoksulluğa, şiddete ve dışlanmaya yol açan et­menler hep aynı etmenlerdir: Sosyal, kültürel ve ekonomik etmenler her üçünün de oluşumunda rol oynamaktadır. Hem yoksulların, hem şiddete uğra­yanların hem de dışlanan kesimlerin aynı kesimler olduğu; özellikle kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve en­gellilerin risk altında olduğu söylenebilir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engellilerdir.” Bunlar­dan yoksulluk ve şiddet ile mücadele günümüzde daha önemli hale gelmiştir. Bu mücadele başarılı olduğunda dışlanma sorunu da ortadan kalkacak­tır. Bireyler, öncelikle yakın çevresinden şiddet ve dışlanmaya maruz kalmaktadır.

 

Doğru cevap “c” seçeneğinde yer alan “Göreli yoksulluktur.” Çünkü “Göreli yoksulluk”, temel ihtiyaçlarını mutlak olarak karşılayabilen, ancak kişisel kaynak­ların yetersizliği yüzünden toplumun genel refah düzeyinin altında kalan ve topluma sosyal açıdan katılmanın engellenmiş olması durumudur. Örne­ğin Dünya Bankası günde iki doların altında gelir elde edenleri göreli yoksul, bir doların altında ge­liri olanları mutlak yoksul (açlık sınırının altında) olarak nitelendirmektedir. Göreli yoksulluk, bireyin toplum tarafından kabul edilen asgari bir yaşam dü­zeyine sahip olup olmadığı ile ilgilenmektedir. Bu açıdan göreli yoksulluk mutlak yoksulluktan farklı olarak, bireyin başkaları ile kıyaslandığında ortaya çıkan yoksulluktur.

Doğru cevap “a” seçeneğinde yer alan “Parçalanmış ailelerdir.” Çünkü yoksullar içerisinde dezavantajlı olan gruplardan en önemlisi parçalanmış ailelerdir. Ebeveynlerden birinin veya her ikisinin ölüm veya boşanma gibi nedenlerle ai­leden ayrılmasına parçalanmış aile denilmektedir. Eşlerden birinin ölümü veya ayrılması ile parça­lanmış aile yapısı ortaya çıkmaktadır. Parçalanmış yoksul aileler yoksulluk ve diğer sosyal problemleri daha derinden yaşamaktadırlar. Parçalanmış yoksul aileler; sosyal dışlanma, mahalle baskısı, ötekileş­tirme ve kötüleme gibi olumsuz durumlarla daha fazla karşılaşmaktadırlar.

Yoksullukla mücadelede son yıllarda ortaya çı­kan önemli bir eğilim, bu konuda ulusal hükümet­lerin ve sivil toplum örgütlerinin yanında; IMF, Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Uluslararası Çalışma Örgütü gibi uluslararası kuruluşların da çabaları görülmek­tedir. Ancak yoksullukla mücadele de en önemli koruyucu etken ailedir. Aile hayatı düzenli, aile bağları güçlü olan ve yeterli sevgi, ilgi ve denetim gören çocuklar, kadınlar ve yaşlılar, ailenin gücünü arkalarında hissederler. Bütün aileyi etkileyen yok­sulluk karşısında ne yapabilecekleri konusunda, iş bölümü yaparak bir araya gelindiğinde sorunlarla birlikte baş edebilirler. Aile parçalanmış olsa bile geniş aile onlara sahip çıkar gerek maddi, gerek manevi destek olurlar. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “d” seçeneğinde yer alan “Ailedir.”

Şiddet öğrenilebilmektedir ve ailede başlamaktadır. Şiddete tanık olan ya da şiddet gö­ren çocukların ileride şiddet gösteren yetişkinler olduğu araştırmalarla ortaya konmuştur. Şiddet söz konusu olduğunda toplumsal şiddet, aile içi şiddet, kadına yönelik şiddet, eşler arası şiddet, çocuğa yönelik şiddet, yaşlıya yönelik şiddetten söz edebi­liriz. Bireylerin maruz kaldığı şiddet; fiziksel şid­det, duygusal şiddet ve cinsel şiddet olmak üzere 3 ana başlık altında incelenmektedir. Açıklamada da görüldüğü gibi doğru cevap “a” seçeneğinde yer alan “Fiziksel şiddet, duygusal şiddet, cinsel şiddettir.”

 

Doğru cevap “c” seçeneğinde yer alan “Duygusal şiddettir.” Çünkü “Duygusal şiddet”; kadını aşa­ğılama, bağırma, onurunu kırma, görmezden gel­me, utandırma, suçluluk duymasını sağlama, kor­kutma ve tehdit etme, çeşitli konularda engelleme, aşırı kıskançlık, toplumdan ve diğer aile üyelerin­den soyutlama, çeşitli toplumsal etkinlikleri izne bağlama gibi tutum ve davranışlarla tanımlanır. Duygusal şiddet, çoğu kez diğer şiddet türlerine eşlik eder. Fiziksel şiddet uygulayan erkekler, ka­dın üzerinde kurdukları baskıyı pekiştirmek için psikolojik şiddet uygulayarak bakışla, mimikle, ba­ğırma ya da nesnelere zarar verme yoluyla fiziksel şiddetin tekrarlanacağı yönünde imada bulunur ve korku ikliminin devam etmesini sağlar. Yapılan araştırma sonuçları, duygusal şiddetin, kadınların yaşamlarını fiziksel şiddetten daha ağır bir şekilde baskı altında tuttuğunu ve kendilerini değersiz his­sederek daha çok mutsuz olmalarına yol açtığını ortaya koymuştur.

