AİLE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 14

Gecekondu, dar gelirli insanların yasa dışı ya da en azından normal dışı yoldan konut sahibi olmasını ifade etmek için kullanılan bir terimdir. En temel insan ihtiyaçlarından biri olan konut gereksinimine cevap vermek için icat edilmiş bir çözümdür. 1950li yıllar Türkiye’de toplumsal hareketliliğin arttığı yıllar olarak tarihe geçmiştir

Kentsel aile de çekirdek yapıya sahiptir. Ancak ileri derecede sanayileşmiş ülkelerde var olandan daha farklı aile içi ilişkiler söz konusudur. Babanın otoritesinin gücü bakımından ataerkil özellikler varlığını korumaktadır. Ailede kazanılan paranın kontrolü genelde babadadır. Paranın karı-koca tarafından ortaklaşa yönetilme oranı düşüktür. Türk ailelerinde kadının parayı yönettiği aileler sınırlı sayıdadır. Ancak tüketim harcamaları ile ilgili kararların alınmasında kadının rolü artmaktadır (Kongar, Berksoy, 1990: 12-13). Genel olarak görülen durum kazanılan paranın babanın elinde toplanması ve sonra baba tarafından aile üyeleri arasında ihtiyaçlara göre dağıtılmasıdır.

Birinci Dünya Savaşı ve arkasından yaşanan Bağımsızlık Savaşı, Türkiye’nin nüfusunun azalmasına neden olmuştur. Bu kaybı gidermek üzere pro-natalist politikalar uygulanmıştır. Gebeliği önleyici ve istenmeyen çocukları düşürücü ilaçların Türkiye’ye girişi yasaklanmış, isteyerek düşük yapmak suç kabul edilmiş ve ceza kapsamına alınmıştır. 1930’larda nüfus artışını sağlama görevi Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğuna verilmiştir.

Çocuğun değeri araştırmaları, üç farklı aile modelinin oluşturulmasına yardımcı olmuştur (Kâğıtçıbaşı, 2010:174). Kâğıtçbaşı’nın önerdiği aile değişimi kuramı, üç farklı aile ilişkisi kalıbını inceleyen genel bir modeli ve bu modellerden birine doğru sistematik değişimi içermektedir. Bu kuram, benliği ailenin içine ve aileyi de kültürel ve sosyo-ekonomik çerçevenin içine oturtan bağlamsal bir kuramdır. Aile hem sosyal hem de psikolojik yönleri ile incelenmektedir. Bağlam esas olarak ailenin içinde bulunduğu koşulları ve ailenin kültürünü ifade etmektedir. Kültür ise bireyci (ayrışmışlık kültürü) veya toplulukçu (ilişkililik kültürü) olarak ele alınmıştır. Bu yaklaşımla üç farklı aile modeli geliştirilmiştir: • Bağımlılık modeli • Bağımsızlık modeli • Duygusal, psikolojik bağlılık modeli.

Yaşlılık güvencesi, Yaşlılıkta parasal destek, Ev işinde yardım ve Maddi yardım

Bağımsız aile modeli refah düzeyi yüksek, kentleşmiş ve sanayileşmiş, ileri teknolojiye sahip toplumlarda görülürken karşılıklı bağımlılık modeli refah düzeyi düşük, kırsal, tarımla uğraşan sanayi öncesi toplumlarda görülmektedir. Modeller arasındaki fark ayrışmışlık kültürü (bireycilik) ve ilişkililik kültürü (toplulukçuluk) arasındaki farkı da yansıtmaktadır.

Çiğdem Kâğıtçıbaşı ve psikolog, nüfusbilimci ve ekonomistlerden oluşan ekip arkadaşları aracılığı ile Türkiye’de 1975 ve 2003 yılları arasında gerçekleştirilen iki çocuğun değeri araştırmasından yola çıkarak Türkiye’de yaşanan aile değişiminin dinamiklerini anlamak mümkün görünmektedir.

Doğurganlığı azaltmayı teşvik eden politikalar
anti-natalist politikalar olarak da bilinmektedir. 1955’den sonra belirtileri görülmeye başlayan bu politika,
1965’de yasal düzenlemesine, 1980’de anayasal ifadesine kavuşmuştur. Bu dönemin nüfus politikalarının
temel amacı, gebeliği önleyici yöntem kullanımını yaygınlaştırarak doğurganlığı düşürmek, sağlık
hizmetlerini iyileştirerek ölüm hızlarını düşürmek ve Türkiye’den yurt dışına işgücü göçünü teşvik ederek işsizlik baskısını hafifletmek olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Nüfusun yaş ve cinsiyet yapısının özet bir göstergesi olan nüfus piramitleri ülkelerin demografik yapıları hakkında önemli bilgiler sağlayan araçlardır . Örneğin geniş tabana sahip nüfus piramitleri yüksek; dar tabana sahip nüfus piramitleri düşük seviyedeki doğurganlığa işaret  etmektedirler. Nüfus piramitlerinde ileri yaşlara doğru gözlenen hızlı daralmalar yüksek; daha yavaş daralmalar  düşük yetişkin ölümlülüğü gösterirler. Doğru cevap A seçeneğidir.

