AİLE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 11

Tüketici, ayıplı mal veya hizmet karşısında şu dört seçenekten birisini kullanma hakkına sahiptir.
• Geri verme bildirimi yaparak cayma
• Caymayıp ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme
• Olanaklıysa ücretsiz onarım isteme
• Olanaklıysa ayıpsız benzeriyle değiştirme isteme

Doğru Cevap B seçeneğidir.

Tüketicinin cayma hakkı, taksitli satışlarda 7, diğer türlerde ise 14 gündür.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Modern ekonomistler, 1950li yıllara kadar aile davranışını analizlerinde ihmal etmişlerdir. Ancak 1950lerden bu yana insana yatırım ve aile davranışının anlaşılması iktisatçıların ilgisini çeken araştırma konuları arasına girmiştir. Buna bağlı olarak ekonomik analiz, aşağıda sıralanan kararları alma nedenlerini anlamakta giderek daha açıklayıcı hale gelmektedir:

• Evlilik kararı
• Boşanma kararı
• Çocuk sahibi olma kararı ve her bir çocuk için alınan insani yatırım kararı
• Evli kadınların emek gücüne katılım kararı, katılım düzeyi ve katılım zamanı
• Yaşlı ana babanın çocuklarından destek alma kararı ve zamanı
• Yukarıda sıralananlara benzer pek çok aile kararları

Doğru cevap E seçeneğidir.

1950-1980 arası dönemde ataerkil aile yapısının yol açtığı cinsiyetçi ayrımı yansıtacak şekilde aile içindeki iş bölümünde kadının ev işlerinde erkeğin ise piyasa işlerinde uzmanlaşmasını temel alan modeller oldukları görülmektedir. Ancak 1980'lerden sonra özellikle gelişmiş ülkelerde ataerkil ailenin krizinden söz edilmektedir. Bu durumun 1980'lerden sonra yeni bir ivme kazanan feminizm ile yakından ilgisi vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ülke içinde gelir dağılımının adil olup olmadığını ölçmek için iktisatçılar çeşitli yöntemler
geliştirmişlerdir. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılanları kişisel gelir dağılımından yola çıkarak
sonuca ulaşılmasını sağlayan Lorenz eğrisi ve buna dayanılarak oluşturulan Gini katsayısıdır. Gini
katsayısı sıfıra ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar adil, bire ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar bozuk demektir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Serbest piyasa bireylerin, herhangi bir devlet müdahalesi olmaksızın kendi
çıkarlarını takip etmelerine izin vermektedir. Kumanda ekonomisi ise bireysel özgürlük için çok az bir
alan bırakmaktadır. Kararların çoğu merkezi hükümet tarafından alınmaktadır. Gerçek hayatta sıklıkla karşılaşılan durum bu iki uç arasında yer alan karma ekonomilerdir. Karma ekonomide devlet ve özel sektör birleşerek ekonomik problemleri birlikte çözmektedir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

1980lerin başında Manser-Brown ve Mc Elroy-Horney aile ekonomistleri aile içinde yer alan çok sayıda karar alıcının varlığı karşısında  ikinci yaklaşımı öne sürmüşlerdir. A ve E seçenekleri de doğru değildir. Hatalı üretim karşısında
hakkını savunabilmesi için yasalar çıkarılmış, tüketici hakları ilan edilmiştir. Bu hakları dünyada ilk kez en iyi ifade eden kişi eski ABD başkanlarından John F. Kennedy olmuştur. Cevap D seçeneğidir.

Tüketici, ayıplı mal veya hizmet karşısında şu dört seçenekten birisini kullanma hakkına sahiptir.
Geri verme bildirimi yaparak cayma

Caymayıp ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme

Olanaklıysa ücretsiz onarım isteme

Olanaklıysa ayıpsız benzeriyle değiştirme isteme

Tüketicinin cayma hakkı, taksitli satışlarda 7, diğer türlerde ise 14 gündür. Yanlış olan D seçeneğidir.

Ekonomi literatüründe oyun teorisine dayanan aile ekonomisi modellerinin ilki işbirlikçi pazarlık modelleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

İttifak modeli Samuelson tarafından tek bir fayda fonksiyonunun maksimize edildiği aile davranışının  koşullarını biçimlendirmek için geliştirilmiştir. Karı kocadan oluşan iki kişilik bir aile düşünülmektedir. Her bir aile üyesinin kendi mal tüketimine dayanan bireysel fayda fonksiyonları bulunmaktadır fakat aralarında kurdukları ittifak ilişkisine bağlı olarak her ikisinin gelirinin toplamından oluşan ortak aile bütçesi kısıtına göre bireysel faydalarının bileşimi olan sosyal refah fonksiyonunu maksimize etmeye razı olmaktadırlar. Ancak Samuelson, ortak refah fonksiyonunun belirlenebilmesi için ailenin nasıl bir ittifak kurduğunu açıklamamaktadır. Diğer bir değişle ittifak kararının nasıl alındığı açıklanmamaktadır. Ancak Becker’in modelinde aile
bencil fakat rasyonel bir grup küçük çocuk ve ailenin diğer üyelerinin iyiliği ile ilgili düşüncesini kendi
fayda fonksiyonuna yansıtan özgeci bir ebeveynden oluşmaktadır.  E seçeneği Samuelson'un değil Becker'in modeliyle ilgili olduğundan cevap E dir.

