AİLE İÇİ UYUMLU ETKİLEŞİM - Deneme Sınavı - 7

Çoğulcu ailede karşılıklı konuşma maksimum düzeydedir.İtaat anlayışı minimumdur.

Serbestiyetci ailede  konuşma ve itaat an az düzeydedir.

Birçok psikoloğun özerklik ve ilişkiselliği insanların en temel ihtiyaçlarından olarak gördüğü düşünüldüğünde, psikolojik bağımlı aile modelinin benlik gelişimi ve bireylerin esenliği açısından en uygun model olduğu söylenebilir.

Toplulukçu ya da ilişkisel kültürlerde kaygılı bağlanma, bireyci kültürlerde ise kaçınan bağlanma görece daha yaygındır.

Uzlaşmacı aileler, iletişim boyutlarının düşük veya yüksek düzeyde benimsenmesine göre, hem karşılıklı konuşma hem itaat boyutlarında yüksek düzeye sahip ailelerdir.

Serbisiyetçi aileler, iletişim boyutlarının düşük veya yüksek düzeyde benimsenmesine göre, hem karşılıklı konuşma hem itaat boyutlarında düşük düzeye sahip ailelerdir.

Uzlaşmacı ailelerde, aile bireylerinin birlikte zaman geçirmesi ve ortak etkinliklerde bulunması önemsenir.

Karşılıklı konuşma temelli iletişime sahip ailelerde yetişen çocukların kendini açıklama, kontrol arzusu, benlik saygısı ve girişkenlik düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Doğru cevap “b” seçeneğinde yer alan “Üyelerin aidiyet duygularının tatmin olması ve bağ kurulmasıdır.” Çünkü sadece bu seçenekte yer alan ifade ailenin psikolojik işlevselliğine bir örnek olarak verilebilir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler ailenin sosyal işlevselliğine verilebilecek örneklerdir. Aile, üyelerinin manevi güvenliğini sağlayarak duygusal bağlanma, bakım alma ve korunma gibi psikolojik ihtiyaçların giderildiği en uygun ortamdır.

Bireylerin topluma uyumunu sağlama, ailenin toplumsal işlevleri ile ilgiliyken, toplumun üretim ve tüketim dengesini sağlama ailenin ekonomik işlevi ile, bakım alma, korunma ve sağlıklı toplumun temelini oluşturma da ailenin psikolojik işlevlerindendir. Toplumun demografik yapısını etkileme ise ailenin biyolojik işlevleri arasındadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Geniş ailede aile bireyleri ekonomik kaynaklarını ve yaşantılarını paylaşırlar. Aile üyeleri arasında rol dağılımı eşitlik ilkesine dayanmaz ve aile üyeleri arasında bağımlı ilişki yapısı hâkimdir. Ataerkil aileler, erkeğin otorite sahibi olduğu aile türleridir. Bu tür ailelerde kararları geniş yetkilere sahip olan baba alır ve uygulamaya koyar. Bu anlamda, ataerkil ailelerde kadının hak ve yetkilerini kısıtlıdır. Anaerkil aileler, kadının sahip olduğu statünün, erkeğin statüsünden daha üstün kabul edildiği ailelerdir. Aile içerisinde otorite figürü olarak kararları anne alır ve uygulamasını gerçekleştirir. Kırsal aile, kırsal bölgelerde yaşayan aile türüdür. Temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Bu tip ailelerde ev ekonomisi ortak gelir ile sürdürüldüğünden aile üyelerinin bir arada ve birbirlerine bağımlı şekilde yaşamaları gözlemlenmektedir. Çekirdek ailelerde ise bireyler çalışma hayatında aktif şekilde yer alarak ekonomik açıdan bağımsızlıklarını sağlamışlardır. Bu nedenle çekirdek aile yapılanmasında eşitlikçi rol dağılımı, aile üyeleri arasında iş bölümü ve aile üyelerinin özerk bir kişilik olarak varlıkları ön plandadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çekirdek aile ve geniş aile büyüklüklerine göre aile türleridir. Kırsal ve kentsel aile yaşanılan yere göre aile türleridir. Modern aile ise otorite sahibine göre aile türlerinden biridir.

Bireyci kültürlere atfedilen temel özellikler sanayileşme, göç oranlarında artış, düşük doğum oranları, medya ve teknolojinin etkisi ve çekirdek aile yapısı ve beraberinde gelişen zayıf sosyal ilişkiler ve bireylerin bağımsızlık ihtiyacıdır. Toplulukçu kültürlerin en temel göstergeleri ise tarımsal ekonomi, otoriteye saygı ve uyum, homojen yapıda sosyal gruplar ve gruplar arası yüksek ayrışma, geniş aile yapısı ve buna bağlı olarak gelişen karşılıklı bağımlı ve yakın sosyal ilişkilerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Geniş aile, büyük aile veya gelenek­sel aile olarak da isimlendirilir. Bu ile türünde ai­leyi oluşturan bireyler, anne babanın evlenmemiş çocukları, evlenmiş erkek çocukları, gelin, torun ve akrabalardır. Aile reisi genel olarak ailedeki en yaşlı kişi olarak görülür. Sanayileşmemiş ve kırsal alan­da yaşayan, aynı zamanda tarıma dayalı gelenek­sel yapısını koruyan toplumlarda daha sık görülür. Çekirdek ailenin aksine, geniş ailede aile bireyleri ekonomik kaynaklarını ve yaşantılarını paylaşırlar. Aile üyeleri arasında rol dağılımı eşitlik ilkesine da­yanmaz ve aile üyeleri arasında bağımlı ilişki yapısı hâkimdir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Geniş ailedir.”

