AĞ YÖNETİMİ VE BİLGİ GÜVENLİĞİ

SMTP

VPN

DNS

LAN

Ağ kaynağına erişim kontrolü gerektirmemesi.

Son yıllarda ortaya konan bir erişim kısıtlama metodu olan WPS (Wi-Fi Protected Setup – Wi-Fi Korumalı Kurulum) ise iki cihazın birbiri ile anlaşması esasına dayanan bir erişim kontrolü sunmaktadır.

Wi-Fi ağların kullanımında en büyük sorun, ağa yetkisiz kişilerin dâhil olmasıdır. Bunu önlemek için ağ kaynağına çeşitli şifreleme algoritmalarıyla erişim kontrolü uygulanabilmektedir. WEP (Wired Equivalent Privacy – Kabloya Eşdeğer Mahremiyet) olarakBbilinen şifreleme yöntemi kolayca kırılabilmektedir ve ağa sızmaların gerçekleştiği, zamanBiçerisinde çokça gözlemlenmiştir. Bu algoritma yerine WPA (Wi-Fi Protected Access - Wi-Fi Korumalı Erişim) ve WPA2 teknolojileri devreye sokulmuştur. WPA ve WPA2’nin daha güvenilir bir şifreleme imkânı sunduğu gerçektir. Son yıllarda ortaya konan bir erişim kısıtlama metodu olan WPS (Wi-Fi Protected Setup – Wi-Fi Korumalı Kurulum) ise iki cihazın birbiri ile anlaşması esasına dayanan bir erişim kontrolü sunmaktadır.

En az iki istemcinin birbirine bağlanması ile oluşturulan bilgisayar ağları, temelde iki ana amaca ulaşmak üzere gerçeklenir. Bu amaçlardan ilki, istemciler arasında bilgi paylaşımı yapabilmektir. Başka bir deyişle, bir istemcide depolanan bilginin diğer bir istemciye, herhangi bir fiziksel kayıt ortamı (Floppy disk, CD, DVD, taşınabilir sabit sürücü, flash bellek vb.) kullanılmaksızın aktarımını sağlamaktır. İkinci amaç ise istemcilere bağlı donanımların ağa bağlı olan diğer istemcilerle ortak kullanımını sağlamaktır. İşte temelde bu iki amacı gerçekleştirmek üzere tasarlanan ve belirli bir bölgedeki bilgisayarları birbirine bağlayarak onları istemciler haline getiren yapılara bilgisayar ağları denir.

1972 yılında XEROX firması tarafından geliştirilmeye başlanan Ethernet protokolü ve bu protokolü uygulayan bütünleşik devre kartları, 1975 yılında piyasaya sürülmüştür. Bu kartın ilk sürümü, 1 km. uzunluğunda kablo ile 100’den fazla bilgisayarı birbirine yaklaşık 3 Mbps (saniyede 3 megabit) hızında bağlamayı amaçlamıştır. Daha sonra 10 Mbps ve giderek artan hızlarda ağ bağlantısı desteklenmiştir.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

VPN (Virtual Private Network – Sanal Özel Ağ): Sanal olarak uzaktaki bir cihazın ağın içerisine dâhil olmasını sağlayan özel bir ağ türüdür. Uzak makine, Sanal Özel Ağ sayesinde fiziksel olarak uzaktaki bir ağa dâhilmiş gibi davranmakta ve o ağ ile veri alış verişinde bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse, ticari paket program kullanan bir firmanın uzaktaki deposunun bilgisayarı, Sanal Özel Ağ sayesinde firma merkezinde kurulu bulunan ağa ve sunucu makineye bağlanmakta, irsaliye, fatura işlemlerini gerçekleştirmekte, stok kayıtlarını ve cari hesapları güncellemektedir.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Ağ çeşitlerinin bir başka türü, ağı oluşturan düğümlerin birbirleri ile olan haberleşme ortamlarına göre ağları çeşitlendirmektir. Birçok farklı bağlantı ortamı bulunmasına karşın, en sık kullanılan teknolojiler olan ATM, FDDI, Token Ring (Andıçlı Halka) ve Ethernet bağlantı ortamlarından bahsedilecektir.

