AİLE İÇİ UYUMLU ETKİLEŞİM - Deneme Sınavı - 6

Yapısal İşlevselci kuramın vurguladığı işbirliği ve uyumun aksine, Sosyal Çatışma kuramına göre aile güç temelindeki bir hâkimiyet kurumudur.

İnsanların sosyal etkileşim kurmasının temelinde anlam oluşturma olduğunu ileri süren Sembolik Etkileşim Kuramı, dil ve işaret gibi ortak paylaşılan sembolleri yorumlama ve anlamlandırma çabamıza vurgu yapar.

Aile Sistemleri Kuramı, aile üyelerinin birbiriyle ilişki biçimleri üzerinde yakın ve uzak çevrelerin önemini kabul etmesi yönünden Aile Ekolojisi Kuramı ile benzerlik gösterir.

Ailenin aynı anda birden fazla evrede olabilmesi, farklı aile türlerinin olması ve modelin ideal kadın rolüne dair varsayımları Yaşam Boyu Aile Modeline yönelik eleştirilerdendir.

Sınır kavramı sistem bakış açısında çok önemlidir. Sınırlar, sistemlerin bütünlüğünü koruyan ve geliştiren duygusal engellerdir. Tutarlı sınırlar işlevsel sistemlere katkıda bulunur. Bir sistemin sınırı sistemi tanımlar ve sistem ile diğer sistemlerin ve sistem ile alt ve üst sistemlerin temas noktasını temsil eder. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Sınırlardır.” İfadede boş bırakılan yere aile sistemleri kuramının temel kavramlarından sınırlar gelmelidir.

Geri bildirim döngüsü sistemdeki bir bilginin, bir noktadan çıkışından itibaren sistemin veya çevresinin bir veya daha fazla bölümü boyunca ve sonrasında çıkış noktasına geri dönene kadar hareketinin izlenebildiği yolu ifade eder. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Geri bildirim mekanizmasıdır.”. Başka bir ifade ile “Geri bildirim döngüsüdür.”. Bu sistem kendi davranışını düzenleyebilir çünkü döngüye giren bilgi dönüştürülür ve sonuçta tekrar döngüyü besler. Sistem bir defa kurulunca, olumlu veya olumsuz olarak adlandırılan belirgin iki biçimdeki geri bildirim tarafından belirlenen davranış modelini sürdürür. Olumsuz geri bildirim döngüleri dengeyi yeniden sağlamak veya korumak için işler/çalışır. Dengeden herhangi bir sapma meydana geldiğinde, sistem denge durumu geri getirmek için olumsuz geri bildirim ile yanıt verir. Olumsuz geri bildirim, sistemin istikrarının sağlanmasında ve korunmasında çok önemli bir rol oynar. Dengeden sapma azalacağı yerde artıyor ve sistemde daha fazla değişim ortaya çıkıyorsa, olumlu geri bildirim döngüsü tamamlanmıştır.

İyi giden evliliklerde çiftin bir karar sürecinde güçlerini dengelemesi gerekir. Gücü dengelemek veya gücü paylaşmak olarak ifade edilen etkilemesine izin vermek ilkesine göre, eşler birbirlerinin güçlü görüşlerine saygı duydukları anda ödün vermiş olmaya başlarlar ve kendilerini ilgilendiren konuları karara bağlarken gücü eşitlemek ve dengelemek başarılı evliliklerde gözlenen bir özelliktir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “d” seçeneğinde yer alan “Etkilemesine izin vermek” ilkesidir.

Sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Erken çocukluk dönemidir.” Çünkü okul öncesi dönem olarak da adlandırılan erken çocukluk dönemindeki bir çocuk fiziksel olarak oldukça hareketlidir. Sözcük bilgisinde adeta bir patlama yaşanır, üç yaşındakilerin çoğunluğu anadilinin söz dizimini ve dil bilgisini kavrar. Oyun bu dönemdeki en önemli sosyal beceridir. Oyunda işbirliği yapma, hayali oyun ve oyunda sırasını bekleme bu yaşta yeni yeni gözlenir. Özellikle 5-6 yaşları arasında çocuklar oyunun kurallarının değişebileceğine inanır. Kaba motor becerilerinin yanı sıra ince motor becerileri de gelişir. Çizimleri oldukça basit olmakla birlikte, dört yaşından itibaren insan çizimleri yapabilirler. Dört yaşına kadar alıcı dil, ifade edici dile göre daha iyidir. Üç yaşındaki bir çocuğun kendi bedeni ve eşyalarına sahip çıkması ve çevresindekilerden yardım isteyebilmesi beklenir. Duygularının kontrolü gitgide artar ve duygusal patlamalar daha ender görülür.

