AİLE EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 14

Bireyin sağlık kurulu raporunda özür oranı %40 ve üzeri olması durumunda, Türkiye’de özürlülere sunulan hak ve hizmetlerden yararlanabilmektedir. Özel eğitim hizmetlerinde ise bu oran %20 olarak uygulanmaktadır.

Ailelerin tepkileri dört farklı modelle açıklanmaktadır. Bunlardan biri “Sürekli Üzüntü Modeli” dir. Kişisel Yapılanma Modeli ise duygulardan çok bilişi temel almakta ve ailelerin farklı tepkilerini bu duruma getirdikleri farklı yorumlara, farklı algılara bağlamaktadır. “Çaresizlik, Güçsüzlük veAnlamsızlık” modeline göre farklı özellikleri olan bir çocuğun anne babada yarattığı duygular, yakın çevrenin (büyükanneler, büyükbabalar, arkadaşlar) tepkileriyle belirlenmektedir. Erken çocukluk dönemi uzmanlarının en yaygın kullandıkları dördüncü model ise “Tepki Aşamaları Modeli” dir. Buna göre, farklı özelliği olan çocuğu olduğunu öğrenen anne babalar, ilk aşama olarak duygusal bir karmaşa içine girerler; davranışlar, düşünceler karmaşıktır, yaşanan yoğun bir şok, karmaşıklık ve şaşkınlıktır.

Günümüzde özel gereksinimli çocuk, anne babalarıyla kurulacak iletişim ve işbirliğinde izlenecek yolu en iyi ifade eden yaklaşım aile merkezliliktir.

Anadolu Üniversitesi tarafından 2014 yılında Hayat Boyu Öğrenme kapsamında geliştirilen Gelişimsel Destek Programı (GEDEP) hem ev hem de kuruma dayalı uygulanan bir eğitim programıdır. Etkileşim Temelli Erken Çocuklukta Müdahale Programı (ETEÇOM) ve Otistik Çocuklar İçin Davranışsal Eğitim Programı (OÇİDEP) da ev ya da kuruma dayalı olarak verilen erken eğitim programlarına örnek teşkil etmektedir.