Doğru cevap “d” seçeneğinde yer alan “Duygusal ihmaldir.” Çünkü “Duygusal ihmal”, çocuğa yeterli duygusal ya­kınlık ve duygusal destek sağlanmaması, onun psi­kolojik ihtiyaçlarına yeterince cevap verilmemesi, sosyal gelişim gereksinimlerinin karşılanmaması ve sosyal gelişiminin olumsuz etkilenmesi, çocu­ğun aile içinde şiddet ve kötü muameleye tanık olmasına izin verilmesi, çocuğun alkol, uyuşturucu kullanmasına izin verilmesi, çocuğun suç işleme, saldırganlık gibi uyumsuz davranışlarına destek olunması ya da bu davranışları görmezden gelin­mesi duygusal ihmalin göstergeleridir.

Kalabalık ve az odalı evlerde yaşayan çocukların ihmal ve istismara uğrama olasılığı yüksektir. Ay­rıca parçalanmış aile veya tek ebeveynle yaşamak, kız çocuklarının öz babalarından ayrı yaşamaları, çocuğun babadan sevgi alamaması, ailenin işlev­selliğini kaybetmesi, aile içi şiddet, ebeveyn-çocuk bağlılığının uzak olması, anne yoksunluğu veya hasta olması, anne-babanın bitmiş ya da sorunlu cinsel yaşamlarının olması diğer riskler arasındadır. Tüm bu riskler aile yapısından kaynaklanan risk etmenleridir. Bu nedenle açıklamada da görüldüğü gibi doğru cevap “b” seçeneğinde yer alan “Aile yapısından kaynaklanan risk etmenleridir.” Bunların yanı sıra annenin çeşitli özelliklerinden kaynaklanan örneğin; çocuğun anne ile yakın duy­gusal ilişki kuramaması, annenin istismarcı baba tarafından sürekli baskı altında tutulması, annenin gece çalışmak zorunda olması, çocuklara akşam baba ve ya üvey babanın bakması, annenin genç bir erkekle evli olması ya da birlikte yaşaması, ergen­lik çağındaki genç kız ile anne arasında gizli ya da açık bir rekabetin olması, babanın uzun yıllar sonra eve dönmesi ve anneyi yaşlanmış, kızı ise büyümüş bulması, annenin pasif, bağımlı, olgunlaşmamış, cinsel engellemeleri olan ve çocuklarını korumakta yetersiz biri olması da istismara yol açabilmektedir.

Doğru cevap “e” seçeneğinde yer alan “İhmaldir.” Çünkü “İhmal” yaşlının sağlığını ve güvenliğini tehdit eden zararlardan korumada, yiyecek ve günlük hiz­metlerde bakım sorumluluğunu yerine getirmede yetersizliktir. Yaşlı bireylerin, saygıdan, ekonomik bağımsızlıktan, kendisiyle ilgili kararlardan ve se­çimlerden yoksun bırakılarak insan haklarının, yasal ve tıbbi haklarının ihlal edilmesidir. İhmal durumu yaşlının çevresindekiler tarafından ya da gittiği ya da başvurduğu kurumlar tarafından ger­çekleşebilmektedir. Bu sebeple yaşlı ihmali ailesel, kurumsal ve kendi kendini ihmal olarak üç boyutlu ele alınmaktadır.

Abraham Maslow’a ait İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı kendi içinde bir sistemdir ve 5 ana kategoriye ayrılmaktadır. Bu kuram alt düzey­deki ihtiyacın karşılanmadan üst düzeydeki ihtiya­cın karşılanmasının anlamsız olması ilkesi üzerinde kurulmuştur. İhtiyaçlara ait hiyerarşi basamaklarla/ düzeylerle ifade edilmektedir. Fizyolojik İhtiyaç­lar: Açlık, susuzluk, oksijen, uyku ve buna ben­zer temel yaşamsal ihtiyaçlar. Güvenlik İhtiyacı: Dış faktörlerden kaynaklı tehlikelerden korunma, emniyette, güvende hissetme. Sosyal İhtiyaçlar: Aidiyet, sevgi, kabul görme, sosyal yaşam gibi ih­tiyaçlar. Değer Verilme/Saygınlık İhtiyacı: Statü, başarı, itibar, tanınma ihtiyacı. Kendini Gerçekleş­tirme: Gelişim, bir işi başarıyla tamamlama, yaratı­cılık, potansiyellerini ortaya koyabilmedir. Doğru cevap “c” seçeneğinde yer alan “Sosyal İhtiyaçlardır.” Çünkü soruda yer alan “Aidiyet, sevgi, kabul görme, sosyal yaşam” gibi ih­tiyaçlar sosyal ihtiyaçlar ana kategorisinde yer alan ihtiyaçlar arasındadır.