Çocuk büyürken en yakın sosyal çevresini aile oluşturur. Çocuk gelişiminde, çocuğun bireysel özellikleri kadar çevrenin bir bütün olarak sergilediği özelliklerine de önem vermek gerekir. Çocuklarının davranışlarından ve nasıl geliştiğinden haberdar olan ana babalar, aile bağlamında düzenlemeler yapabilir. Ebeveynlerin çocuklarının kişisel ilgi, merak, motivasyon ve gelişimsel ihtiyaçları kapsamında farklı biçimlerde sundukları bazı önemli destekler şu şekilde sıralanabilir:

Bazı kurallar temelinde ilgi ile çocuğa yaklaşmanın en olumlu tip ana-babalık tutumu olduğunu ileri süren Baumrind, bu demokratik/ açıklayıcı yetkeci tutumu kullanarak çocukların bağımsız, mutlu, davranışlarının kontrolünü sağlayabilen bireyler olarak yetişebileceğini ileri sürer. Sınır ve kontrolün sıkı olduğu ve çocukları ana-babanın emirlerine uymaya zorlayan ve sevgi gösterilmeyen bir tutum ise otoriter veya yetkeci olarak adlandırılır ve çocuğun yetersiz hissetmesine neden olur. Ebeveynin çocuğunu kontrolünün düşük ama kabulün yüksek olduğu üçüncü tip bir sınıflama ise hoşgörülü ebeveynlik olarak adlandırılır. Son olarak hem kontrol hem de ilginin düşük olduğu ebeveynlikte ise ana-baba çocuğun yaşamına ilgisizdir ve ihmalkar ana babalık stili mevcuttur. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “e” seçeneğinde yer alan “Hoşgörülü ebeveynliktir.”

Sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Sembolik Etkileşim Kuramıdır.” İnsanların sosyal etkileşim kurmasının temelinde anlam oluşturma olduğunu ileri süren Sembolik Etkileşim Kuramı, dil ve işaret gibi ortak paylaşılan sembolleri yorumlama ve anlamlandırma çabamıza vurgu yapar. Kuram temelde, ailenin çocuğun sosyalleşmesindeki rolünü açıklar. İletişim, bireylerin karşılıklı olarak pek çok sembol ve anlamı birbirine aktardığı bir süreçtir. Kuram dört türden etkileşim biçimini; eşitlikçi, dengeli dağılan, dengesiz dağılan ve tekelci olarak adlandırır. İletişim bireyler arası etkileşimin belirleyicisidir.

Aile, bir çiftin evlenmesi ile kurulur. Başlangıç evresi, evlilik yaşamına uyumun temel amaç edinildiği ilk evredir. Başlangıç evresi, evlilik doyumunun en yüksek olduğu ilk 2-3 senelik dönemdir. Başlangıç evresinin bazı zorlukları ve görevlerinden ilki, çiftin ortak önceliklerini ve hedeflerini belirlemesi ve ortak bir yaşam biçimi oluşturmasının beklenmesidir. Eşler birbirlerini hem iş hem de evliliklerinde nasıl destekleyeceklerini öğrenirler. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “a” seçeneğinde yer alan “Başlangıç evresidir.”

Sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “ ‘Aile olarak biz kimiz ve neredeyiz?’ sorularına yanıt verilmesidir.”. Çünkü aile döngüsü analizinin ilk adımı “Aile olarak biz kimiz ve neredeyiz?’’ sorularına yanıt vermektir. Bu çerçevede öncelikli olarak ailenin döngüsel süreçteki konumunun veya konumlarının, üyelerinin alt sistemlerdeki rollerinin ve etkileşimlerinin neler olduğu ortaya konulmalıdır. Diğer yandan, ailenin varoluş amacının, üyelerinin her birinin kendisine belirlediği ve ortaklaştıkları hedefin, aile yapısının ve sahip olunan değerlerin analiz edilmesi gerekmektedir.

Yaşam döngüsü analizi ile ailelerin zaman içindeki değişiminin farkına varılması sağlanmıştır. Modern aile sistemleri modelinde yakın ve uzak çevrelerin aile üyelerinin işlev biçimleri ve birbiriyle ilişki kurma yolları üzerindeki önemi kabul görür. Ailedeki davranış ve ilişkilerin karmaşık olduğunu ve hiçbir zaman tek bir nedene veya olaya bağlı olmadığını fark eder. Aileye eğer bir müdahalede bulunulacaksa tüm sistemi ve alt sistemleri bir arada ele almak gerektiğinin altı çizilir. Sistem kuramını kullanan bir uzman, ailenin her bir alt ve üst sistemlerini tanımlamak, açıklık ve kapalılık derecesini belirlemek, olumlu ve olumsuz geri bildirimlere dair kanıtları gözleme ve gerilimli zamanlarda kullandıkları stratejilere aşinalık kazanma ve doğrudan ve dolaylı değişimi saptama gibi avantajlar elde eder. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “e” seçeneğinde yer alan “Aile üyelerinin rollerinin analiz edilmesidir.” Çünkü bu seçenek Sistem Kuramını kullanan bir uzmanın elde edeceği avantajlardan biri değil, aile döngüsü analizinin ikinci adımıdır.

 

İş yaşamı evresi aile döngüsü kuramı içinde yer almaz.İş yaşamı bireysel yönü ağır basan bir kavramdır.

Rekabet kavramı aile sistemleri kuramları içinde yer almaz.

Olumsuz geri bildirimin olduğu aile sistemleri kararlı ve dengelidir.

Sınırlar işlevsel sistemlere katkıda bulunur.Sınırların olmadığı bir sistem uzun dönemde  sorun yaratabilir.

Geri bildirim döngüsü aile sistemlerinin bir noktadan sapmasını ortaya koyan işlevler bütünüdür.