1960lardan beri kadın ve erkeklerin ekonomik rollerindeki yakınlaşma evliliğin doğasını ve
sürekliliğini etkilemektedir. Ev içindeki uzmanlaşma ve değişim ilişkilerinden elde edilen kazanımların
azalmakta olduğu aşikârdır. Becker ve daha birçok sosyolog için bu gelişmenin en önemli nedeni ABD
ekonomisindeki gelişme ile birlikte kadınların para kazanma gücünde yaşanan artıştır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Yasal ve kurumsal değişiklikler,Kürtajın serbest bırakılması,Boşanmanın kolaylaştırılması,1996 refah reformu gibi politika ve yasalar geleneksel ataerkil aile yapısı üzerinde yıkıcı etkiler yaratmaktadır. B seçeneği bunlarla ilgili olmadığından cevap B seçeneğidir.

15 Mart tüm dünyada, Dünya Tüketici Günü olarak kutlanmaktadır. İlk kez ilan edildiği 1962 yılından bu yana tüketici hareketi ve tüketici hakları daha da gelişmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Aile ekonomisinde, birinci jenerasyon modeller, “ortak tercih” modelleridir. Ailenin tek bir fayda fonksiyonunu maksimize ettiğini varsaymaktadırlar. Ortak tercih modelleri, aile davranışının, gelir elde eden ve kaynakları kontrol eden kişiden bağımsız olarak ailenin toplam fayda fonksiyonunu maksimize etmek olduğunu ima etmektedirler.

Aile sadece ekonomi bilimi için değil tüm sosyal bilimler için genel kabul gören bir başlangıç noktasıdır. En önemli ekonomik aktörlerden biri olan tüketici kimdir sorusuna verilen cevaplarda, çoğunlukla ailenin en küçük tüketim birimi olarak kabul edilerek veri toplanması, ekonomik analizlerin gerçekleştirilmesi açısından anlamlıdır. Diğer bir önemli ekonomik aktör üreticinin de varlığını bulduğu yer ailedir. Diğer şıklar farklı grupları işaret  eder.

Her insan topluluğu, yaşamın yeniden üretilebilmesi için üç temel soruyu yanıtlamak zorundadır: Hangi mal ve hizmetler üretilecek, nasıl üretilecek, kim için üretilecek.Kim üretecek sorusu temel bir sorun değildir.

Gini katsayısı sıfıra ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar adil, bire ne kadar yakınsa gelir dağılımı o kadar bozuk demektir.

Gelir dağılımı ne, nasıl ve kim için soruları ile doğrudan doğruya ilgilidir. Dünya ekonomisi kim için üretiyor sorusunun yanıtı dünya gelirinin yüzde 81’ini kazanan zengin ülkeler olabilir. Zengin ülkelerden gelen talep hangi malların üretileceğini belirleyen en önemli nedendir. Bu durumda ne üretilecek sorusuna da zengin ülkeler yanıt vermektedir. Zenginlerin tercih ettikleri ürünler üretilmektedir. Antikapitalist protestocuların vurguladıkları eşitsizlikler bu kararlarla ilgilidir.

Kapitalizm öncesi kendi kendine yeten ev ekonomilerinin her türlü ihtiyacını evinde üreten geleneksel ailesi, kentleşme, modernleşme ve sanayileşme sonucunda daha farklı bir yapı olan çekirdek aileye dönüşmüştür. Bu dönüşüm ailenin üretici rolünün azalması anlamına da gelmektedir. Günümüzün ailesi bilgi bombardımanı altındadır. Her gün reklamlar aracılığı ile akla hayale gelmedik ihtiyaçların giderilmesine yönelik mal ve hizmetlerin varlığından haberdar edilmektedir. Ailenin üretici rolü azalırken tüketici rolünü körükleyen gelişmeler yaşanmaktadır.

Modern ekonomistler, 1950li yıllara kadar aile davranışını analizlerinde ihmal etmişlerdir. Ancak 1950lerden bu yana insana yatırım ve aile davranışının anlaşılması iktisatçıların ilgisini çeken araştırma konuları arasına girmiştir. Buna bağlı olarak ekonomik analiz, yukarıda sıralanan kararları alma nedenlerini anlamakta giderek daha açıklayıcı hale gelmektedir (Becker, 1988).