ATM (Asynchronous Transfer Mode – Eşzamansız Aktarım Modu): Verilerin sabit büyüklükte hücreler halinde aktarılmasını sağlayan bir veri aktarım modelidir. Hücreler halinde veri aktarımı paket anahtarlama tekniğine uygundur. Fakat aynı zamanda bu modelde sanal devreler oluşturularak devre anahtarlama modelinden de faydalanılır. ATM ile küçük paketler, donanım desteği ile 10 Gbps gibi yüksek hızlarda alıcı düğümlere iletilir.

FDDI (Fiber Distributed Data Interface – Fiber Dağıtılmış Veri Arayüzü): Fiber optik kablolar ile kullanılmak üzere geliştirilmiş yüksek hızlı bir bilgisayar ağı çeşididir. Ethernetin yeterli hıza ulaşamadığı geçmiş zamanlarda yüksek hızlı veri aktarımı için kullanılmıştır. Ethernet teknolojisindeki hızlanma sayesinde popülerliğini yitirmiştir.

Token Ring (Andıçlı Halka): Andıç adı verilen ve 3 bayttan oluşan bir veri paketinin düğümleri dolaşmasını esas alan bağlantı ortamıdır. Tahmin edilebileceği gibi halka topolojisi ile birlikte kullanılır. Andıca sahip düğüm veri gönderme hakkına sahiptir. Andıç, halkanın tümünü dolaşarak tüm düğümlerin sırasıyla veri göndermesi sağlanmaktadır.

