AĞ YÖNETİMİ VE BİLGİ GÜVENLİĞİ

Bilgisayar ağlarının oluşumu ve tarihçesi incelendiğinde, bugün bildiğimiz şekliyle tasarlanan ilk ağ oluşumu, ABD Savunma Bakanlığı bünyesinde geliştirilen paket dağıtım ağı ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network – Gelişmiş Araştırma Projeleri Dairesi Ağı)’tir.

1972 yılında XEROX firması tarafından geliştirilmeye başlanan Ethernet protokolü ve bu protokolü uygulayan bütünleşik devre kartları, 1975 yılında piyasaya sürülmüştür. Bu kartın ilk sürümü, 1 km. uzunluğunda kablo ile 100’den fazla bilgisayarı birbirine yaklaşık 3 Mbps (saniyede 3 megabit) hızında bağlamayı amaçlamıştır. Daha sonra 10 Mbps ve giderek artan hızlarda ağ bağlantısı desteklenmiştir.

LAN (Local Area Network – Yerel Alan Ağı): Ağ kavramının iki bilgisayarın birbirine bağlanması ile oluşturulduğunu yeniden hatırlatacak olursak, yerel alan ağları, oluşturulan ilk ağ çeşididir. Günümüzde birbirine çok yakın coğrafi konumda bulunan bilgisayarlar tarafından oluşturulan bilgisayar ağı çeşididir. Ev, okul, laboratuvar, iş binaları vb. sınırlı alanları kapsamaktadır. Geniş bir coğrafi mekânı kapsamadığı için hız olarak da en verimli çeşittir. Kablolu ve kablosuz ağ ortamlarını kullanabilmektedir

Her birinin kendine ait görevleri olan bu yedi katman, Uygulama Katmanı (Application Layer), Sunum Katmanı (Presentation Layer), Oturum Katmanı (Session Layer), Taşıma (Ulaşım) Katmanı (Transmission Layer), Ağ Katmanı (Network Layer), Veri Bağlantısı Katmanı (Data Link Layer) ve Fiziksel (Donanım) Katman (Physical Layer) olarak adlandırılmaktadır.

Uygulama katmanı, protokoller modelinin en üstünde yer alarak, uygulamaların ağ ortamını kullanabilmesini sağlamaktadır. Farklı uygulamalar için farklı ağ protokolleri bu katmanda yer almaktadır. Özellikle bilgisayarlar üzerinde kullanılan uygulamaların sayısı ve çeşitliliği göz önüne alındığında, en fazla protokol içeren katman, uygulama katmanıdır. Web tarayıcılar, e-posta istemcileri, veritabanı uygulamaları vb. uygulamalar, bu katman sayesinde verilerini diğer bilgisayar ya da sunucu makinelere göndermektedir. Uygulama katmanı tarafından gönderilmek üzere hazırlanan veriler, bir alt katman olan taşıma katmanına verilmektedir. Birçok uygulama katmanı protokolü olmasına rağmen belli başlı sık kullanılan protokoller aşağıda kısaca açıklanmaktadır.

POP3 (Post Oice Protocol – Posta Ofisi Protokolü): Sunucu bilgisayara gelmiş olan e-postayı istemci bilgisayara almak için kullanılan bir protokoldür. Kısacası gelen e-postaları bilgisayarımıza indirmek için kullanılmaktadır. Bu protokole benzer bir protokol de IMAP (Internet Message Access Protocol – İnternet İleti Erişim Protokolü)’tir. POP, birkaç farklı sürüme sahiptir. Günümüzde kullanılan sürüm numarası 3’tür. Bu sebeple protokol POP3 olarak adlandırılmaktadır.

Kablolu veri iletişim ağları için üç farklı kablo türünden bahsetmek mümkündür. Eşmerkezli Kablo (Coaxial Cable): Anten kablosu olarak da adlandırılan kablodur. BNC adaptör ve konnektör ile birbirine bağlantı yapılan ağların veri transferi için kullanılmaktadır.

Wi-Fi ağların kullanımında en büyük sorun, ağa yetkisiz kişilerin dâhil olmasıdır. Bunu önlemek için ağ kaynağına çeşitli şifreleme algoritmalarıyla erişim kontrolü uygulanabilmektedir. WEP (Wired Equivalent Privacy – Kabloya Eşdeğer Mahremiyet) olarak bilinen şifreleme yöntemi kolayca kırılabilmektedir ve ağa sızmaların gerçekleştiği, zaman içerisinde çokça gözlemlenmiştir. Bu algoritma yerine WPA (Wi-Fi Protected Access - Wi-Fi Korumalı Erişim) ve WPA2 teknolojileri devreye sokulmuştur. WPA ve WPA2’nin daha güvenilir bir şifreleme imkânı sunduğu gerçektir.

