AİLE EĞİTİMİ

Aile danışmanlığı ile ilgili olarak alan yazında
birçok farklı tanım bulmak mümkündür. Kuzgun
(1991) aile danışmanlığını “aile bireyleri arasındaki sağlıklı ortamın desteklenebilmesi için aile
bireylerine sunulan psikolojik yardım” olarak tanımlamaktadır

Aile danışmanlığı temel amaç olarak aile sisteminin yeniden yapılandırılmasını önüne koysa da
boşanma ve boşanma sonrası süreçler aile danışmanlığının temel konularındandır. Aile danışmanları ölüm, hastalık, boşanma gibi güç koşullarla
başa çıkmak ve ilişkilerini geliştirmek için ailelere
yardım ederler. Danışmanlar ailelerin sorunlarını
belirlemelerine, sorunlarına çözüm bulmalarına ve
geleceğe dönük amaçlar oluşturmalarına yardım
ederek danışma süreci ile ailelere rehberlik ederler.
İhmal, madde kullanımı ve şiddet gibi bir kriz durumunda danışmanlar, aileler kendi güçlükleriyle
uğraşırlarken çocuğun geçici olarak aileden uzaklaştırılması gibi yasal önlemler önerebilirler.

Aile danışmanlığının dünyadaki tarihçesi kabaca 1940 öncesi ve sonrası olarak iki dönem halinde
ele alınabilir.

1940 yılından önceki ilk dönemde
özellikle danışmanlık alanında başat kuramlardan
olan davranışçı kuram ve psikanaliz doğrudan bireyle ilgilenmekte ve aileyi sürecin dışında bırakmaktaydı.

2000 yılından bu yana artık aile danışmanlığının çok disiplinli doğasının tartışılmadığı, tüm
dünyada aile danışmanlığı yapabilmenin ölçütlerinin yerleştiği, “öyküsel” ve “işbirlikçi” terapiler gibi
çeşitli postmodern yaklaşımların da devreye girdiği
bir dönemden bahsedilebilir

Dünyada 1970’li yıllarda örgütlülüğünü tamamlayan aile danışmanlığı / aile terapisi alanının Türkiye’deki gelişimi 1980’li yıllarda hızlanmıştır.

aile danışmanlığı / aile terapisi alanının Türkiye’deki gelişimi 1980’li yıllarda hızlanmıştır.

Türkiye’de 2000’li yıllara kadar aile danışmanlığı alanının gelişememesinde, geleneksel toplum yapısının etkisinden söz edilebilir.

Aile danışmanlığı tarihçesi içerisinde birçok önemli kuramcı ve kuramdan bahsedilebilir. özellikle günümüz aile danışmanlığı hizmetlerinde önemli yeri olan aile sistemleri teorisi, yapısal aile terapisi, yaşantısal aile terapisi ve bilişsel-davranışçı aile terapisi olmak üzere dört temel kuramdan ve bu temel kuramların kimi temel kavramlarından bahsedilebilir.

Aile terapileri arasında aileye bir sistem olarak bakan önemli terapi modellerinden biri de Salvador Minuchin’in yapısal aile terapisi modelidir.

Aile danışmanlığı ile ilgili olarak alan yazında birçok farklı tanım bulmak mümkündür. Kuzgun (1991) aile danışmanlığını “aile bireyleri arasındaki sağlıklı ortamın desteklenebilmesi için aile bireylerine sunulan psikolojik yardım” olarak tanımlamaktadır.

Türkiye’de aile danışmanlığının nasıl anlaşıldığının gösterilmesi açısından aile danışmanlığı ile ilgili mevzuata bakmak yararlı olacaktır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından 2007 yılında çıkartılan Aile Danışma Merkezleri Yönetmeliği’nde, aile danışmanlığı, “ailenin sınırları ve aile üyeleri arasındaki ilişkiler üzerinde çalışarak aile üyeleri arasındaki bozuk ilişkileri düzeltmeyi ve bu süreçte kazanılan yeni iletişim ve etkileşim kalıpları sayesinde, aile bireylerinin sorun çözme yeteneklerini güçlendirmeyi amaçlayan özel teknik ve stratejileri içeren hizmet” olarak tanımlanmıştır.

