AİLE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 28

Tüketici haklarını dünyada ilk kez en iyi ifade eden kişi eski ABD başkanlarından John F. Kennedy olmuştur. Kennedy 1962 yılında kongreye gönderdiği mesajda tüketici haklarını dört grupta toplamıştır: Güvenlik hakkı, Bilgi edinme hakkı, Seçme hakkı, Sesini duyurma ve temsil edilme hakkı. Buna göre “Cayma hakkı”gibi bir ifadeden bahsedilmemektedir.

Aile ekonomisindeki bilimsel gelişmelerden yararlanarak makro ekonomi yeniden yorumlanmaktadır. Uzun dönem ekonomik büyüme, ekonomik faaliyette kısa ve uzun dönem dalgalanmalar, sosyal güvenlik nedeni ile jenerasyonlar arasında kurulan ilişki, eşitsizliğin kalıtımsal aktarımı gibi makro ekonomi konularında ulaşılan sonuçların aile kurumuna hak ettiği önem verildiğinde nasıl radikal bir değişim geçirdiği bilim adamlarının açıklamaya çalıştığı konular arasındadır. Buna göre, kısa dönem ekonomik büyüme değil uzun dönem ekonomik büyüme doğru olacaktır.

Tüketici haklarını dünyada ilk kez en iyi ifade eden kişi eski ABD başkanlarından John F. Kennedy olmuştur. Kennedy 1962 yılında kongreye gönderdiği mesajda tüketici haklarını dört grupta toplamıştır: Güvenlik hakkı, Bilgi edinme hakkı, Seçme hakkı, Sesini duyurma ve temsil edilme hakkı. Buna göre “Cayma hakkı”gibi bir ifadeden bahsedilmemektedir.

Dolaylı vergilere yüklenmenin vergiye direnci düşürme ve toplanma kolaylığı gibi üstünlükleri bulunmaktadır. Vergi satılan malın içine gizlenerek vergi direnci engellenmektedir. Malın satıcısı ücreti ödenmeden vergi tahsildarlığı yapmaktadır Harcama yapıldığı anda fiyatın içinde yer alan KDV ve ÖTV malın satıcısına ödenmektedir. Bu nedenle dolaylı verginin, kazanılan değil harcanan gelirden alındığı söylenebilir.

Kapitalizm öncesi kendi kendine yeten ev ekonomilerinin her türlü ihtiyacını evinde üreten geleneksel ailesi, kentleşme, modernleşme ve sanayileşme sonucunda daha farklı bir yapı olan çekirdek aileye dönüşmüştür. Bu dönüşüm ailenin üretici rolünün azalması anlamına da gelmektedir. Günümüzün ailesi bilgi bombardımanı altındadır. Her gün reklamlar aracılığı ile akla hayale gelmedik ihtiyaçların giderilmesine yönelik mal ve hizmetlerin varlığından haberdar edilmektedir. Ailenin üretici rolü azalırken tüketici rolünü körükleyen gelişmeler yaşanmaktadır.

Hane halkı sektörü ve piyasa sektörü arasındaki etkileşimin artışında rol oynayan diğer bir gelişme kadın emeğinin piyasada çalışmayı tercih etmesine bağlı olarak, çocuk bakımı, okul yemekleri, yaşlıların bakımı gibi hane halkı üretiminin yakın ikamesi pek çok üretimin piyasaya transfer edilmesidir. İki sektör arasındaki etkileşim hane halkının ihtiyaç duyduğu malların üretiminde her iki sektör arasındaki verimlilik farkı azaldıkça ve üretilen malların birbirini ikame gücü arttıkça daha da artacaktır.

Lundberk ve Pollak'ın, ayrı kutuplar pazarlık modellerinin tehdit noktasının evliliğin dışında boşanma durumunda değil, evlilik içinde yer almasıdır. Modelde karı koca arasındaki Nash pazarlığı ile her ikisinin de kayıtsızlık eğrileri belirlenir. Karı koca arasındaki işbirlikçi anlaşmanın alternatifi evlilik içinde ulaşılan işbirliksiz ve etkin olmayan bir denge noktasıdır. İşbirliksiz denge durumunda, her bir eş diğer eşin davranışını veri kabul ederek fayda maksimizasyonuna ulaşacak şekilde, gönüllü olarak kamusal hane halkı mallarının üretimine katkıda bulunur. Bu işbirliksiz evlilik her iki eş için de boşanmış olmaktan daha iyi sonuçlar üretmektedir. Boşanma anlaşamayan çiftler için olası bir sonuçtur. Ancak eşlerin kamusal aile mallarının ortak kullanımından sağladıkları fayda nedeniyle işbirliksiz evliliğin sürdürülmesi çok daha makul bir çözümdür.

Aile ekonomistleri aile içinde yer alan çok sayıda karar alıcının varlığı karşısında iki yaklaşım izlemişlerdir. İlk yaklaşım, 1950lerden 1980lere kadar üstünlüğünü korumuş olan ortak tercih yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda karar alıcı birim tek başına ailedir. Ailenin tek bir bütçe kısıtı ve tüm aile fertlerine ait tek bir fayda fonksiyonu varsayılmaktadır. Fayda fonksiyonu her bir aile üyesinin boş zaman ve tüketim bileşimlerini içermektedir.

