AİLE EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 16

Mezosistem: Çocuğun ilişkide olduğu en
az iki farklı mikrosistem arasındaki ilişkilerdir. Örneğin çocuk, aile ve okul mikrosisteminin içinde yer almaktadır. Aile ortamında gerçekleşen olayların etkisi okul
ortamına yansıdığı gibi okul ortamında
gerçekleşen olayların etkisi de aile ortamına
yansımaktadır.

Kronosistem: Zamana bağlı olarak tüm
sistemleri etkileyen bir sistem olarak anlaşılabilir. Çocuğun içinde yaşadığı çevrede zaman içinde olan değişimlerin, çocuğun gelişimini etkilemesini kapsamaktadır. Mikro,
mezo, ekzo ve makrosistem içinde tarihsel
süreçte meydana gelen değişimler ve bu
değişimlerin aileyi, ebeveynleri ve çocukları etkilemesidir. Çocuğun okula başlama
yaşı, zaman içinde ailelerin tutumlarında
meydana gelen değişimler, günümüzde kadınların çalışma yaşamına katılma oranının
artması, aile yapısının geniş aileden çekirdek aile yapısına doğru değişimi bu sistem
içinde değerlendirilebilir

Ekzosistem: Çocuğun doğrudan içinde
bulunmadığı fakat gelişimini dolaylı olarak
etkileyen etkileşimlerdir. Örneğin iş yerinde
işvereni tarafından baskı gören bir annenin
ev ortamında çocuklarına baskıcı ve otoriter tavır içeren davranışlar sergilemesi.

. Makrosistem: Çocuğun içinde yaşadığı
toplumsal çerçeveyi belirleyen bu sistem
dolaylı olarak çocuğun gelişimini etkilemektedir. Toplumun kültürel değerleri, yasalar bu sistemde yer almaktadır.

Swap (1993) okul ve aile ilişkilerini koruyucu model, okuldan eve geçişli model, zenginleştirilmiş
program modeli ve iş birliği modeli olmak üzere dört temel model çerçevesinde açıklamaktadır.

Okul-aile ilişkileri modeli: Swap (1993) okul ve aile ilişkilerini koruyucu model, okuldan eve geçişli model, zenginleştirilmiş program modeli ve iş birliği modeli olmak üzere dört temel model çerçevesinde açıklamaktadır. Bu model okul ve aile arasında anlamlı bir iş birliği oluşturulmasına engel olan durumlara açıklık getirmeyi ve bu engellerin ortadan kaldırılarak okul ve aile iş birliğinin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Swap’a göre okul aile iş birliği çocuğun başarısını, kendine olan güvenini, okula devam etme oranını artırmaktadır.

Farkındalık Geliştirme ve Önleyici
İşlevler
• Eğitime katılım: Aile eğitimi, ailelerin çocukların eğitim süreçlerine katılımlarını artırmaktadır. Bu eğitimler sayesinde aile ve
okul arasında iş birliği sağlanmakta ve bu iş
birliği güçlendirilmektedir. Çocuklar aile ve
öğretmenin birbirlerinden beklentilerini açık
olarak bildikleri zaman daha başarılı olmaktadır. Ayrıca aileler ve öğretmenler çocuğun
öğrenme alışkanlıkları, davranışları, akademik gelişimi gibi çocukla ilgili konularda iletişim halinde oldukları durumlarda çocuklar
daha başarılı olmaktadır. Bu eğitimler çocuğun yüksek yararını sağlamak amacıyla aile ve
okulun görüş birliği içinde planlamalar yapmasına fırsat vermektedir (Redding, 1998;
EARGED, 2001; Hornby & Lafaele, 2011).

Destekleyici İşlev-Problemlerin Çözümü
• Özel gereksinim: Özel gereksinimli çocukların destek hizmetlerinden olabildiğince erken yaşta yararlanmaya başlaması, ailelerin çocuklarının durumunu kabul etmesiyle başlamaktadır. Ailenin çocuklarının özel gereksinim durumu ile ilgili bilgi sahibi olma ve çocuklarını destekleme açısından aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının içinde yer alması çok önemlidir. Özel gereksinimli çocukların aile tarafından kabul edilmesi, ev ortamında desteklenmesi ve
yaşıtları ile aynı ortamda aynı hizmetlerden yararlanabilmesi gelişimlerinin maksimum düzeyde olabilmesine olanak tanımaktadır.
Ayrıca bu çalışmalar özel gereksinimli çocukların ayrımcı davranışlara maruz kalmasını da engellemektedir. Özel gereksinimli çocukların ailelerine sunulan eğitim ve katılım fırsatları aile içinde yaşanan ve kimi zaman boşanma ile sonuçlanan çatışmaların önlenmesinde ve aile ilişkilerinin yeniden yapılandırılmasında da önemli rol oynayabilir.