Türkiye’de aile danışmanlığının nasıl anlaşıldığının gösterilmesi açısından aile danışmanlığı ile ilgili mevzuata bakmak yararlı olacaktır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından 2007 yılında çıkartılan Aile Danışma Merkezleri Yönetmeliği’nde, aile danışmanlığı, “ailenin sınırları ve aile üyeleri arasındaki ilişkiler üzerinde çalışarak aile üyeleri arasındaki bozuk ilişkileri düzeltmeyi ve bu süreçte kazanılan yeni iletişim ve etkileşim kalıpları sayesinde, aile bireylerinin sorun çözme yeteneklerini güçlendirmeyi amaçlayan özel teknik ve stratejileri içeren hizmet” olarak tanımlanmıştır. (Galdding, 2013). Yine 1940’lı yıllardan önce kültürel olarak insanın kendisine yetmesi gerektiğine duyulan derin inanç ve ihtiyaç duyulduğunda yardım için din adamlarını ve doktorları adres gösteren gelenekler de aile danışmanlığının gelişiminde önemli engeller oluşturmuşlardır.

Aile danışmanlığının ilerlemesindeki beş önemli gelişme:
• Sistem teorilerinin gelişimi
• Şizofreni aileleri ile yapılan çalışmalar
• Çift terapisinin gelişimi
• Çocuk rehberliği hareketi
• Grup terapisi

Doğrusal Nedensellik: Bir sonucun bir nedenden ortaya çıkabileceğini iddia eden bir nedensellik biçimidir.

Aile danışmanlığında psikanalitik yaklaşımlardan sonra ortaya çıkmış, psikanalitik yaklaşımdan derinlemesine etkilenmiş sistem kuramlarından ilki Murray Bowen’ın Aile Sistemleri Kuramıdır. Bowen, aile terapileri kuramları arasında aileleri en detaylı ve sistemik bir biçimde ele alan kuramcılardan birisi olarak kabul edilebilir. Aile sistemleri teorisinde ailelerin ilişkilerine odaklanılmakta fakat bunu yaparken aile geçmişlerine de büyük önem verilmektedir. Bowen, kuramını şizofreni aileleri ile yaptığı çalışmalar sonrasında olgunlaştırmıştır. Aile sistemleri kuramının oluşmasında Bowen’ın içinde yaşadığı ve oldukça geniş olan kendi ailesinin de etkili olduğunu ifade etmek gerekir. Bowen için her ne kadar bir aile terapisi kuramcısı denilse de kendisi aile danışmanlığı/terapisinde kuram ve uygulamanın kesinlikle birbirinden ayrılmaz parçalar olduğunu ifade etmektedir. Aile sistemleri kuramı, ailelere müdahale ederken genogram, üçgen bozma, eve geri dönüş, benliğin farklılaşması gibi teknikler kullanmaktadır. Tüm terapi sürecinde temel amaç en genel şekliyle bireylerin geçmiş ailelerinden getirdikleri farklılaşma düzeylerinin arttırılmasını sağlamaktır.

Aile içerisinde kaygının arttığı durumlarda, bir aile bireyi, kaygıyı azaltmak için bir üçüncü kişiye veya nesneye ihtiyaç duyabilir. Böylece bir üçüncü kişi veya nesne ile kurulan ilişki biçimine üçgen adı verilmektedir. Kaygının artması ile birlikte kişinin madde kullanmaya başlaması üçgene bir örnek olarak verilebilir.

Yapısal aile terapisi, aile yapısını aile üyelerinin birbirleri ile nasıl etkileşim kuracaklarını düzenleyen, görünmeyen veya saklı bir dizi işlevsel talep olarak tanımlamaktadır (1974, Akt. Goldenberg & Goldenberg, 2000).

Yaşantısal aile terapisinin en önemli kavramı kendilik değeridir. Bu değer temel olarak kişinin başkalarının kendisine bakışından bağımsız olarak kendisini nasıl gördüğü, kendisine verdiği değerin ne olduğudur (Murdock, 2013).

Satir için iletişim oldukça önemlidir. Satir insanların birbirleri ile iletişim için kullandığı birbirinden farklı ama evrensel beş iletişim kalıbından bahseder. Bunlar; karşısındakini sürekli suçlayan ve eleştiren suçlayıcı iletişim kalıbı, durmadan af dileyen ve yalvaran yalvarıcı iletişim kalıbı, karşısındaki kişiden tamamen kopuk ve ilgisiz iletişim kalıbı, yaşananları neredeyse hiç duygu göstermeden derinlemesine matematiksel analizlere tabi tutan süper mantıklı iletişim kalıbı ve samimi bir biçimde duygularını ortaya koyabilen, öz güveni yüksek, otantik bir dengeli iletişim kalıbıdır.