AİLE EĞİTİMİ

Zihinsel Farklılıklar: Zihinsel olarak ileri düzeyde olan çocukları (üstün zekâlı) ve çok yavaş öğrenen çocukları kapsamaktadır. • İletişim Farklılıkları: Dil ve konuşma bozukluğu olan çocukları ve otizm gibi iletişimde bozulma ya da gecikme olan yetersizlikleri kapsamaktadır. • Öğrenme Yetersizliği: Sınıflarda öğrenme ve dikkat problemi olan çocukları kapsamaktadır. • Duyusal Farklılıklar: İşitme ve görme bozukluğu olan çocukları kapsamaktadır. • Davranışsal Farklılıklar: Duygusal ya da sosyal olarak meydan okuyucu çocukları kapsar.

Türkiye’deki özel gereksinimli grupların profili Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yapılan “Türkiye Özürlüler Araştırması” (2002) ile geniş kapsamlı olarak araştırılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, özel gereksinimli bireylerin toplam nüfus içindeki oranı %12.29’dur. Buna göre Türkiye’de 8.431.937 kişi özel gereksinimli olarak yaşamlarını sürdürmektedir.

Öğrenme güçlüğü ABD Ulusal Öğrenme Bozukluğu Kurulu tarafından yapılan tanıma göre; konuşma, dinleme, okuma, yazma, matematik ve akıl yürütme yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli derecede güçlüklerle kendini gösteren heterojen bir grup bozukluktur.Öğrenme güçlüğü sınıflandırması yapılabilmesi için, öğrenme sorunun temelde diğer bir görsel, işitsel veya motor sorundan; zihinsel gerilikten; duygusal sorundan kaynaklanmaması veya çevresel, kültürel ve ekonomik bir dezavantaja bağlı olmaması gerekmektedir.Öğrenme güçlüğü kesinlikle zihinsel yetersizlik değildir. Tanı için bireyin zekâ düzeyinin normal sınırlarda (ya da üzerinde) olması beklenmektedir.

Dil ve konuşma bozukluğu yaşayan bireylere sağlanabilecek müdahale yöntemlerini; doğal dil yaklaşımı ve kolaylaştırıcı dil stratejileri olarak iki gruba ayırabiliriz. Konuşma bozuklukları, sesletim (artikülasyon) bozukluğu, akıcılık bozukluğu ve ses bozukluğu şeklinde üç grupta toplanmaktadır. Bu bozukluklar tek başına, bir arada ve diğer bozukluklarla (işitme yetersizliği, zihinsel yetersizlik, serebral palsi gibi) bir arada da görülebilmektedir.En sık görülen akıcılık bozukluğu kekemeliktir.Disleksi ise öğrenme güçlüğünde olup, okuma ve heceleme becerilerinde ciddi bozukluğu içerir.

Otizm, genellikle yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan, gelişimsel bir bozukluktur. Bireyin sosyal etkileşimini ve iletişimini olumsuz yönde etkileyen bir problemdir. Otizm spektrum bozukluğunun görülme sıklığı 1985 yılında 1/2500, 1995 yılında 1/500, 2009 yılında ise 1/110 olarak belirlenmiştir.Ayrıca, erkeklerdeki yaygınlığı kızlardan dört kat fazladır. Erken çocukluktan başlayıp yaşam boyu süregelen otistik bozukluğun belirgin fiziksel özellikleri bulunmamaktadır. Ruhsal Bozukluklara İlişkin Tanı ve İstatistik El Kitabı’na göre otizmle ilgili belirtiler 30 aydan önce görülmektedir.

Tıbbi tanılamada çeşitli yöntemler izlenerek, yetersizliğin olup olmadığı belirlenmekte, yetersizliğe neden olan zedelenmenin yeri, derecesi, zedelenmeye yol açan etmenler, süreğen olup olmadığı ya da ilerleyip ilerlemediği gibi özellikler belirlenmektedir.

“Sürekli Üzüntü Modeli” dir. Bu yaklaşıma göre, aileler gerek aile içi yaşantıları ve çocuğunun farklılığı, gerekse toplumsal tepkilere bağlı olarak sürekli üzüntü ve kaygı içindedirler.“Kişisel Yapılanma Modeli" ise duygulardan çok bilişi temel almakta ve ailelerin farklı tepkilerini bu duruma getirdikleri farklı yorumlara, farklı algılara bağlamaktadır.“Çaresizlik, Güçsüzlük ve Anlamsızlık” modeline göre farklı özellikleri olan bir çocuğun anne babada yarattığı duygular, yakın çevrenin (büyükanneler, büyükbabalar, arkadaşlar) tepkileriyle belirlenmektedir.Erken çocukluk dönemi uzmanlarının en yaygın kullandıkları dördüncü model ise “Tepki Aşamaları Modeli” dir. Buna göre, farklı özelliği olan çocuğu olduğunu öğrenen anne babalar, ilk aşama olarak duygusal bir karmaşa içine girerler; davranışlar, düşünceler karmaşıktır, yaşanan yoğun bir şok, karmaşıklık ve şaşkınlıktır. Daha sonra yas, aşırı üzüntü, hayal kırıklığı, kaygı, ret, suçluluk ve savunma mekanizmalarının yoğun yaşandığı tepkisel aşama gelir.