Mikrosistem: Bireyin içinde yaşadığı ve doğrudan etkileşimde bulunduğu yakın ilişkiler ağını içermektedir. Bireyin gelişiminde en üst düzeyde etkiye sahip olan bu sistem bireyin ailesini, akranlarını ve okulunu içermektedir.

Ekzosistem: Çocuğun doğrudan içinde bulunmadığı fakat gelişimini dolaylı olarak etkileyen etkileşimlerdir. Örneğin iş yerinde işvereni tarafından baskı gören bir annenin ev ortamında çocuklarına baskıcı ve otoriter tavır içeren davranışlar sergilemesi.

Ekolojik Sistemler Kuramı Bronfenbrenner’in mikrosistem, mezosistem, ekzosistem, makrosistem ve kronosistem adını verdiği çevresel sistemler aracılığı ile çocuğun toplumun bir üyesi olma sürecini ele aldığı kuramdır.

Swap (1993) okul ve aile ilişkilerini koruyucu model, okuldan eve geçişli model, zenginleştirilmiş program modeli ve iş birliği modeli olmak üzere dört temel model çerçevesinde açıklamaktadır. Bu model okul ve aile arasında anlamlı bir iş birliği oluşturulmasına engel olan durumlara açıklık getirmeyi ve bu engellerin ortadan kaldırılarak okul ve aile iş birliğinin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Swap’a göre okul aile iş birliği çocuğun başarısını, kendine olan güvenini, okula devam etme oranını artırmaktadır.

Koruyucu model, aile katılımına yer vermeyen modeldir. Bu modelde çocuğun eğitimi okulda öğretmenlerin sorumluluğundadır. Ailenin sorumluluğu ise çocuğun okula gitmesini ve devam etmesini sağlamaktır.

Aile eğitimi, çocuklarla en yakın ve en yoğun ilişki halindeki aile bireylerini desteklemeye ve aile yaşantısını iyileştirmeye yönelik eğitsel girişimler olarak tanımlanmaktadır (Lam, 2003; Davis-Kean, 2005). Aile eğitim etkinlikleri; çocuk sağlığı, çocuk gelişimi, davranış yönetimi, iletişim, beslenme, ruh sağlığı gibi konularda ailelerin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik sistemli ve planlı çalışmalar olarak da tanımlanmaktadır (OBADER, 2013).

Aile eğitiminin en temel amacı ailelere çocuk yetiştirme konusunda rehberlik etmektir. Bu rehberlik kapsamında anne ve babaların çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda bilgilendirilmesi, aile bireylerinin etkili iletişim kurma becerilerinin geliştirilmesi, aile bireylerinin çocuklara olumlu davranış ve alışkanlık kazandırma yöntemlerinin ailelerle paylaşılması hedeflenmektedir.

Aile katılımı ailelerin çocuğun doğumundan yetişkinliğine kadar çocukların eğitim ve gelişimlerinin her aşamasında yer almaları şeklinde tanımlanmaktadır (National Parent Teacher Association, 2008, Akt. Erkan, 2010). Aile katılımı genelde annebabaların bazı durumlarda da diğer aile üyelerinin, çocukların eğitimi ve gelişimlerine katkıda bulunmaları adına çocukların eğitim ve gelişim programlarına katıldıkları bir süreçtir (Morrison, 1998, Akt. Çakmak, 2010).

Aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının en önemli işlevi, ailelerin çocuğu ve kendilerini geliştirme konusunda farkındalıklarını artırma ve daha sorunlar ortaya çıkmadan önce önleyici koşulları sağlayabilmektir. Ancak, yaşam koşulları düşünüldüğünde her aile yaşadığı çevre, sosyoekonomik düzey, kültürel geçişler bakımından birbirinden farklı başedilmesi gereken birçok sorunlar yaşamaktadırlar. Bu durumlarda da aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının farkındalık geliştirme ve önleyici işlevler ile destekleyici işlevler-problemlerin çözümü boyutlarından yararlanılması gerekir. Farkındalık geliştirme ve önleyici işlevler: Eğitime katılım, ebeveynlik becerileri, çocuk gelişimini destekleme ve kişisel gelişimdir.

Eş seçimi için geçen süreyi kentlerde kırsal alana göre uzatan etmen “Aile yaşamında eğitim seviyesi ve özellikle bir mülk sahibi olmanın önemli hâle gelmesi”dir.

Ailelerin yaşamında çeşitli becerileri arttıracak eğitimlerin ilk adımının atıldığı girişim Millet Mekteplerdir.