Ethernet: Günümüzde en yaygın kullanılan bağlantı ortamıdır. Genellikle yerel alan ağlarında kullanılmaktadır. İlk olarak XEROX firması tarafından geliştirilen Ethernet, zaman içerisinde standartlaşarak günümüze kadar gelmiştir. Temeli, bir kablo vasıtasıyla bilgisayarların birbirine bağlanması ve veri alış verişine imkân sağlanması mantığına dayanmaktadır. Farklı hızlarda ve kablo türlerinde kullanım desteği de yaygınlaşmasında önemli rol oynamıştır.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Uygulama tarafından gönderilerek uygulama katmanı tarafından gerekli protokollere göre düzenlenen veri, taşıma katmanına geçirilmektedir. Bu katman, bir anlamda verinin kendisinin düzenlenmesi ile veriye bakılmaksızın gönderme işlemini gerçekleştiren üst ve alt katmanlar arasında köprü vazifesi görmektedir. Bu katmanda en sık kullanılan iki protokol, TCP (Transmission Control Protocol – İletim Kontrol Protokolü) ve UDP (User Datagram Protokol – Kullanıcı Veri Bloğu Protokolü)’dir. Bu katmanda yer alan çoğu protokol de TCP ve UDP’nin farklı özelliklerini alarak oluşturulmuştur.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Fiber Optik Kablo: En hızlı ve en uzak mesafe veri iletimine imkân sağlayan kablo türüdür. Fiber optik kabloda gönderici taraf, kablonun çeşidine göre, led ışık kaynağı ya da lazer ışık kaynağı olabilmektedir. Alıcı taraf bir fotodiyottur. Işığın algılanması “1”, ışık olmaması ise “0” kodlaması esasına göre çalışmaktadır. Plastik bir ceketin içerisinde ışığın geçebilmesine olanak sağlayan plastik ya da cam fiberlerden oluşmuş bir yapıya sahiptir. Maliyetinin yüksek ve işçiliğinin zor olmasına rağmen, yüksek hız ve uzun mesafe imkânı nedeniyle uzak mesafe bağlantılarda sıklıkla kullanılmaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Kablosuz ağları iki farklı açıdan incelemek mümkündür. Bunlardan birincisi, ADSL teknolojisinin yaygınlaşmasıyla günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan Wi-Fi (Wireless Fidelity – Kablosuz Bağlantı Alanı) kablosuz ağ teknolojisidir. İnternet servis sağlayıcısı aracılığıyla sağlanan internet ağ bağlantısı, kablosuz olarak son kullanıcılara, belirli bir mesafe sınırı dâhilinde iletilebilir. Wi-Fi ağları, IEEE 802.11a/b/g/n/ac standartlarına göre çeşitli yayın frekanslarında bağlantı hızları sunar. Bu tür kablosuz ağlar için herhangi bir lisans gerekmemektedir. 802.11 sadece 2 Mbps bağlantı hızı sunarken, 802.11a (5 GHz frekansında) 54 Mbps, 802.11b (2,4 GHz frekansında) 11 Mbps, 802.11g (2,4 GHz frekansında) 54 Mbps hıza sahiptir. 802.11n ise 300 Mbps hıza kadar ulaşmıştır.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Modelin üçüncü katmanı olan Ağ Katmanı, temelde başka bir ağa gönderilmek istenen verinin alıcıya ulaşmasından sorumludur. En önemli özelliği IP adreslerinin bu katmanda tanımlanmasıdır. IP adresleri, ağa bağlı her bir cihaz için birbirinden farklı olan sayılardır. Küresel İnternet söz konusu olduğunda ise durum değişmemektedir. Dünya üzerinde internet ortamına bağlı tüm cihazların IP adreslerinin birbirinden farklı olması gereklidir. Bir anlamda, bu sayıları telefon numaraları ya da ev adresleri gibi düşünmek anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Telefon numaraları ya da adresler tüm dünya üzerinde tekildir, bir başka örnekleri daha yoktur. Dünya üzerinde herhangi bir telefondan ilgili bir numaraya arama yapıldığında, yalnızca o telefon çalacaktır. Ya da bir mektup üzerine yazılan bir adres, şüpheye yer bırakmayacak şekilde tek bir konuma işaret eder. İşte İnternet bağlantısı esnasında da aynı prensip geçerlidir. Tüm web sunucular, FTP sunucular, e-posta sunucuları için birbirinden farklı IP adresleri bulunmaktadır. İnternet bağlantısı bulunan herhangi bir cihazdan yapılmak istenen bağlantıda, sunucu IP adresine bağlantı yapılması gerekmektedir. Örnek olarak, bir web sitesinin alan adı yazıldığında, ona karşılık gelen IP adresinin bulunması gerektiğinden DNS protokolünde bahsedilmişti. Tüm internet, IP adresleri üzerine tasarlanmıştır. İnternet’te gerekli yönlendirmeyi yapan ve verilerin doğru alıcılara ulaşmasından sorumlu yönlendirici (Router) cihazlar da IP adreslerine göre yönlendirme ve teslim etme işlemlerini gerçekleştirmektedirler.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

OSI modeli standartları tanımlayan referans model olarak kullanılmaktadır. OSI modeli referans alınarak geliştirilen TCP/IP modeli ise günümüz ağ bağlantılarında en yaygın kullanılan model haline gelmiştir. OSI modelindeki bazı katmanların görevlerinin paylaştırılarak ya da birleştirilerek azaltılması esasına dayanmaktadır. OSI modelinde bulunan yedi katman yerine, işlemleri aynı şekilde yerine getiren dört katman, TCP/IP modelinin katmanlarıdır. OSI Modelindeki Uygulama, Sunum ve Oturum katmanları birleştirilerek Uygulama Katmanı adı altında toplanmıştır. Ulaşım ve Ağ katmanları değişmemiştir. Son katman, OSI modelindeki veri ve donanım katmanlarının birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. OSI ile TCP/IP modellerinin katmansal karşılaştırılması Resim 1.8’de görülmektedir.