Nüfusun yaşlanması, nüfusun kendisini üretme, yenileme mekanizmasının iyi çalışmadığını göstermektedir. Yenilenmeyen yani yeni doğanlarla yaşlılarının oranı dengelenmeyen bölgelerin karşılaştıkları ilk sorun, nüfus artışının düşmesi, sonrada durmasıdır. Buna pek çok Avrupa ülkesi örnek  olarak verilebilir; örneğin Almanya’nın nüfusu 2005’den beri (2005 nüfusu 82 501 000; 2010 nüfusu 81  776 000) mutlak olarak azalmaktadır. İkinci sonucu da, çalışma çağı içindeki nüfusun azalışıdır.  Çalışma  çağı içinde nüfus, toplam nüfusu beslediği için, “nüfusun yaşlanması”, nüfusu besleyen grubun  eridiğini de göstermektedir.

Nüfusun prensipleri üzerine araştırma Thomas Robert Malthus'a (1766-1834) aittir.

Gıda Zirvesi’nde bazı bilgilerin izlenmesi ve mevcut durumlarının saptanması amacıyla veri takibi kararı alınmıştır. Bu amaçla da, daha sonra her biri birer indeks olacak olan, Dünya’da, “yetersiz beslenme”, “düşük kilo”, beslenmeye bağlı “verem” gibi hastalıkların sıklığı, “gıda maddelerin arzı” veya “fiyatları” gibi bilgiler izlenmeye başlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Ailenin yapısındaki değişiklikleri araştıran bilim dalı olarak aile demografisi, 1983’de John Bongaarts’ın tanımlaması ile

•  Ailenin ve hane halkının büyüklüğünün, bileşiminin tanımlanması

•  Aile ve hane halkı oluşumun demografik belirleyenlerinin analizi

•  Demografik davranış üzerinde aile ve hane halkı bileşiminin etkisinin analizi

•  Hane halkı büyüklüğü ve sayısı üzerine projeksiyonlar ile ilgilenmektedir

İnsan ömrünün uzaması ve bilgi birikimin artması ile eğitimde geçen sürenin artışı, çocuklar için yapılacak yatırımları artırmış, bu da doğum sayısını düşürmüştür. Sağlık hizmetlerinin gelişmemesi doğum sayısının düşüş sebeplerinden biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Gıda Zirvesi’nde bazı bilgilerin izlenmesi ve mevcut durumlarının saptanması amacıyla veri takibi kararı alınmıştır. Bu amaçla da, daha sonra her biri birer indeks olacak olan, Dünya’da, “yetersiz beslenme”, “düşük kilo”, beslenmeye bağlı “verem” gibi hastalıkların sıklığı, “gıda maddelerin arzı” veya “fiyatları” gibi bilgiler izlenmeye başlanmıştır. Bu değişkenlerden yetersiz beslenme indeksi, çeşitli yıllar açısından Dünya’daki durumun genel olarak görülmesine olanak vermektedir. Gıda maddelerinin üretim yerleri izlenmeye alınan izlenmeye alınan bilgilerden biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yetersiz beslenme, çocuklarda düşük kilo olarak gözlenebilmektedir. Bu nedenle, farklı ülkeler ve bölgeler için yaşam koşullarının bir göstergesi olarak, 5 yaşın altındaki çocukların beslenmeleri ve istatistikleri, yaşam kalitesi göstergesi olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Genç nüfusla ilgili de gelişim gözlenmektedir. Daha önceleri gençlerin eğitimi sadece ailelerin karar alanı içindeyken, günümüzde zorunlu eğitim düzenlemeleri veya kamu okulları ile bu alanda kamusal karar alanı içine girmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Refah devleti ya da sosyal devlet geleneği, 1840’larda, Alman Şansölyesi (başbakan) Otto Von Bismarck’ın (1815–1898) yönetiminde Almanya’da başladı. Bismarck, hem 1800’lerin ikinci yarısında ücretlerin daha yüksek olduğu ama refahın olmadığı Amerika’ya göçe engel olmak, hem de Almanya’da çalışan sınıfın, yöneticisi olduğu Alman İmparatorluğu’na desteğini kazanmak amacıyla, yaşlılık, emeklilik, kaza sigortası, tıbbi bakım gibi daha önce denenmemiş uygulamalar yapmaya başladı.

Doğru cevap A' dır.

İngiliz filozofu ve evrim teorisyeni Herbert Spencer (1820-1903), fakirlerin ve topluma uymayan bireylerin üzerine titremenin, toplumun sosyal ilerlemesini geciktireceğini ve bu grubun üremesine (toplum içinde sayısının artmasına) neden olacağını iddia etmiştir (Constitutional Rights Foundation: 1).

Doğru cevap B' dir.

1933’de ABD başkanı olan Franklin D. Roosevelt (1882-1945), “New Deal” “Yeni Sözleşme” olarak isimlendirilen politikası ile piyasaya müdahale ederek ve onu yönlendirerek, “yardım, kurtarma ve reform” ile büyük buhrandan çıkmayı hedefliyordu.

Doğru cevap C' dir.