AİLE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 26

Küreselleşme, 1980li yıllardan sonra akademik çalışmalarda çok sık yer alan bir sözcük olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak küreselleşme çok yeni bir olgu değildir. Küreselleşme ne zaman başlamıştır?, sorusuna üç farklı yaklaşımla cevap verilmektedir (Waters, 1995:4) :

Küreselleşme teorisine en etkili katkı bir grup emek piyasası teorisyeninden gelmiştir. Kerr, Dunlop, Harbison ve Myers (1973), toplumlar arası benzeşme tezini ileri sürmüşlerdir. Sanayileşmiş toplumların, sanayileşmemiş toplumların birbirine benzediğinden daha çok birbirine benzediklerini ileri sürmüşlerdir.

IV. Hegemonya için savaş dönemi (1925-1969)

• Milletler Cemiyetinin kurulması• İkinci Dünya Savaşı ve soğuk savaşın yaşanması• Savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suç kavramlarının oluşması• Atom bombasının evrensel nükleer tehdidinin algılanması• Üçüncü dünyanın ortaya çıkış koşullarının doğması.

Lash ve Urry küresel düzeni aşağıdaki gibi açıklamaktadır (S.Lash ve J. Urry, 1994: 280-281), uzayda çeşitli merkezlerden kaynaklanan sembolik işaretlerin oluşturduğu akımlar bulunmaktadır. Semboller akımı, ulus devlet sınırlarını aşabildiği ve devletin gücünü kısabildiği ölçüde küreselleşme yaşanmaktadır. Lash ve Urry küreselleşmeye yol açan nedenleri yukarıdaki gibi sıralamaktadır.

• Ekonomi: Maddi mal ve hizmetlerin üretimi, değişimi, dağılımı ve tüketimi ile ilgili toplumsal düzenlemelerdir. • Politika: Gücün yoğunlaşmasını, otoritenin uygulanmasını sağlayan askeri güç ve polis gücünün ve ayrıca diplomasinin, toplumları ve ülke sınırlarını kontrol edecek şekilde kurumsallaşmasını sağlayan toplumsal düzenlemelerdir. • Kültür: Ülke insanlarının inançlarını, değer yargılarını, tercihlerini, zevklerini, yaşayışlarını, düşünüşlerini temsil eden sembollerin üretilmesini ve ifade edilmesini sağlayan toplumsal düzenlemelerdir

Toplumların, ekonomik, politik ve kültürel değişim ilişkileri içinde mekâna bağımlılığın en yüksek olduğu alan ekonomik değişimdir. Ekonomik faaliyetler, üretim faktörlerinin yani emeğin, sermayenin ve hammaddelerin belirli bir bölgede yoğunlaşmasını gerektirmektedir. Maddi değişim, toplumsal ilişkilerin yerel olmasını gerektirmektedir.

Kültürel ilişkiler insanlıkla ilgili temel ilkelerin saptanmasında yol göstericidir. Uluslararası ilişkilerin ortaya çıkışı ve yaygınlaşması kültürel değişimi arttırmıştır. Farklı kültürlerin kaynaşması, insanların yaşam tarzlarını, tercihlerini, değer yargılarını giderek birbirine benzetmektedir. Dünyanın bir ucunda yaşayan, diğer ucunda yaşayanla gelişen teknolojinin sağladığı olanaklarla iletişim kurabilmekte, onunla aynı fikirleri paylaşırken yanı başındaki ile zıtlaşmaktadır. Farklılıklara hoşgörü ile bakma gereği doğmaktadır. Dünyayı bir bütün olarak algılamakta, tüm insanların iyiliği ya da dünyanın geleceği için bir şeyler yapılması gerektiğine inanmakta, dünyanın dört bir yanında kendisi gibi düşünenlerle haberleşmekte ve uluslar üstü bir gruba dâhil olabilmektedir (çevre örgütleri gibi).