Yıldız (Star) topolojisi: Özellikle günümüz yerel alan ağlarında en fazla karşımıza çıkan topoloji olan yıldız topolojisi, bir merkez dağıtıcı cihaz ve ona direkt bağlı düğümlerden oluşmaktadır. Yıldız topolojisinde merkez dağıtıcı cihaz olarak genellikle bir Anahtarlama Cihazı (Switch) kullanılmaktadır. Kablosuz kullanım durumunda ise dağıtıcı cihaz yerini Erişim Noktası (Access Point) cihazına bırakmaktadır. Dağıtıcı cihazdan her bir düğüme, yani bilgisayara, ayrı ayrı kablolama gerektirdiği için maliyeti daha yüksektir. Ancak her bir bilgisayara ayrı kablo gitmesi hızı arttırmakta ve anahtar cihaza bağlı farklı bilgisayar çiftlerinin birbirlerini rahatsız etmeden aynı anda veri iletişimi yapmalarına olanak sağlamaktadır. Kablosuz iletişimde de yıldız topolojisinden faydalanılmaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

Bilindiği üzere telefon şebekeleri (PSTN – Public Switched Telephone Network – Genel Aktarmalı Telefon Şebekesi) analog veri olan ses sinyallerini taşımaya yönelik olarak tasarlanmıştır. Bilgisayarların çalışma mantığı düşünüldüğünde, elektrik ve elektronik devreleri kullanan makineler, sayısal ‘1’ler ve ‘0’lar ile çalışmaktadır. En basit anlatımı ile devrenin belirli bir anda elektrik yüklü olma durumu‘1’, yüksüz olma durumu ise ‘0’ ile gösterilebilir. Bu ‘1’ ve ‘0’lardan her birine BİT (BİnarydigiT – İkili Sayı) adı verilmektedir. İki istemci arasında gerçekleştirilen basit ağ yapısında bile, ‘1’ler ve ‘0’lardan oluşan sayısal verinin, sadece analog ses verisini iletme kapasitesine sahip bir yapı üzerinden taşınması gerekmektedir. Bu nedenle sayısal veri telefon şebekesi üzerinde, ses sinyallerine dönüştürülerek aktarılmaktadır. Çevirmeli bağdaştırıcı olarak da adlandırılan 56 Kbps hızındaki modem cihazları ile gönderici bilgisayarda sayısal veri ses sinyallerine dönüştürülmüş, alıcı bilgisayarda ise tersine bir işlem yapılarak yine modem cihazı yardımıyla ses sinyalleri, sayısal verilere dönüştürülmüştür. Bu sayede, telefon şebekesi üzerinden iki bilgisayar arasında veri transferi gerçekleştirilmiştir. Geçmişte ülkemizde de kullanılan bu teknolojinin hız yetersizliğinin yanı sıra bir diğer zararı da bağlantı esnasında telefon görüşmesi yapılamaması ve maliyetinin yüksek olmasıdır. Ayrıca bağlantı esnasında telefon, dışarıdan gelen aramalara karşı meşgul sinyali vermektedir. Günümüzde kullanılan ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line-Asimetrik Sayısal Abone Hattı) teknolojisi ile Frekansı Bölerek Çoklama (FDM - Frequency Division Multiplexing) yapılarak, telefon bağlantısı için kullanılan bakır kablo üzerinde ses ve veri aktarımı farklı frekanslar üzerinden gerçekleştirilmektedir. Böylece hem bağlantı hızı artmış hem de bağlantı esnasında telefon hattının meşgul olması durumu sona ermiştir.

Bu nedenle doğru yanıt a) seçeneğidir.

En az iki istemcinin birbirine bağlanması ile oluşturulan bilgisayar ağları, temelde iki ana amaca ulaşmak üzere gerçeklenir: istemciler arasında bilgi paylaşımı yapabilmek ve istemcilere bağlı donanımların ağa bağlı olan diğer istemcilerle ortak kullanımını sağlamak.

Bilgisayar ağlarının oluşumu ve tarihçesi incelendiğinde bugün bildiğimiz şekliyle tasarlanan ilk ağ oluşumu ARPANET, yeni adıyla DARPA’dır.