Öğrenme yetersizliği, sınıflarda öğrenme ve dikkat problemi olan çocukları kapsamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Disgrafi, el yazısında zorluğu içerir. Çok yavaş ve okunaksız yazma ve imla hataları yapma bu zorluklardandır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Zihinsel yetersizliği olan bireylerin pek çoğu hatırlamada güçlük çeker. Görsel ve işitsel algıları zayıftır. Genelleme yapmakta zorlanırlar, kazandıkları bilgileri ilişkilere göre gruplamada güçlük çekebilirler. Zihinsel yetersizlik gösteren bireyler yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında kendilerini düzenleme stratejilerini daha az sıklıkta kullandıkları görülmektedir. Zekâ ile başarı arasındaki yakın ilişki nedeniyle, zihinsel yetersizlik gösteren bireylerin akademik başarıları da düşük olmaktadır. Zihinsel yetersizlik gösteren bireylerin benlik kavramları zayıftır ve arkadaşlıklarında sıklıkla problem yaşarlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Özel gereksinimli çocukların 0-3 yaş döneminde tanılanması kritik bir öneme sahiptir. Çünkü ilk yıllarda hızlı bir büyüme ve gelişme gerçekleşmektedir. Erken tanı, özel gereksinimli çocukların gelişimlerinin erkenden desteklenmeye başlanarak normal yaşıtlarıyla arasındaki farkı en aza indirmek ve kaynaştırma ortamlarında eğitim almalarını sağlamak açısından çok önemlidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tıbbi tanılama özel gereksinimli bireylerin özel eğitime yönlendirilmesi için yeterli değildir. Her bireyin yetersizlikten etkilenme düzeyi ve eğitim ihtiyaçları farklılık göstermektedir. Bu nedenle tıbbi tanılama sonrası eğitsel tanılama ve değerlendirmenin yapılması gerekmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tepki aşamaları modeline göre, farklı özelliği olan çocuğu olduğunu öğrenen anne babalar, ilk aşama olarak duygusal bir karmaşa içine girerler; davranışlar, düşünceler karmaşıktır, yaşanan yoğun bir şok, karmaşıklık ve şaşkınlıktır. Daha sonra yas, aşırı üzüntü, hayal kırıklığı, kaygı, ret, suçluluk ve savunma mekanizmalarının yoğun yaşandığı tepkisel aşama gelir. Bunu ise, “Ne yapabilir?”, “Neler yapabilirim?” sorularının sorulamaya başlandığı uyum ve duruma alışma aşaması takip eder. Aileler daha sonra bilgi ve becerilerini geliştirmeye, çocukları ve kendileri için planlar yapmaya ve geleceği düşünmeye başlarlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bilgi desteği, ailenin bilme ve anlama ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan kaynakları kapsamaktadır. Aile üyeleri çok yaygın bir şekilde dört alanda bilgi istemektedirler. Bunlar: Çocuklarının yetersizliği, ulaşabileceği kaynaklar, genel çocuk gelişimi ve çocuğuna kullanabileceği stratejilerdir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Aile merkezli yaklaşım, destek hizmetlerin merkezine aileyi yerleştirmek ve çocuğun en önemli destekçisi olan bu sistemin gereksinimleri ve tercihleri doğrultusunda hareket etmeyi içermektedir. Bu da eğitimcilerin çocuk için doğru olan uygulamaları belirlerken, ailenin gereksinimlerini ve onaylarını dikkate almaları anlamına gelmektedir. Bu kararları anne babayla birlikte almak anne babayı planlama, uygulama ve değerlendirme aşamalarında hizmetlerin alıcısından çok birer ortak olarak kabul etmenin göstergesidir. Bu ortaklık, tüm ortakların işbirliği içinde çalışmaları ile mümkün olacaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Belirleme/ Aday gösterme aşamasında; bilgili bir ebeveyn, bir yetersizliğin erken belirtilerine karşı uyanıktır. Çocuğun gelişiminde bir gerilik veya rahatsız edici bir niteliğin farkına varırlar. Çocuğun ayrıntılı değerlendirilmesi ve tanılanması için gerekli yerlere başvuru yaparlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gruba dayalı aile eğitim programları; benzer özellikteki çocuklara sahip ailelerin bir araya gelerek, çocuklarının eğitim süreçlerini evde desteklemek adına uzmanlarla yapılan programlardır. Eve ve kuruma dayalı aile eğitim programları, bir eğitim kurumuna devam eden çocukların okulda kazandıkları becerilerin, ev ortamı ve yakın çevrede de sürdürülmesi ve genellenmesini ya da kurumda üzerinde durulmayan becerilerin evde kazandırılmasını amaçlayan programlardır. Eve dayalı aile eğitim programları, okul öncesi döneminde olup yetersizlikten ağır derecede etkilendiği için veya başka sebeplerle bir eğitim kurumuna devam edemeyen çocukların ebeveynleri için uygulanan programlardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru seenek E şıkkında verilmiştir. WHO’nun raporlarına göre dünya nüfusunun yaklaşık %10’unun yetersizlik durumundan etkilenmektedir.

Doğru seçenek D şıkkında verilmektedir. Yetersizlik durumunun 200 milyonunu çocukların oluşturduğu bilinmektedir.

Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir. . Özel gereksinimli çocukların 0-3 yaş döneminde tanılanması kritik bir öneme sahiptir.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.  Bireyin sağlık kurulu raporunda özür oranı %40 ve üzeri olması durumunda, Türkiye’de özürlülere sunulan hak ve hizmetlerden yararlanabilmektedir.

Doğru seçenek C şıkkında verilmiştir. Çocukların saç rengi gibi 

fiziksel özellikler ailelerin tepkilerinde önemli faktörler arasında sayılmaz

Doğru seçenek D şıkkında verilmiştir. Sosyal ve çevresel model ailelerin tepki modelleri arasında yer almaz.