Duygusal destek; kaynaklarının tanımlanması ve kullanılabilmesi, ailenin güven hissetmesi, duygularını kontrol etmesi ve öz saygısı için esastır. Erken müdahale uzmanları ve ailenin formal destek sistemlerindeki diğer kişiler doğrudan duygusal destek sağlayabilir

Aile merkezli uygulamanın bileşenleri:

Ailenin kaynaklarını, güçlü yanlarını ve isteklerini dikkate alma

Aileyi (tek bireyden ziyade) bir bütün olarak destekleme

Aileye bilgi sağlama

Hizmetleri aile rutinlerini bozmadan sağlama

Ekip çalışması

Hizmetleri aile gereksinimlerine göre düzenleme

Aileye odaklanma

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilen Kurum Bakım Hizmetleri üç farklı kurumda verilmektedir. Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, yatılı olarak özel gereksinimli bireylerin bakım ve rehabilitasyonuna yönelik hizmetler sunmaktadır. Aile Danışma ve Rehabilitasyon Merkezleri, gündüzlü olarak hizmet vermektedir. Bu merkezlerde özel gereksinimli bireylere bakım ve rehabilitasyon hizmeti sunularak ailelerin ve annelerin bakım yükünün hafifletilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Özel Bakım Merkezleri’nde Bakımevi Hizmeti ise özel gereksinimli bireyin kendisinin ya da aile üyelerinin talebi doğrultusunda özel bakım merkezlerinde bakım hizmetini içermektedir.

Özel gereksinimli çocuk, ‘‘çeşitli nedenlerle bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından bek- lenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey’’ olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Özel gereksinimli çocukların farklılıkları şu şekilde gruplandırılabilir:

Doğru cevap C seçeneğidir.

Çoklu veya Ağır Yetersizlikler: Birden fazla yetersizliği olan çocukları kapsar (Örneğin, Serebral Palsi, zihinsel ve gelişimsel yetersizliği olan ya da hem işitme hem de görme yetersizliği olan çocuklar).

Doğru cevap D seçeneğidir.

Özgül öğrenme bozukluğu ya da özel öğrenme güçlüğü olarak da isimlendirilmektedir.

Öğrenme güçlüğü ABD Ulusal Öğrenme Bozukluğu Kurulu tarafından yapılan tanıma göre; konuşma, dinleme, okuma, yazma, matematik ve akıl yürütme yeteneklerinin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli derecede güçlüklerle kendini gösteren heterojen bir grup bozukluktur. Öğrenme güçlüğü terimi ilk kez 1962’de Kirk tarafından kullanılmıştır.

Öğrenme güçlüğü olan çocukla- rının yaklaşık %80’inde okuma problemi vardır. Öğrenme güçlüğünde cinsiyetler arası farklar da belirgindir. Erkeklerin biyolojik hasarlara daha açık olması ve öğretmenleri tarafından uzmana daha fazla yönlendirilmesinden dolayı erkekler kızlara göre 3 kat daha fazla öğrenme güçlüğü tanısı almaktadır

Öğrenme güçlüğü kesinlikle zihinsel yetersizlik değildir. Tanı için bireyin zekâ düzeyinin normal sınırlarda (ya da üzerinde) olması beklenmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Tıbbi Tanılamada İzlenen Yöntemler

• Öykü Alma (Demografik Bilgiler)

• Fizik Muayene
• Nörolojik Muayene
• Genetik Muayene

• İşitme Konuşma Değerlendirmesi

• Ruhsal Muayene
• Gerekli diğer muayeneler.

Doğru cevap E seçeneğidir.

En Az Sınırlandırılmış Eğitim Ortamı

Bir öğrencinin ailesi ve akranlarıyla en fazla birlikte olabileceği ve aynı zamanda eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanabileceği eğitim ortamı 'En Az Sınırlandırılmış Eğitim Ortamı' olarak tanımlanmaktadır.

Ailelerin Tepkilerini Etkileyen Bazı Faktörler:

Çocuğun cinsiyeti, özel gereksinim türü ve derecesi

Aileninbüyüklüğü,kültürel yapısı

Aileninsosyo-ekonomik düzeyi,

Dinî inanışları

Anne babanın kişilik özellikleri

Eşlerin birbirine ne ölçüde yakın ve destek oldukları

Anne babanın evlilik uyumu

Ailenin sorunla başa çıkma kapasitesi

Yakın çevrenin ve toplumun özellikleri,

Doktorların davranışları.

Günümüzde özel gereksinimli çocuk, anne babalarıyla kurulacak iletişim ve işbirliğinde izlenecek yolu en iyi ifade eden yaklaşım aile merkezliliktir. Aile-merkezli yaklaşımda aile, gereksinimlerini kendisi belirler ve karşılama yollarını kendisi oluşturur.

Ailenin gereksinimleri doğrultusunda ailenin var olan kaynaklarını harekete geçirerek aileyi ve dolayısıyla özel gereksinimli çocuğu desteklemek” olarak tanımlanmaktadır.

Özel gereksinimli bireyin gelişimi veya ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından ve destek hizmetlerinden (en üst düzeyde) yararlanmasını öngören yazılı planlar 'Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP)' dır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Milli Eğitin Bakanlığına bağlı kurumlardan başta Rehberlik Araştırma Merkezleri olmak üzere özel eğitim erken çocukluk eğitim birimleri, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde eğitim veren kurumlar, yaygın eğitim kurumları ve ihtiyaca göre gerektiği durumlarda yetersizlik alanlarına göre açılabilecek çeşitli kurumlar tarafından özel gereksinimli bireylere yönelik hizmetler verilmektedir.

Kurum bakım hizmetleri, bu hizmetler kapsamında yer almamakta olup; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının hizmetlerindendir.

Doğru cevap E seçeneğidir.