AİLE İÇİ UYUMLU ETKİLEŞİM

John Bowlby ve Mary Ainsworth bağlanma kuramını geliştirmiştir. Sigmund Freud Psikoanalitik kuramı geliştiren kişidir. Diana Baumrind, farklı ebeveyn tutum ve davranışlarının çocuğun psikolojisini nasıl etkilediğini açıklamaya çalışmıştır. Sosyal öğrenme kuramını geliştiren ise Bandura'dır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Çocuklar özellikle erken yaşlarda en çok ebeveynleri ile zaman geçirirler ve doğal olarak yeni bir şey öğrenmek için onların davranışlarını model almayı
tercih ederler. Bandura bu durumu “ilişkisel tercih” olarak isimlendirmiştir.  Ainsworth duyarlığı bir ebeveynin çocuğunun işaretlerini fark etmesi, doğru yorumlaması, zamanında ve uygun karşılık vermesi olarak tanımlamıştır. Ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutum, davranış ve uygulamaları yoluyla içinde yaşadıkları toplumun kültürünü, değerlerini, normlarını ve davranış kalıplarını çocuklarına aktarması ve onu toplumsal hayata hazırlaması süreci sosyalizasyon olarak tanımlanır. Etnoteori ise  kültüre bağlı çocuk
yetiştirme inançlarıdır. Özellikle bebeklik ve erken çocukluk döneminde daha belirgin gözlenen, ancak yaşam boyu süren, özel kişilerle güçlü duygusal bağlar kurma eğilimi olarak tanımlanan kavram ise bağlanmadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ainsworth ve arkadaşları, geliştirdikleri gözleme dayalı ölçüm aracı ile anne duyarlığını ikili kutuplar halinde dört boyutta tanımlamış ve ölçmüşlerdir. Birinci boyut duyarlığa karşı duyarsız anne davranışı boyutudur. İkinci temel duyarlık boyutu kabule karşı reddetmedir. Üçüncü boyut işbirliğine karşı müdahaledir. Son boyut ulaşılabilirliğe karşı ihmalkârlık boyutudur. Bu boyutlar arasında saplantıya karşı duyarsız diye bir boyut bulunmamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Güvenli olarak sınıflandırılan çocukların, anneden ayrılma durumunda kaygılansalar bile annenin dönüşünde kolayca sakinleştikleri ve anneyle yakınlığı ve uyumlu ilişkiyi yeniden hızlı bir şekilde kurdukları gözlenmiştir. Kaygılı/kararsız olarak sınıflanan çocukların anneleriyle ayrıldıklarında kısa süreli panik yaşadıkları, ayrılığı abartılı bir şekilde protesto ederek oynamayı ya da yabancı ile ilişki kurmayı reddettikleri, aşırı kaygı yaşadıkları, annelerinin dönüşünden sonra da kolayca sakinleşemedikleri ve genellikle öfke gösterdikleri gözlenmiştir. Kaçınmacı bağlanan çocukların ise hem anneden ayrılmaya hem de yeniden birleşmeye karşı kayıtsız göründükleri, bir anlamda aşırı savunucu davranarak duygularını bastırmaya çalıştıkları gözlenmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yüksek düzeylerde talep ve ilgi ile tanımlanan demokratik ana babalık evrensel olarak kabul edilen en sağlıklı “optimal” çocuk yetiştirme tarzıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Demokratik tarzdaki ebeveyn, çocuğun ihtiyaçlarına ve bireysel farklılıklara karşı duyarlıdır, ama aynı zamandan gerekli olan sınırları da koyar. Çocuklar kurallara uymadığında ya da beklentileri yerine getirmediğinde ebeveyneler çocuğun davranışlarını izler ve uygun davranış için beklenen standartları hatırlatırlar. Ebeveynlerin duygusal olarak soğuk, mesafeli, kayıtsız ve iletişim kurmakta isteksiz olduğu ailelerde denetimin de eksik olması nedeniyle çocuklarda sevilmedikleri, istenilmedikleri duygusu hissedilir. Bu ana baba tarzı ise İhmalkar ana babadır. Otoriter ebeveyn ise çocuğa üstten bakarak bilgi verir ama yeterli ilgi ve sevgi göstermez. İletişim kanalları genellikle tek yönlü, ebeveynden çocuğa doğru açıktır. Çocuğun ailede sözü pek dinlenmez. Doğru cevap A seçeneğidir.

Baumrind ebeveyn kontrol davranışını sınırlayıcı kontrol ve sıkı kontrol olmak üzere iki farklı kontrol türü olduğunu belirtmiştir. Sınırlandırıcı kontrolde davranış kalıplarına dayanma ve yasaklamalar yoluyla çocuk kontrol edilirken sıkı kontrolde söz konusu olan konulan kuralların işletilmesidir ve kural yoluyla çocuğa rehberlik etmek esastır. Demokratik ana babalık daha çok denetlemeyi sıkı kontrol yoluyla gerçekleştirirken, otoriter ana babalıkta sınırlayıcı kontrol daha yaygındır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Otoriter ana babalık tarzı talep ile ilgi arasındaki dengenin talep lehine bozulması olarak tanımlanabilir. Yüksek düzeyde talebin düşük düzeyde ilgiyle eşleşmesi aile ikliminin katılaşmasına, soğumasına ve çocuğa verilen duygusal desteğin azalmasına yol açar. Bu tür ailelerde keskin kurallar ve yüksek standartlar konulur ve çocuktan bunlara mutlak olarak itaat etmesi beklenir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İhmalkâr ana babalık etkileri bakımından en olumsuz tarzdır. İhmal edilmiş çocukların benlik gelişimi ve psikolojik sağlıkları ciddi risk altındadır. Yeterince değer, ilgi ve saygı görmedikleri için özsaygıları düşüktür. Kendilerine ve başkalarına güven duymakta sorun yaşarlar. Araştırmalar bağımlılık ve davranış bozukluklarının en sık bu tür ailelerde büyüyen çocuklarda olduğunu göstermektedir. Ototriteden onay beklentisi ise otoriter ana babanın çocukları üzerindeki etkilerinden biridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Psikolojik kontrol çok sayıda yolla uygulanır. Aşırı müdahalede bulunma, suçluluk yaratma, utandırma, sevgiyi geri çekme ve disiplin amaçlı aşırı mesafeli davranma gibi çok sayıda ebeveyn davranışını içerir. Bu davranışlar sevgi yönelimli ve güç yönelimli olarak ikiye ayrılır. Çocukta suçluluk yaratma, sevgiyi geri çekme, suçluluk ve utanç hissettirme gibi davranışlar sevgi yönelimli psikolojik kontrol örnekleridir. Tehdit etme, zorlama, çocuğu yok sayma veya yıldırma girişimi gibi ebeveyn davranışları ise güç yönelimli psikolojik kontrol örnekleridir.Doğru cevap D seçeneğidir.