Cumhuriyetin kuruluşundan hemen sonra yapılan ilk nüfus sayımı (1927), savaşların getirdiği insan
maliyetini görmeyi hedefliyordu. 1927 nüfus sayımında yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin nüfusu, 6,5
milyonu erkek ve 7,1 milyonu kadın olmak üzere 13,6 milyon kişi olarak belirlendi. Doğru yanıt D seçeneğidir.

1927-35 arasında nüfus yılda ortalama 314 bin kişi artmış ve bu artışın oransal değeri % 2,3 olmuştur.  Doğru yanıt C seçeneğidir.

5510 Sayılı Kanun Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre 2008’den itibaren tek bir çatı altında örgütlenen bir sosyal güvenlik şemsiyesi vardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kayıtdışı çalışmaktan kaynaklanan prim eksikliği sistemin finans yapısını bozan unsurlardandır.
Çözülmesi sadece işgücü piyasasını değil, sosyal güvenlik sistemini de rahatlatacaktır. İnsan ömrünün uzaması emeklilik yaşlarının ötelenmesi önerilerine neden olmaktadır. Pek çok
Avrupa ülkesinde olduğu gibi, Türkiye için de 65 yaş öneriler arasındadır. Daha geç emekli
olunarak, genel olarak sistemin emeklilik ödemelerinin azaltılması hedeflenmektedir.Kadın istihdamının artırılması, kadınları sistem içinde bağımlı olanlardan prim ödeyen
sigortalılar haline dönüştürecektir. Bütün bunlara rağmen, gelişmekte olan ülkelerde düşük gelir düzeyinin, sistemin sürekliliği için gereken prim düzeyini asla üretmeyeceği iddiası da söz konusudur. Bu nedenle başarabilenlere  ek özel sağlık sigortaları yaptırmaları da önerilmektedir. 

B seçeneğindeki emeklilik yaşının düşürülmesi bu öneriler içinde yer almaz. Bu yüzden cevap B seçeneğidir.

Ortaöğretim (ya da lise) çağındaki gençlerin yüzde 85'inin bir okula kayıtlı olduğu yıl 2005-2006 öğretim yılıdır. Buna göre cevap D seçeneğidir.

Ülkemizde, konut ihtiyacı birkaç kaynaktan beslenmektedir:
• Hızlı nüfus artışı
• Hızlı kentleşme ve onun yarattığı köyden kente göç
• Aile yapısındaki değişme
• Kurumsallaşmayı başaramamış konut finansmanı

Gecekondu sayısındaki artış bunların içinde yer almadığı için cevap E seçeneğidir.

Türk Medeni Kanunu’na göre Türk ailesi, tek eşli, resmi nikâhla birbirine bağlanan, en az 18 yaşındaki erkekler ve kadınlardan oluşmaktadır. Bununla birlikte yaş için anne baba izniyle kadın için evlilik yaşı 17’e indirilebilir. Evlilik yaşı ile ilgili zamanın gereklerine göre değişiklikler yapılmıştır. Örneğin 1938 yılında, pro-natalist politikalar nedeniyle aile izniyle evlilik yaşı için bir düzenleme yapılmış veyılında, pro-natalist politikalar nedeniyle aile izniyle evlilik yaşı için bir düzenleme yapılmış ve erkekler için 17’ye, kadınlar için ise 15’e indirilmiştir.Nihayet 2002 yılında, yeni medeni kanunla asgari evlenme yaşı kadın ve erkek için 17 olarak belirlenmiştir. Bu yaş sınırlamalarının genel amacı, ailelerin bu yaşın (17) altında olan küçükleri zorla
evlendirmelerini engellemektir. Yani her iki taraf da razı olsa bile, aileler de istese, (olağanüstü durumlar  hariç-ki olağanüstü evlenme yaşı da vardır) 17 yaşından küçükler evlenemezler
 Doğru cevap A seçeneğidir.

Türkiye’de 1990’lı yıllarda 2,2 milyon olan yaşlı nüfusun hacmi günümüzde iki kattan daha fazla
artarak 4,9 milyona ulaşmıştır, 2023 yılında 8 milyona ulaşması beklenmektedir. Sayısal artışın yanında yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı da artmaya devam edecektir. Günümüzde yüzde 7  seviyesinde olan yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payı, 2023 yılında yüzde 10’lara çıkacaktır.  Bu durum  Türkiye’de bugüne kadar sadece genç nüfusun gereksinimlerine göre şekillenen sosyal politikaların artık  yaşlı   nüfusun gereksinimlerine göre  de şekillenmesi gerektiğini göstermektedir. Cevap D seçeneğidir.

Türkiye' de Cumhuriyetin kuruluşundan sonra ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır.

Doğru cevap 1926 dır  ve B seçeneğidir.

1955' ten günümüze kadar devam eden dönemde Nüfus artış politikasıyla ilgili A, B, C, D şıklarının hepsi doğrudur.