AİLE EĞİTİMİ

Türkiye’de son olarak 2018 yılında yeniden düzenlenen Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (ÖEHY) ise “özel eğitime ihtiyacı olan birey” ifadesi kullanılarak, bu gruptaki bireyler “çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey” olarak tanımlanmaktadır.

Özel gereksinimli çocuklar, zihinsel özellikler; duyusal yeterlilikler; iletişim yeterlilikleri; duygusal ve davranışsal gelişim ve fiziksel özellikleri bakımından normal çocuklardan farklılıklar gösterirler. İletişim Farklılıkları: Dil ve konuşma bozukluğu olan çocukları ve otizm gibi iletişimde bozulma ya da gecikme olan yetersizlikleri kapsamaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Diskalkuli gelişimsel aritmetik bozukluk olarak da adlandırılır.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin çeşitli özellikleri sunlardır: Dikkat, Bellek, Genelleme, Öğrenme, Güdülenme, Dil Gelişimi, Kendini Düzenleme, Akademik Başarı, Sosyal Gelişim. Fiziksel görünüm bu özellikler arasında yer almamaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Özel gereksinimli çocukların 0-3 yaş döneminde tanılanması kritik bir öneme sahiptir. Çünkü ilk yıllarda hızlı bir büyüme ve gelişme gerçekleşmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde eğitsel değerlendirme ve tanılama için gerekli belgeler şunlardır:

Bireyin, velisinin ya da okul yönetiminin yazılı talebi

Koruyucu aile yanında kalan bireyler için yapılan başvurularda koruyucu aile belgesi,

Okula kayıtlı olan öğrenciler için Eğitsel Değerlendirme İstek Formu 

Birey için uygun eğitim ortamına yönlendirilmesi amaçlı başvurularda gerektiğinde Engelli Sağlık Kurulu Raporu,

Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında hizmet sunan kurumlarda destek eğitim hizmeti almak üzere yapılan başvurularda Engelli Sağlık Kurulu Raporu

Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında hizmet sunan kurumlarda destek eğitim hizmeti alan bireylerin raporlarının yenilenmesi için yapılan başvurularda ilgili kurumca düzenlenecek Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu

Erkek adaylar için askerlik tecil  belgesine gerek yoktur ve istenen belgeler arasında değildir. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

V. seçenekte verilen bilgi çeldirici olarak kullanılmıştır.  Yakın çevrenin etkisi "Çaresizlik, Güçsüzlük ve Anlamsızlık” modelinde etkili olmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Özellikle sosyal hizmet uzmanları ailelerin ihtiyaç ve gereksinimleri belirlemede önemli role sahiptir. Sosyal hizmet uzmanları, öncelikle aileye hem kendileri hemde çocuklarının yaralanabilecekleri özel eğitim ve ilişkili hizmetlere ilişkin bilgi sunma, aileyi yasal hakları ve diğer toplum kaynakları konularında bilgilendirme çalışmaları yapmaktadırlar. Aynı zamanda, ev içindeki ve dışındaki işleri üstlenme, özel gereksinimli bireylere protez, tekerlekli sandalye vb. alınması için girişimlerde bulunma, yoksul özel gereksinimli bireylere tedavi giderleri için ilgili kuruluşlara başvurma ve parasal yardım sağlayan çeşitli kuruluşlara başvurma gibi sosyal destek hizmetini sunmaktadırlar Doğru yanıt C seçeneğidir.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Özel gereksinimli bireyin gelişimi veya ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından ve destek hizmetlerinden (en üst düzeyde) yararlanmasını öngören yazılı planlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Özel eğitim araştırma ve uygulama merkezi bulunan üniversiteler şunlardır:
• Anadolu Üniversitesi Dil ve Konuşma Bozuklukları
Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (DİLKOM)
• Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü
• Anadolu Üniversitesi İşitme Engelli Çocuklar Eğitim,
Araştırma ve Uygulama Merkezi
• Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Araştırma ve Uygulama
Merkezi
• İnönü Üniversitesi Engelli Çocuklar Araştırma ve
Uygulama Merkezi
• Hacettepe Üniversitesi Engelliler Araştırma ve Uygulama
Merkezi
• Dicle Üniversitesi Engelliler Araştırma ve Uygulama
Merkezi
• İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma
Merkezi
• Süleyman Demirel Üniversitesi Engelliler Araştırma
ve Uygulama Merkezi

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Özel gereksinimli çocuk, ‘‘çeşitli nedenlerle bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey’’ olarak tanımlanmaktadır

