AİLE EKONOMİSİ

Toplumsal roller ilk olarak aile içinde belirlenerek öğrenilmektedir.

Topluma ve toplumsal sınıflara göre farklılık gösteren aile biçimlerinden biri de sanal ailedir.

Aile üyeleri arasında sevgi ve dostlukla sağlana güven duygusu, ailenin psikolojik doyum sağlama işlevi yönelik bir durumdur.

Özellikle Fransız Devrimi sonası Avrupa'da başlayan feminist akım kadınları özel alana hapseden yaklaşıma karşı mücadele etmektedir.

Marksist yaklaşıma göre özel mülkiyetin ortaya çıkışı ile birlikte tek eşli aile ve evlilik gelişerek devlet tarafından yasalarca korunmaya başlanmış, bunun sonucu erkekler kadınlar üzerinde kontrol gücü kazanma ihtiyacı duymuştur. Ataerkil aile yapısı bu şekilde doğmuştur.

Önceki aile tiplerinden oldukça farklı olan modern aile, sanayi devrimi sonrası ortaya çıkmıştır.

Birleşmiş Milletlerin tahminine göre dünya nüfusunun 2050 yılında 11 milyar olması beklenmektedir.

Kentleşmeye yol açan nedenler, kırdan kente göç, doğal artış ve yeniden sınıflandırmadır.

İspanya ve İtalya'da ataerkil aile yapısı görece daha güçlüdür ve doğurganlık oranı, nüfus yenilenme oranının altındadır.

Reel ücretlerde yaşanan düşüşler sonrası erkeğin elde ettiği aile geçim maaşı azalmaya başlamıştır. Yedek iş gücü olarak kullanılan kadınlar, ailenin yeniden üretimini gerçekleştirebilmek için  giderek daha fazla oranda ücretli emeğe katılmaktadır. Ancak bu durum hala iş gücü piyasasında aynı işi yapmalarına rağmen kadınların erkeklerden daha az maaş almalarını engellememektedir. Ayrıca çalışan kadınlar yorucu iş günün ardından evlerine dönüp kadınlara atfedilen ev içi emekle bağlantılı işleri de gerçekleştirmeye devam etmektedirler. Özel alan olarak ifade edilen ev, 1960'larda başlayan toplumsal hareketler sonucunda politikleştirilerek tartışma açılmış kadınlık rol ve görevleri sorgulanmaya başlanmıştır. Bu durumda kadınlarının ücretli emeğe katılması erkek karşısındaki bağımsızlığının artmasına yol açarken özel alanın politikleştirilmesi ile kadınların bilinçlenmesi artmıştır. Bu durumda doğru yanıt B seçeceğidir.

Toplumun en küçük ünitesi olarak aile, şekli ve hacmi ne olursa olsun her toplumda bulunur. Bu nedenle geçmişte olduğu gibi günümüzde de dünya nüfusunun hemen hemen tamamı aile birimlerinde yaşamaktadır. Bu birimler topluma ve toplumsal sınıflara göre farklılık gösterirler. Bu nedenle farklı aile biçimlerinden söz etmek mümkündür: • Büyük köylü aileleri • Kök aile • Hane grupları • Geleneksel yapılı geniş aile • Bileşik aile • Coğrafi konumlarına göre biçimlenen aile: Kent ailesi, kasaba ailesi, göçebe ailesi, gecekondu ailesi • Köylü ailesi • Esnaf ve zanaatkâr ailesi • İşçi ailesi • Burjuva ailesi • Sanayi ötesi toplumlara özgü aile • Geleceğe yönelik kuramsal aile, sanal aile

Psikolojik doyum sağlama işlevi: Ailenin kendi üyelerine dönük birçok işlevi vardır. Bunlar arasında en önemlilerden birisi birlikte yaşamanın eşler arasında daha sonra da onlarla çocukları arasında doğurduğu sıcaklık, sevgi ve dostlukla sağlanan duygusal ve ruhsal güven duygusudur. Aile içindeki duygusal ilişkiler aile üyelerinin psikolojik doyuma ulaşmalarını sağlar. Geleneksel ailede psikolojik ilişkiler yoğun değil yaygındır. Kişi, eşi ve çocukları ile olduğu kadar anne, baba ve kardeşleri ile de psikolojik bağlar içinde bulunur.

Çocuk yapma işlevi: Aile üremeyi kurumlaştırarak ve cinsel davranışlar konusunda yol gösterici kurallar getirerek önemli bir toplumsal ve siyasal işlev görür. İnsan türünün devamı için çocuk yapma işlevi aileye verilmiştir.

Eğitim işlevi: Çocuk toplumun kültürünü, mesleki bilgilerini aile içinde edinir. Aile içindeki büyüklerin, küçük çocukların eğitilmesinde önemli payı bulunmaktadır. Bu anlamda aile bir toplumsallaşma ortamıdır.

Koruyucu işlev: Geleneksel toplumlarda insanın güvencesini sağlayan emniyet güçleri genellikle yoktur. Dıştan gelen saldırılara tüm aile bireyleri birlikte karşı koyarlar. Bu nedenle geleneksel toplumlarda kan davaları yaygındır.