Aile içerisindeki otoritenin kadın ve erkek tarafından eşit şekilde paylaşıldığı, de­mokratik dengeye dayanan aileler modern ailelerdir. Modern aile günümüzdeki genellikle modern sanayi toplumla­rına özgü aile yapılanmasındadır. Akrabalık hem anneden hem de babadan geçer. Geleneksel ataerkil aileden modern aileye geçiş ile birlikte aile fertlerinin sayısında azalma, aile içi toplumsal rollerin dağılımında eşitlikçi yaklaşım, kuşaklar arasında hoşgörüye dayalı ilişki göze çarpmaktadır. Bu geçiş ile birlikte aile içi rol dağılımları ve aile içi hiyerar­şik ilişkilerin belirlenmesi cinsiyetten bağımsız ola­rak yapılmaktadır. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “a” seçeneğinde yer alan “Modern ailedir.”

Çiğdem Kağıtçıbaşı’nın aile modellerine göre toplumlar üç temel aile modeli etrafında top­lanmaktadır. Bu modeller; birbirine bağımlı aile ilişkilerini barın­dıran karşılıklı aile modeli, aile bireylerinin özerk benliklerinin ön planda olduğu bağımsız aile mode­li ve bu iki modelin sentezlenmesiyle ortaya çıkan psikolojik (duygusal) bağımlı aile modelidir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “e” seçeneğidir. Elde ettikleri sonuca göre bağımsız aile modelini temsil eden aileler aile bütünlüğü, bağımlı-sosyalleşme ve bağımlı ebeveynlik puanlamalarında düşük puan alırken, bağımlı aile modellerindeki aileler bu öl­çümlerde yüksek puan almışlardır.

 

Doğru cevap “d” seçeneğinde yer alan “Aile üyelerinin aile içerisindeki rolleri ikinci plandadır.” İfadesidir. Çünkü bu seçenekte yer alan ifade bireyci kültürlerde yer alan ailelerde görülen bir özelliktir. Toplulukçu kültürlerde yer alan ailelerde görülen bir özellik değildir. Toplulukçu aileler genellikle Doğu, Latin Ame­rika ve Afrika kültürlerinde daha yaygındır. Bu aile modelinde aile üyeleri birbirine bağımlı, duygusal bağları güçlü ve aile bütünlüğü ön plandadır. Aile ortamındaki sosyalleşme sürecinde kişiler arası iliş­kilerin kurulması ve devamlılığı önemli bir yere sahiptir. Toplulukçu ailelerde aile çıkarları bireysel amaç ve çıkarlardan önce gelmektedir.

Doğru cevap “c” seçeneğinde yer alan “Bu tip ailelerde çocuğun ekonomik ve psikolojik değeri göze çarpmaktadır.” ifadesidir. Çünkü sadece bu seçenekte Karşılıklı Bağımlı Aile Modeli’nin özelliklerinden biri yer almaktadır. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler Psikolojik (duygusal) Bağımlı Aile Model’inin özelliklerindendir. Karşılıklı Bağımlı Aile Modeli özellikle modernleşme sürecinin etkilerinin tam olarak yansımadığı ataerkil geleneksel top­lumlarda daha sık görülmektedir. Bu modelde aile sadece anne, baba ve çocuklardan oluşan çekirdek aile üyelerinden ibaret değildir. Anneanne, babaan­ne, dede gibi geniş aile fertlerinin ve akraba ilişki­lerinin etkileri aile içi ilişkilerde ön plandadır. Bu tip ailelerde çocuğun ekonomik ve psikolojik değe­ri göze çarpmaktadır. Bundan dolayı çocuk sahibi olmak bireylerin kısa vadede duygusal ihtiyaçlarını karşılarken (örn., çocuk tarafından sevilmek), uzun vadede ise ekonomik ihtiyaçlarını (örn., hasta bakı­mı, yaşlılık güvencesi) karşılamaktadır.

Birey bazında değerlendirildiğinde Türkiye’de bağımsız aile modeline kentsel bölgede yaşayan yüksek sosyo-ekeonomik seviyeye sahip ailelerde, psikolojik (duygusal) bağımlı aile modeline kentsel bölgede yaşayan düşük sosyo ekonomik seviyeye sahip ailelerde, karşılıklı bağımlı aile modeline ise kırsal bölgelerde yaşayan ailelerde rastlanmıştır. Bu da psikolojik (duygusal) bağımlı aile modelinin ba­ğımsız aile modeline doğru geçişini sağlayan ara bir model olabileceğini göstermektedir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Kırsal bölgelerde yaşayan ailelerdir.”

Türkiye’de doğu ve batı kültürlerinin harmanlanması dolayısıyla özellikle geleneksel tarafın ağır bastığı fakat batı ve modern yönlerini de içerisinde barındıran aile yapısının ol­duğunu söylemek yanlış olmaz. Türkiye’nin kırsal kesiminde bağımlı aile modeli yaygınken, kentsel kesimde ise psikolojik (duygusal) bağımlı aile mo­deli daha yaygındır. Fakat son yıllarda Türkiye’nin içerisinde bulunduğu ekonomik ve politik koşullar gereği Türk aile yapısında ağırlıklı olarak psikolojik (duygusal) bağımlı aile modeli gözlemlenir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “a” seçeneğinde yer alan “Psikolojik bağımlı aile modelidir.”