Bir bilgisayar ağı en az iki istemci bağlantısı ile oluşturulur.

VPN (Virtual Private Network – Sanal Özel Ağ): Sanal olarak uzaktaki bir cihazın ağın içerisine dâhil olmasını sağlayan özel bir ağ türüdür. Uzak makine, Sanal Özel Ağ sayesinde fiziksel olarak uzaktaki bir ağa dâhilmis gibi davranmakta ve o ağ ile veri alışverişinde bulunmaktadır.

SAN (Storage Area Network – Depolama Alan Ağı) depolama işlemlerini kolaylaştırmak amacıyla depolama sunucularına bağlantıyı sağlayan bir ağ çesitidir.

Ağaç topolojisinde bir merkez düğümü, alt seviyede bir veya daha fazla düğüm ile bağlıdır.

Yıldız topolojisi, bir merkez dağıtıcı cihaz ve ona direkt bağlı düğümlerden oluşmaktadır.

OSI (Open System Interconnection – Açık Sistemler Bağlantısı) modeldir. OSI modeline göre ağ yapısı yedi farklı katmandan oluşmaktadır. Her birinin kendine ait görevleri olan bu yedi katman, Uygulama Katmanı (Application Layer), Sunum Katmanı (Presentation Layer), Oturum Katmanı (Session Layer), Taşıma (Ulaşım) Katmanı (Transmission Layer), Ağ Katmanı (Network Layer), Veri Bağlantısı Katmanı (Data Link Layer) ve Fiziksel (Donanım) Katman (Physical Layer) olarak adlandırılmaktadır.

Uygulama katmanı, protokoller modelnin en üstünde yer alarak, uygulamaların ağ ortamını kullanabilmesini sağlamaktadır. Web tarayıcılar, e-posta istemcileri, veritabanı uygulamaları vb. uygulamalar, bu katman sayesinde verilerin diğer bilgisayar ya da sunucu makinelere göndermektedir. Uygulama katmanı HTTP, SMTP, POP3, FTP, DNS gibi protokollerini kullanabilmesini sağlamaktadır.

Veri bağlantı katmanında paket sonuna Hata Yakalama Düzeltme Kodunu (EDC – Error Detecton Correcton Code) eklemektedir.

Eşmerkezli Kablo (Coaxal Cable), BNC adaptör ve konnektör ile birbirine bağlantı yapılan ağların veri transferi için kullanılmaktadır. En yavaş ve nispeten eski bir teknolojidir.
UTP (Unshielded Twisted Pair – Korumasız Bükümlü Çift), kablolar yaklaşık olarak 100 metre menzile sahiptir. Fiber Optik Kablo, en hızlı ve en uzak mesafe veri iletimine imkân sağlayan kablo türüdür.

ARPANET üzerinden ilk paket anahtarlama tabanlı ağ bağlantısı Los Angeles, ABD’de bulunan UCLA Üniversitesi’nden (University of California, Los Angeles), San Francisco, ABD’de bulunan Stanford Üniversitesi’ne gerçekleştirilmiştir. 1969 yılına gelindiğinde günümüz İnternet ağının da temeli atılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Ray Tomlinson tarafından geliştirilen elektronik posta uygulamaları 1972 yılında ARPANET’e dâhil edilmiştir ve “@ (at)” işaretinin kullanıcı adlarını ve alan adreslerini birleştirmek üzere ilk kullanımı da aynı yıllarda olmuştur. Doğru cevap C'dir.

PAN (Personal Area Network – Kişisel Alan Ağları): Son yıllarda özellikle akıllı cihazların yaygınlaşmasıyla hayatımıza giren bir ağ çeşididir. Kişiye yakın cihazların (akıllı telefon, tablet, kişisel dijital asistan vb.) oluşturduğu ağları temsil etmektedir. Genellikle veri aktarımı USB, Firewire gibi veri yolları ile sağlanır. Kablosuz ağ teknolojisini kullanan çeşitlerinde ise bağlantı, IrDA ve Bluetooth gibi ağ teknolojileri ile sağlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.