Küreselleşme hem güveni hem de riski içermektedir. Önceki çağlarda kişi somut olana, gözü ile gördüğüne inanmaktadır. Somut olarak karşısında görmediği şey risk ve zarar içermektedir. Küreselleşme çağında insanlar tanımadıkları insanlara, bireysel olmayan güçlere ve normlara ve kimin kontrolü altında olduğunu bilmedikleri sembolik değişim modellerine güvenmeye başlamışlardır. Böyle yaparak kendilerini, diğerlerinin eline teslim etmekten çekinmemektedirler. Her bir bireysel üyenin mutluluğu için tüm katılanlar arasında güvene dayalı bir anlaşma olmalıdır. Güvenin herhangi bir nedenle sarsılması sistemi çökertme tehdidi taşımaktadır.

Klasik teorisyenler içinde küreselleşmeye en yakın görüşler Marks’tan gelmiştir (Marks,1977).Burjuva kâr etmek zorundadır. Gereksinim duyduğu hammaddeleri hiç aksatmadan sağlayabilmeli,ürettiklerinin tamamını piyasalarda satabilmelidir. Hem hammaddeye hem de pazara gereksinimi vardır.Tek yanlı, dar ulusal bakış açısının yerini dünya kültürü alacaktır

Sanayileşmenin toplumlar üzerinde dönüştürücü etkisi bulunmaktadır, sanayileşmiş çekirdek ile eklemlenen toplumsal kesimlerde farklılaşmaya yol açmaktadır. Aileler tüketimde uzmanlaşmaktadır,okullar gereksinim duyulan yeteneklere sahip insanlar yetiştirmektedir, devlet ekonomik alt yapıyı sağlamaktadır, kitle iletişim araçları, kilise ve diğer din kurumları desteklenen değerleri yaymaktadır. Bu yapısal değişiklikler sonucunda, toplumsal değerler, bireyselleşme, evrenselleşme, sekülarizm (dünyaya ait) ve rasyonalizm doğrultusunda kaymaktadır. Toplumun bu şekilde dönüşümüne  modernizasyon denmektedir.

Modern toplum yapısının ortaya çıkardığı evrenselleştirici güçler, bürokratik organizasyon, para ve piyasalar, evrensel hukuk sistemi ve demokratik katılım olarak sıralanmaktadır. Modern topluma geçişin anahtarı bireysel iş sözleşmelerine ve mesleki uzmanlaşmaya dayanan sınai üretim sistemidir.

Parsons bireyi ön plana çıkarmakta ve toplumların ortak bir evrimsel yol izleyerek giderek birbirlerine benzeyeceklerini ileri sürmektedir.

Küreselleşme teorisine en etkili katkı bir grup emek piyasası teorisyeninden gelmiştir. Kerr, Dunlop, Harbison ve Myers (1973), toplumlar arası benzeşme tezini ileri sürmüşlerdir. Sanayileşmiş toplumların, sanayileşmemiş toplumların birbirine benzediğinden daha çok birbirine benzediklerini ileri sürmüşlerdir.

Ulaşım ve iletişim teknolojisinin sunduğu olanaklarla kültürel değişimin artması oranında insanlar dünya toplumunun bir üyesi olduklarını kavrayacaklar, yaşanabilecek tek bir dünya olduğunun bilincine varacaklar, dünyayı tehdit eden uygulamaların önüne geçilmesini sağlayacak uluslar üstü kurumların oluşması yönünde çeşitli baskı grupları oluşturacaklardır.

Malcolm Waters, üç toplumsal alanın küreselleşme ile ilişkisini toplumlar arası değişim ilişkilerine hangi alanın hakîm olduğuna dair bir yaklaşımla kurmaktadır.Bu üç toplumsal alan ekonomik, politik ve kültürel alandır.

Giddens, modernizmin en önemli dinamiklerinden biri olarak riskin yeniden dağıtılmasını ileri sürmektedir. Parasal sembollere ve uzmanlara duyulan güven nedeni ile artık insanlar kendi ülkeleri dışındaki alanlara yatırım yapmakta ve bireysel ya da bölgesel olarak kontrolleri dışında olan alanlarda da riski göze almaktadırlar.