Özel gereksinimli çocukların farklılıkları şu şekilde gruplandırılabilir (Kirk, Gallagher, Coleman &
Anastasiow 2012):
• Zihinsel Farklılıklar: Zihinsel olarak ileri düzeyde olan çocukları (üstün zekâlı) ve çok yavaş öğrenen çocukları kapsamaktadır.
• İletişim Farklılıkları: Dil ve konuşma bozukluğu olan çocukları ve otizm gibi iletişimde bozulma ya da gecikme olan yetersizlikleri kapsamaktadır.
• Öğrenme Yetersizliği: Sınıflarda öğrenme ve dikkat problemi olan çocukları kapsamaktadır.
• Duyusal Farklılıklar: İşitme ve görme bozukluğu olan çocukları kapsamaktadır.
• Davranışsal Farklılıklar: Duygusal ya da sosyal olarak meydan okuyucu çocukları kapsar.
• Çoklu veya Ağır Yetersizlikler: Birden fazla yetersizliği olan çocukları kapsar (Örneğin, Serebral Palsi, zihinsel ve gelişimsel yetersizliği olan ya da hem işitme hem de görme yetersizliği olan çocuklar).
• Fiziksel Farklılıklar: Hareket, sağlık ve fiziksel canlılığa engel olan duyusal bozukluğu olmayan çocukları kapsar.

Öğrenme güçlüğü ABD Ulusal Öğrenme Bozukluğu Kurulu tarafından yapılan tanıma göre; konuşma, dinleme, okuma, yazma, matematik
ve akıl yürütme yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli derecede güçlüklerle kendini gösteren heterojen bir grup bozukluktur.

Sesletim (artikülasyon) Bozukluğu: Sesletim bozukluğu, konuşma seslerinin normalden farklı bir şekilde çıkarılması durumu olarak tanımlanmaktadır.

Amerikan Zihinsel ve Gelişimsel Yetersizlikler Birliği (AAIDD)’nin 2010 yılında yapmış olduğu tanıma göre zihinsel yetersizlik , “zihinsel işlevlerde ve uyumsal davranışlarda gözlenen önemli düzeyde sınırlılıkların karakterize ettiği; bilişsel, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren bir yetersizlik türüdür. Bu yetersizlik 18 yaşından önce ortaya çıkmaktadır”

Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde eğitsel değerlendirme ve tanılama için gerekli belgeler şunlardır:
a) Bireyin, velisinin ya da okul yönetiminin yazılı talebi,
b) Koruyucu aile yanında kalan bireyler için yapılan başvurularda koruyucu aile belgesi,
c) Okula kayıtlı olan öğrenciler için Eğitsel Değerlendirme İstek Formu ,
ç) Birey için uygun eğitim ortamına yönlendirilmesi amaçlı başvurularda gerektiğinde Engelli Sağlık Kurulu Raporu,

d) Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında hizmet sunan kurumlarda destek eğitim hizmeti almak üzere yapılan başvurularda Engelli Sağlık Kurulu Raporu,
e) Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında hizmet sunan kurumlarda destek eğitim hizmeti alan bireylerin raporlarının yenilenmesi için yapılan başvurularda ilgili kurumca düzenlenecek Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu istenir.

Pazarlık yapma aşamasında anne babalar ısrarla “bana söylediğiniz her şeyi yaparsam bu problem çözülecek” gibi ifadeler kullanabilirler. Eğer süreç hızlı gitmiyorsa, anne babalar ağır derecede depresyon yaşayabilirler.

Ailelerin tepkileri dört farklı modelle açıklanmaktadır (Akkök, 2003). Bunlar; Sürekli Üzüntü Modeli, Tepki Aşamaları Modeli, Çaresizlik, Güçsüzlük ve
Anlamsızlık ve Kişisel Yapılanma Modeli'dir.

Özel gereksinimi olan çocukların ailelerine sunulacak hizmetlerin belirlenmesinde ailelerin gereksinimlerinden hareket edilmesi doğru bir yaklaşımdır (Cavkaytar ve Özen 2009). Bailey ve Simeonsson (1988) aile gereksinimlerini bilgi ihtiyacı, destek ihtiyacı, maddi ihtiyaçlar, çocuğun durumunu diğerlerine açıklayabilmek, toplumsal hizmet ve ailenin işleyişi ile ilgili toplumsal ihtiyaçlar olarak gruplandırmışlardır. Ailelerin ihtiyaç duyduğu bu destekler duygusal, maddi ve bilgi şeklinde üç kategoride incelenebilir.