AİLE EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 19

Aile danışmanlığında psikanalitik yaklaşımlardan sonra ortaya çıkmış, psikanalitik yaklaşımdan derinlemesine etkilenmiş sistem kuramlarından ilki Murray Bowen’ın Aile Sistemleri Kuramıdır. Bowen, aile terapileri kuramları arasında aileleri en detaylı ve sistemik bir biçimde ele alan kuramcılardan birisi olarak kabul edilebilir. Aile sistemleri teorisinde ailelerin ilişkilerine odaklanılmakta fakat bunu yaparken aile geçmişlerine de büyük önem verilmektedir. Bowen, kuramını şizofreni aileleri ile yaptığı çalışmalar sonrasında olgunlaştırmıştır. Aile sistemleri kuramının oluşmasında Bowen’ın içinde yaşadığı ve oldukça geniş olan kendi ailesinin de etkili olduğunu ifade etmek gerekir. Bowen için her ne kadar bir aile terapisi kuramcısı denilse de kendisi aile danışmanlığı/terapisinde kuram ve uygulamanın kesinlikle birbirinden ayrılmaz parçalar olduğunu ifade etmektedir. Aile sistemleri kuramı, ailelere müdahale ederken genogram, üçgen bozma, eve geri dönüş, benliğin farklılaşması gibi teknikler kullanmaktadır. Tüm terapi sürecinde temel amaç en genel şekliyle bireylerin geçmiş ailelerinden getirdikleri farklılaşma düzeylerinin arttırılmasını sağlamaktır.

Aile içerisinde kaygının arttığı durumlarda, bir aile bireyi, kaygıyı azaltmak için bir üçüncü kişiye veya nesneye ihtiyaç duyabilir. Böylece bir üçüncü kişi veya nesne ile kurulan ilişki biçimine üçgen adı verilmektedir. Kaygının artması ile birlikte kişinin madde kullanmaya başlaması üçgene bir örnek olarak verilebilir.

Yapısal aile terapisi, aile yapısını aile üyelerinin birbirleri ile nasıl etkileşim kuracaklarını düzenleyen, görünmeyen veya saklı bir dizi işlevsel talep olarak tanımlamaktadır (1974, Akt. Goldenberg & Goldenberg, 2000).

Yaşantısal aile terapisinin en önemli kavramı kendilik değeridir. Bu değer temel olarak kişinin başkalarının kendisine bakışından bağımsız olarak kendisini nasıl gördüğü, kendisine verdiği değerin ne olduğudur (Murdock, 2013).

Satir için iletişim oldukça önemlidir. Satir insanların birbirleri ile iletişim için kullandığı birbirinden farklı ama evrensel beş iletişim kalıbından bahseder. Bunlar; karşısındakini sürekli suçlayan ve eleştiren suçlayıcı iletişim kalıbı, durmadan af dileyen ve yalvaran yalvarıcı iletişim kalıbı, karşısındaki kişiden tamamen kopuk ve ilgisiz iletişim kalıbı, yaşananları neredeyse hiç duygu göstermeden derinlemesine matematiksel analizlere tabi tutan süper mantıklı iletişim kalıbı ve samimi bir biçimde duygularını ortaya koyabilen, öz güveni yüksek, otantik bir dengeli iletişim kalıbıdır.

Bu sorunun yanıtı Yapısal İşlevsel Kuram seçeneğidir.

Bu sorunun yanıtı Ekolojik Kuram seçeneğidir.

Aileler  çocuklarını  yetiştirirken  çocuklarının akranlarıyla ve yetişkinlerle olumlu ilişkiler kura- bilmelerini, akran gruplarına, aile, okul ve diğer sosyal  gruplara  katılabilmelerini,  ileriki  yaşlarda kendilerini riskli davranışlardan koruyacak karar- lar alabilmelerini ve güçlüklerle başa çıkma yete- neğine ve motivasyonuna sahip olmalarını isterler.

Çocukların içinde bulundukları gelişim dönemlerini ve bu dönemin özelliklerini bilmek, aynı yaş grubundaki çocuklar  arasında  bireysel  farklılıklar  olabileceğini  göz önünde  bulundurmak,  ailelerin  ve  eğitimcilerin çocuklardan beklentilerinin gerçekçi düzeyde olmasını sağlar.

Bebeklik dönemi (0-2 Yaş), motor yetenekler ve koordinasyon, dil becerisi ve duyusal becerilerinin geliştiği  dönemdir.

Sosyal öğrenme kuramının dayandığı bazı ilkeler vardır. Bu ilkeler şöyle sıralanabilir (Ülgen ve Fidan, 1997);

Özerkliğe karşı Utanç ve Kuşku (1-3 Yaş): Çocuk, tümüyle başkalarına bağımlı olmaktan çıkıp, istediklerini tek başına yapma davranışı gösterir. Kendi  kendine  yiyeceklerini  yemek,  giyinmek, soyunmak, yürümek, koşmak, giysisini seçmek ve bu konularda teşvik edilmek ister. Anne-babanın aşırı kontrolü ve baskısı, çocuğun kendi yetenek- lerinden şüphelenmesine ve yaptığı davranışlardan utanç duymasına neden olabilir.

Tutku: Bireyi gerçekleri görmekten uzaklaştıran, şiddeti ve sürekliliği çok fazla olan bir duygu durumudur.

Yeni doğan bebekler ağlama,  kollarını  sallama  şeklinde  mutsuzluklarını belirtirken, birinci ayda insan sesi duyduklarında sessizleşirler, yedinci aylarda ise korku duygusunu öğrenirler.

Bununla birlikte çocuk, oyun oynarken oldukça bağımsız, kendi başına buyruk, özgür hareket ederek duygusal yönden rahatlar, duygusal tepkilerini denetim altına alır, düşüncelerini ifade eder ve kendine gü- veni artar. Aileler oyun süresi ve alanlarını kısıtla- dıkları takdirde, uyum ve davranış bozukluklarına farkına varmadan zemin hazırlayabilirler.

Aşırı hoşgörülü tutumda, çocuğa sınırsız hak ve özgürlükler tanınır. Bu tutumda çocuğun yanlış davranışları da hoşgörü ile karşılanır ya da görmezden gelinir. Aileler çocuğun kasıtlı olarak yaptığı yanlış davranışları bile hoşgörü ile karşılarken, çocuğun istediği her şeyi yapmak için büyük çaba sarf ederler. " 8 yaşındaki çocuk annesinin hazırladığı akşam yemeklerinden yemez ve ısrarla her akşam hamburger ya da pizza yemek ister. Okula başlamadan önce hastalığı sebebiyle uzun süre mama ile beslenmek zorunda kalan çocuğun bu isteğini anne kabul eder ve çocuğa her akşam telefonla hambur- ger veya pizza sipariş eder."

2-7  yaşlar  arasında  çocukların  anlattığı abartılı olaylar hayal ve gerçeği ayırt edememelerinden  kaynaklandığı  için  yalan davranışı olarak değerlendirilemez.

Çocuğun kendisiyle ilgili olarak zihninde çizdiği görünüme benlik denir.  Doğru cevap A’dır.

Bir davranışın tekrarını sağlamak amacıyla verilen uyarıcıya pekiştireç adı verilir. Doğru cevap C’dir.

Güvensiz Dirençli Bebek/Çocuk; annele­rinin yardımcı olacağına ilişkin fazla güven geliştirmeyen çocuktur. Kendine bakım ve­ren kişiyi yanından kısa süre bile olsa ayır­mak istemez ve bu durumu aşırı ağlama davranışıyla protesto eder. Doğru cevap D’dir.