AİLE EĞİTİMİ

ilk çocukluk (3-6 Yaş) dönemi ise, çocuğun öz bakım becerilerini kazandığı, cinsiyet rollerinin farkına vardığı dönemdir.

Bireyin sosyal açıdan yaşına uygun davranışları gösterebilmesi ise sosyal olgunluk olarak tanımlanır.

Özerkliğe karşı Utanç ve Kuşku (1-3 Yaş): Çocuk, tümüyle başkalarına bağımlı olmaktan çıkıp, istediklerini tek başına yapma davranışı gösterir. Kendi kendine yiyeceklerini yemek, giyinmek, soyunmak, yürümek, koşmak, giysisini seçmek ve bu konularda teşvik edilmek ister. Anne-babanın aşırı kontrolü ve baskısı, çocuğun kendi yeteneklerinden şüphelenmesine ve yaptığı davranışlardan utanç duymasına neden olabilir.

Serbest/ilgisiz tutumu olan ailelerde çocuğun yaşayarak öğrenmesi esastır ve çocuğu merkeze alan bir tutumdur. Genellikle çok yoğun iş temposu olan ailelerde ya da çocuk sayısının fazla olduğu
kalabalık ailelerde daha sık bu tutuma rastlanmaktadır. Bu ailelerde çocuğun davranışlarına rehber olunmaz, hatalı ya da doğru davranışları çocuğun yaparak yaşayarak öğrenmesi beklenir ve desteklenir. Aslında bu tutuma sahip ailelerin temel isteği özgür ve kendine yetebilen bir çocuk yetiştirmektir. Ama aile denetimi olmadığı için çocuk başına buyruk davranır ve bunun sonucunda da davranışlarına sınır çekilmeyen çocuk kurallara uymamaya başlar. Bu tutumun sonucunda çocuk ihmal edilir ve aileler tarafından gereksinimlerine kayıtsız kalınır. Aşağıdaki örnek annenin serbest ilgisiz tutumuna işaret etmektedir. 6 yaşındaki çocuğun annesi işten eve çok yorgun gelir. Çocuk geç saatlere kadar annesini özler ve bekler. Annesi eve girer girmez çocuğun eline tableti tutuşturur ve bir oyun açarak oynamasını sağlar. Böylece anne dinlenmeye fırsat bulur, çocuk ise yaklaşık 1 saat sessizce tablette oyun oynar ve ardından uyuyakalır. Çocuğun tablette oynadığı oyun yaşına uygun olmayan öğeler içerir ve anne bu durumun farkında değildir.

Dengesiz ve kararsız tutumla yetişen çocuk, doğru ve yanlış arasında ikilemler yaşar ve bu duygusal olarak tahrip edici bir deneyimdir. Çocuk ne zaman ve nerede, nasıl davranacağını ayırt edemez ve ne yaparsa ceza almaktan kurtulacağını öğrenir. Zamanla iyi ve kötüyü ayırt edemez duruma düşen çocuk, çalma, yalan söyleme, saldırganlık ve öfke gibi pek çok davranış bozukluğu yaşayabilir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip çocuklarda yürümeye başlar başlamaz bir amaca yönelik olmayan aşırı bir hareketlilik söz konusudur. Verilen yönergeleri takip etmekte zorlanırlar ve bir etkinliği
yaparken kolaylıkla başka bir uyarana dikkatlerini verebilirler. Dikkatleri kolaylıkla dağıldığı için yaptıkları işleri sona erdirmeyi başaramazlar ve konuşmaları takip etmekte zorlanabilirler.

Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocukların belirgin bazı özellikleri vardır. Seslere karşı ve çevreyle ilgili en ufak değişikliklerin karşısında çok duyarlıdırlar. Kişiler arası iletişim ve sosyal becerilerin eksikliği bu çocuklarda görülen en önemli özelliklerdendir. Hareket eden, dönen ya da parlak olan bazı nesnelere çok uzun bakabilirler. Dokunulmaya, kucağa alınmaya tepki gösteren otistik çocuklar, fiziksel teması reddeder, çevreleriyle ilişki
kurmaktan kaçınırlar. Diğer çocukların oyununa katılmazlar, karşısındaki kişinin yüzüne ve gözüne bakmama, karşılıklı iletişim kurmak istemediğinde bağırma, vurma, çığlık atma ve telâffuz güçlüğü gibi özellikler görülebilir.

Çocukların idrar kontrolünü kazandıkları 4 yaşından sonra alt ıslatmanın hala devam etmesi altını ıslatma (enürezis) olarak tanımlanır.