Dini işlev: Geleneksel aileler kendi üyelerine din eğitimi verir ve dinin gereklerinin yerine getirilip getirilmediğini denetler.

Eğlence ve dinlenme işlevi: Aile üyeleri birlikte üzülür birlikte eğlenirler.

Saygınlık işlevi: Birey ait olduğu aile ve akrabalık çerçevesinde bulunduğu konuma göre saygınlık ve itibar edinir.

Ekonomik işlev: Aile aynı zamanda hem üretim hem de tüketim birimidir. Bir köy evi ya da bir zanaatkâr evi düşünürsek aileyi bir işletme olarak gözümüzde canlandırmak kolaylaşır. Aile içinde yaşa ve cinsiyete göre bir iş bölümü bulunmaktadır. Evin reisi hem baba hem de patrondur. Çocuk hem oğul hem de çıraktır.

Ailelerin, kız ve erkek çocuklarını okula gönderme gücünün yüksekliği, yoksulluğun nesilden nesile aktarılmasının karşısındaki en büyük engeldir. Yüksek okullaşma oranları, özellikle de kız çocuklarına ait okullaşma oranlarının yüksekliği en önemli kalkınma göstergelerinden birisidir. Okullaşma oranlarının düşük olduğu ülkelerde, ne yazık ki pek çok kız çocuğu kendilerine yetecek ölçüde okuma becerisi kazanamadan okuldan uzaklaşmak zorunda kalmaktadır. Bu durumun nedenleri aşağıda sıralanmaktadır.  • Finansman yetersizliği • Erken evlilik ve hamilelik • Hane içi iş yükü ve sorumluluklar • Yetersiz performans Okula gönderme ile ilgili maddi ve manevi güçlükler ailelerin çocuklarını okula gönderme gücünü düşürmektedir. Aileler zorlandığında okuldan ilk alınanlar ise kız çocuklarıdır. Bu durum kızların ve kadınların kentsel avantajlardan yararlanma şansını engellemektedir.

Günümüzün gelişmiş ülkelerinde giderek görünür hale gelen bir gelişme ise ataerkil ailenin krizidir. Bu krizin yaşanmasına yol açan en önemli gelişme kadınların davranışlarında ve bilinçlerinde ortaya çıkan farklılıklardır. Yüz yıldan uzun bir dönemin toplumsal hareketi olan feminizm, 1970li yılların sonu 1980li yılların başında yeni bir ivme kazanmış ve küreselleşme sürecinin de etkisi ile dünya çapında yaptırım gücünü arttırmıştır. Kadınlar daha farklı bir dünya istemektedirler. Bu talepler, evlilik kararlarını, doğurganlığı, boşanmaları, aile yapısını, kadın ve erkek arasındaki iş bölümünü, emek piyasasındaki işbölümünü ve çocukların yaşadığı ortamı etkilemektedir

Bugünün gelişmiş ülkeleri 1750-1950 yılları arasına yayılan uzun bir zaman dilimi içinde modernleşme ve kentleşme süreciden geçmişlerdir.

Şekil 2.1 geçmişten geleceğe dünya nüfusunun gelişme seyrini kabaca yansıtmaktadır. Şekilden izlendiği gibi dünya nüfusunun önce artan bir hızla sonra azalan bir hızla artışını 2050 yılına kadar sürdürmesi beklenmektedir. 2050 yılında Birleşmiş Milletler’in tahminine göre yaklaşık 11 milyarda, ABD Nüfus Bürosu’nun tahminine göre yaklaşık 9 milyarda tepe noktaya ulaşması beklenmektedir.

Psikolojik doyum sağlama işlevi: Ailenin kendi üyelerine dönük birçok işlevi vardır. Bunlar arasında en önemlilerden birisi birlikte yaşamanın eşler arasında daha sonra da onlarla çocukları arasında doğurduğu sıcaklık, sevgi ve dostlukla sağlanan duygusal ve ruhsal güven duygusudur. Aile içindeki duygusal ilişkiler aile üyelerinin psikolojik doyuma ulaşmalarını sağlar. Geleneksel ailede psikolojik ilişkiler yoğun değil yaygındır. Kişi, eşi ve çocukları ile olduğu kadar anne, baba ve kardeşleri ile de psikolojik bağlar içinde bulunur.

Koruyucu işlev: Geleneksel toplumlarda insanın güvencesini sağlayan emniyet güçleri genellikle yoktur. Dıştan gelen saldırılara tüm aile bireyleri birlikte karşı koyarlar. Bu nedenle geleneksel toplumlarda kan davaları yaygındır.

Çocuk yapma işlevi: Aile üremeyi kurumlaştırarak ve cinsel davranışlar konusunda yol gösterici kurallar getirerek önemli bir toplumsal ve siyasal işlev görür. İnsan türünün devamı için çocuk yapma işlevi aileye verilmiştir.

Çekirdek aile: Evlilik ve ana-babalık ya da evlatlık ilişkisi ile birbirine bağlı bir erkek ve bir kadın ile onların toplumca kabul edilen çocuklarından oluşan bireyler grubudur.