AİLE EKONOMİSİ

Ülke içinde gelir dağılımının adil olup olmadığını ölçmek için iktisatçılar çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılanları kişisel gelir dağılımından yola çıkarak sonuca ulaşılmasını sağlayan Lorenz eğrisi ve buna dayanılarak oluşturulan Gini katsayısıdır.

1980’lerin başında Manser-Brown ve Mc ElroyHorney tarafından gerçekleştirilen bilimsel çalışmaların öncülük ettiği ikinci yaklaşım ise aile talebini pazarlık oyununun sonucu olarak modelleştiren yaklaşımdır.

Gelişmiş kapitalist toplumların, sosyal refah devletlerinin temelleri de çalışan baba üzerinden aileye transfer edilen sosyal kazanımlar olarak şekillenmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

15 Mart tüm dünyada, Dünya Tüketici Günü olarak kutlanmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

1985 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda, Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü’nün önerisi ve oy birliği ile “Tüketicilerin Korunmasıİlkeleri Rehberi” kabul edilmiştir. Türkiye de bu rehberin kabulüne imza atan ülkeler arasındadır. Söz konusu ilkeler evrensel kabul görmüş tüketici haklarıdır ve aşağıda sıralanmaktadır:

Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı

Sağlık ve güvenlik hakkı

Bilgi edinme hakkı

Örgütlenme, sesini duyurma ve temsil edilme hakkı

Eğitilme hakkı

Seçme hakkı

Tazmin edilme hakkı

Ekonomik çıkarların korunması hakkı

Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı Doğru cevap E şıkkıdır.

2013 yılında kabul edilen yeni yasa ile tüketiciyi koruma konusunda daha ileri adımlar atılmıştır. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, 07.11.2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilmiş; Cumhurbaşkanı’nın onayından sonra 28.11.2013 tarih ve 28835 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 87. madde gereğince 28.05.2014 tarihinde (yayım tarihinden 6 ay sonra) yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Tüketicinin cayma hakkı, taksitli satışlarda 7, diğer türlerde ise 14 gündür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Ekonomi literatüründe oyun teorisine dayanan aile ekonomisi modellerinin ilki “işbirlikçi pazarlık” modelleridir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Aile ekonomistleri için aile kavramının çok daha geniş bir anlamı bulunmaktadır ve yakın ilişki içindeki insanların aynı evde ya da ayrı bir evde bağımsız olarak yaşama ile ilgili kararları açıklamaya çalıştıkları araştırma alanlarından ancak bir tanesidir. Aileyi çok daha geniş bir bakış açısı ile ele almakta ve toplumsal hayatın ekonomik, siyasal ve kültürel olmak üzere çeşitli boyutları ile ilişkilendirmektedirler. Şimdi hane halkı büyüklüğünün azalmasının nedenlerine dönecek olursak, en önemli neden doğurganlıktaki azalmadır. Aynı evde yaşayan yetişkin sayısındaki azalmanın diğer nedenleri tek ebeveynli hanelerdeki artış ve üç jenerasyonun birlikte yaşadığı hanelerdeki azalıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

ABD de yaşanan nüfus artışının kaynağı göçmenler ve çocuklarıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Zengin ülkelere ait ortalama kişi başına gelirin, fakir ülkelerin ortalama kişi başına gelir değerinden altmış kez daha büyük olduğu anlaşılmaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye’nin 2010 yılına ilişkin gelir dağılımı anketi sonuçlarına göre Gini katsayısı 0.40
olarak hesaplanmış bulunmaktadır (Eğilmez, 2012: 40).

Doğru cevap D seçeneğidir.

Kaynak tahsisinde merkezi plânlama ve fiyat mekanizması arasındaki rekabet 1989 yılında Berlin Duvarı’nın yıkılması ve 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (S.S.C.B) dağılması ile sona ermiştir. 1990’dan sonra Sovyet Bloku Marksist merkezi planlama anlayışını terk etmiş ve piyasa ekonomisine geçiş sürecini başlatmıştır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Tüketici hakları aşağıda sıralanmaktadır:
• Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı
• Sağlık ve güvenlik hakkı
• Bilgi edinme hakkı
• Örgütlenme, sesini duyurma ve temsil edilme hakkı
• Eğitilme hakkı
• Seçme hakkı
• Tazmin edilme hakkı
• Ekonomik çıkarların korunması hakkı
• Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı

Doğru cevap C seçeneğidir.

Hatalı üretim karşısında hakkını savunabilmesi için yasalar çıkarılmış, tüketici hakları ilan edilmiştir. Bu hakları dünyada ilk kez en iyi ifade eden kişi eski ABD başkanlarından John F. Kennedy olmuştur. Kennedy 1962 Mart’ında kongreye gönderdiği mesajda tüketici haklarını dört grupta toplamaktadı.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Tüketici, ayıplı mal veya hizmet karşısında şu dört seçenekten birisini kullanma hakkına sahiptir.
• Geri verme bildirimi yaparak cayma
• Caymayıp ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme
• Olanaklıysa ücretsiz onarım isteme
• Olanaklıysa ayıpsız benzeriyle değiştirme isteme

Doğru Cevap B seçeneğidir.

Tüketicinin cayma hakkı, taksitli satışlarda 7, diğer türlerde ise 14 gündür.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Modern ekonomistler, 1950li yıllara kadar aile davranışını analizlerinde ihmal etmişlerdir. Ancak 1950lerden bu yana insana yatırım ve aile davranışının anlaşılması iktisatçıların ilgisini çeken araştırma konuları arasına girmiştir. Buna bağlı olarak ekonomik analiz, aşağıda sıralanan kararları alma nedenlerini anlamakta giderek daha açıklayıcı hale gelmektedir:

• Evlilik kararı
• Boşanma kararı
• Çocuk sahibi olma kararı ve her bir çocuk için alınan insani yatırım kararı
• Evli kadınların emek gücüne katılım kararı, katılım düzeyi ve katılım zamanı
• Yaşlı ana babanın çocuklarından destek alma kararı ve zamanı
• Yukarıda sıralananlara benzer pek çok aile kararları

Doğru cevap E seçeneğidir.

1950-1980 arası dönemde ataerkil aile yapısının yol açtığı cinsiyetçi ayrımı yansıtacak şekilde aile içindeki iş bölümünde kadının ev işlerinde erkeğin ise piyasa işlerinde uzmanlaşmasını temel alan modeller oldukları görülmektedir. Ancak 1980'lerden sonra özellikle gelişmiş ülkelerde ataerkil ailenin krizinden söz edilmektedir. Bu durumun 1980'lerden sonra yeni bir ivme kazanan feminizm ile yakından ilgisi vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ülke içinde gelir dağılımının adil olup olmadığını ölçmek için iktisatçılar çeşitli yöntemler
geliştirmişlerdir. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılanları kişisel gelir dağılımından yola çıkarak
sonuca ulaşılmasını sağlayan Lorenz eğrisi ve buna dayanılarak oluşturulan Gini katsayısıdır. Gini
katsayısı sıfıra ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar adil, bire ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar bozuk demektir. Doğru cevap B seçeneğidir.