Dengesiz ve kararsız ebeveyn tutumunda; çocuğun bir davranışı anne babanın o anki psikolojik durumuna göre kimi zaman hoş karşılanırken kimi zaman cezalandırılabilir. Ailenin davranışı ve tepkileri günden güne farklılaşır. Bu tutum tutarsız tutum olarak da adlandırılmaktadır. Bir gün görmezden gelinen davranışa, ertesi gün ağır bir ceza verilebilir. Bu ailede tutarsızlık vardır ve annenin yaptığını baba ya da diğer aile üyeleri (örneğin büyük anneler) bozabilir ya da babanın vermiş olduğu cezayı anne kaldırmaya çalışabilir. Anne babanın çocuğun istenmeyen davranışa gösterdiği tepki bazen çok sert iken bazen hoşgörü gösterebilirler. Anne baba çocuğun disiplininde ortak hareket etmediklerinde, birbirine çok aykırı ceza ve eğitim davranışları gösterebilirler ve bu durum da çocuğun doğru davranışı kazanması konusunda kafasının karışmasına neden olabilir. Aşağıdaki örnek
dengesiz ve kararsız anne baba tutumuna güzel bir örnektir. Anne işten geldiğinde 5 yaşındaki kızı çikolata yemek ister. Anne akşam yemeğini yedikten sonra küçük bir parça yiyebileceğini söyler. Ardından baba işten gelir ve çocuk babasına da aynı isteğini yineler. Baba kızını öper ve cebinden çıkardığı büyük bir çikolata paketini çocuğa verir.

Sosyal Öğrenme Kuramı’nın öncüleri; üç Amerikalı psikolog olan Neal Elgar Miller, John Dollard ve Albert Bandura’dır.

Çocukların tüm bu sosyal
becerilerini akranları ile iletişim ve etkileşimlerinde uygun ve etkili bir şekilde kullanabilmeleri ise
sosyal yeterlik olarak tanımlanır.

Çocukların tüm bu sosyal
becerilerini akranları ile iletişim ve etkileşimlerinde uygun ve etkili bir şekilde kullanabilmeleri ise
sosyal yeterlik olarak tanımlanır.

çocuğun içinde bulunduğu toplumun inançlarını, tutumlarını ve kendisinden
beklediği davranışları öğrenmesi sosyalleşmeyle ilggilidir.

bireyin sosyal açıdan
yaşına uygun davranışları gösterebilmesi ise sosyal olgunluk
olarak tanımlanır.

Sosyal Öğrenme Kuramı’nın
öncüleri; üç Amerikalı psikolog olan Neal Elgar
Miller, John Dollard ve Albert Bandura’dır. Miller
ve Dollard’ın görüşüne göre birey davranışları ve
bu davranışların sonuçlarını gözlemleyerek, sonucu olumlu olan davranışları taklit ederken, sonucu olumsuz olanları taklit etmez.

Sosyal öğrenme kuramının dayandığı bazı ilkeler vardır. Bu ilkeler şöyle sıralanabilir (Ülgen ve
Fidan, 1997);
• Sosyal davranışlarda, ödüllendirilen davranışlar gözlemleyen kişiler tarafından tekrarlanır.
• Bireyler cezalandırılan davranışlardan kaçınırlar.
• İstenmeyen davranışlar eğer hoş karşılanır ise, diğer bireylerin davranışı yapma olasılıkları artar.
• Uygun model ile istenen davranışlar oluşturulduğunda, bu davranışların sıklığını artırmak için pekiştirmeden yararlanılabilir

Duygusal gelişim; çocuğun çevresi ile sağlıklı
ilişkiler kurmasını sağlarken çevresindeki kişilerin
de duygu ve düşüncelerini anlamlandırmasını sağlayan bir süreçtir

Psikanalitik teoriye göre, bağlılığın oluşmasında en önemli nokta, bebeğin beslenme ve diğer
bakımı için gerekenlerin zamanında yapılmasıdır. Bu teorinin temsilcilerinden Sigmund Freud;
beslenmeyi daha çok anne sağladığı için, bebeğin
öncelikle beslendikten sonra yaşadığı haz ile yavaş yavaş annesine (Anne yoksunluğu durumunda
birincil bakım veren kişiye) bağlandığını ifade etmektedir (Deniz ve Kesicioğlu, 2012).

Güvenli Bağlanmış Bebek/Çocuk: Güvenli bağ oluşturan bebek, annesi ile aynı
ortamda iken rahat ve huzurludur. Annesi
yakınında iken oynar, araştırır, rahat ve girişkendir. Annesi uzaklaştığında hafif protesto davranışları sergileyebilir; fakat stres
durumlarında annenin yardımcı olacağını
bilmektedir. Bebek, anneye tekrar kavuştuğunda ise olumlu duygular yaşar ve duygularını jest ve mimikleriyle ifade eder.

Güvensiz Dirençli Bebek/Çocuk: Annelerinin yardımcı olacağına ilişkin fazla güven
geliştirmeyen çocuktur. Kendine bakım veren kişiyi yanından kısa süre bile olsa ayırmak istemez ve bu durumu aşırı ağlama
davranışıyla protesto eder