AFETLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ

Hata ağacı analizi (Fault Tree Analysis): Tanımlanmış istenmeyen olay veya durumun nedenlerinin mantıksal kombinasyonunun grafiksel ifadesidir.

Olay ağacı analizi (Event Tree Analysis): Herhangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir. Analiz edilecek sistemin iyi belirtilip sınırlarının çizilmesi gerekir. İdeal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu tesislerde kullanılır. Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir.

‘‘2017 yılında tespit edebildiğimiz kadarıyla 182 endüstriyel yangın ve patlama meydana gelmiştir. Meydana gelen patlama ve yangınların yaklaşık olarak %26’sı tekstil, %19’u plastik, %17’si gıda, %13’ü metal, %7’si boya ve %7’si petrokimya sektöründe gerçekleşmiştir.

Bu yönerge ile kimyasal tesislerin sorumlularına aşağıda belirtilen hususlarda halka bilgi vermeleri zorunluluğu getirilmiştir:
• Kuruluşlar endüstriyel faaliyetleri ile ilgili basit açıklamalar yapmalı,
• Kullanılan tehlikeli maddeler ve etkileri açıklanmalı,
• Olası büyük kazanın halka verebileceği zarar belirtilmeli,
• Bir kaza anında halkın haberdar edilme şekli ve halkın nasıl hareket edeceği hususunda bilgi verilmelidir

BEKRA Mevzuatı, işletmecilere, kamu kurumlarına ve yerel idarelere farklı sorumluluklar getirmiştir. Bu Mevzuat’ın uygulanmasından sorumlu Yetkili İdareler (Yİ’ler) merkezî ve yerel seviye olarak ikiye ayrılmıştır:
1. Merkezî seviyedekiler; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇSB), Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) olarak,
2. Yerel seviyedekiler ise: Valilikler, Belediyeler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının İl Müdürlükleri

Tüm alt ve üst Seviyeli kuruluşlar için ortak yükümlülükler:
• Bildirim
• Risk Değerlendirmesi
• Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)
• Domino Etkisi: Bilgi Alışverişi
• Büyük Bir Kaza Durumunda Yükümlülükler: Eylem, İletişim ve Raporlama
Üst seviyeli kuruluşlar için yükümlülükler:
• Güvenlik Raporu
• Güvenlik Yönetim Sistemi
• Dâhilî Acil Durum Planı: Hazırlanması, Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi
• Harici Acil Durum Planının Hazırlanması İçin Bilgi Paylaşımı
• Halkın Bilgilendirilmesi

İş yerlerinde uygulanan farklı yönetim sistemlerinin her biri belirli bir amaç ya da işyerinin belirli bir faaliyeti ile ilgilidir Örneğin; bir iş yerinde uygulanan kalite yönetim sistemi ile finansal yönetim sistemi, iş yerinde farklı alanlarda görev yapan sistemlerdir. Ancak GYS ile İSG yönetim sistemi için bu söylenemez. Çünkü her iki yönetim sistemi de temelde aynı amaç için görev yapan, birbirlerini destekleyen, doğrudan ilişkili sistemlerdir

Etkin bir GYS ile işletmelerin kazalar ile ilgili direkt ve endirekt maliyetlerinde önemli derecede azalma olacaktır. Genel olarak etkin bir GYS, aşağıda belirtilen unsurları içermelidir (Ayanoğlu, 2014):
• Risklerin yönetiminde işletmenin nasıl bir yapılanmaya sahip olduğunun belirtilmesi
• İş yerinde mevcut olan riskler ve risklerin kontrol tedbirleri
• İş yerinde etkin iletişimin uygulaması
• Uygunsuzlukların belirlenmesi ve düzeltilmesi için süreçlerin uygulaması
• Sürekli iyileştirme sürecinin uygulaması

Teknolojik afetler; insan faaliyetleri ya da doğal afetlerin tetiklemesi sonucunda oluşan endüstriyel, maden, ulaşım ve taşımacılık, nükleer ve radyolojik, deniz kirliliğine neden olan kazalar, büyük yangınlar, biyolojik olaylar, kritik altyapılar ve siber tehditler ile çevresel tehlikeler gibi can kaybına, hastalıklara, sosyal, ekonomik ve çevresel bozulmalara neden olan afet ya da acil durumlar olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

5510 sayılı SSGSSK 13. maddesinde iş kazası: a. Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada, b. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle iş yeri dışında, c. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C''dir.

İş kazası meydana geldikten sonra hukuki ve cezai durum İŞ KAZASI: CEZA HUKUKU İŞ HUKUKU SİGORTA HUKUKU SGK 5510 SGK-21- 23 mad. Manevi Tazminat BK 47 Maddi Tazminat Taksirle Ölüme Neden Olma TCK 85 Destekten Yoksun Kalma BK 45 İş Göremezlik BK 46 Taksirle Yaralanmaya Neden Olma TCK 89 İŞ KAZASI (BK = Borçlar Kanunu) Doğru cevap C'dir.

Kaza kök analizi sorunların ya da olayların kök sebeplerini tanımlayan bir sistematik süreç ve yaklaşımdır. Başarılı bir kaza kök analizi genellikle birden fazla olan tüm kök sebepleri tanımlar. Doğru cevap A'dır.

Balık kılçığı diyagramı veya Ishikawa diyagramı (Fish-Bone Diagram or Ishikawa Diagram): Kalite yönetim sistemlerinden türetilmiş bir yöntemdir. Etkileri ve bu etkilere yol açan veya katkıda bulunan sebepleri incelemek için sistematik bir yol sağlayan bir analiz aracıdır. Sebep ve sonuç diyagramı olarak da adlandırılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

1976 yılında İtalya’nın Seveso kasabasında gerçekleşen bir kaza sonrasında ölümlü çevre felaketi yaşanmış endüstriyel kazaların oluşmasının engellenmesi ve gerekli önlemlerin alınması adına eski adıyla Avrupa Topluluğu Konseyi (EC) bir dizi çalışma başlatmış ve 1982 yılında Seveso Yönergesi (Direktifi) yayımlanmıştır. Doğru cevap D'dir.

SEVESO II’ye göre alt seviye kuruluşlar, insan ve çevre için üst seviye bir güvenlik seviyesini hedefleyen ve güvenlik yönetim sistemini içeren, Büyük Kazaları Önleme Politikası (BKÖP) adı altında bir belge hazırlamakla yükümlüdür. Doğru cevap B'dir.

Merkezî seviyedekiler: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇSB), Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)  2. Yerel seviyedekiler: Valilikler, Belediyeler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının İl Müdürlükleri. Doğru cevap A'dır.

Bu raporun bileşenleri: 1.Büyük Kazaları Tanımlar 2.Bu kazaların önlenmesi için alınan tedbirleri ortaya koyar 3. Kaza sonuçlarını kontrol etmek ve sınırlandırmak için önlemlerin alındığını gösterir 4. İnsan ve çevre üzerindeki etkileri azaltmak için alınan önlemleri açıklar. Doğru cevap E'dir.

GYS kapsamında, güvenlik performansının izlenmesi süreci; hazırlanan düzenlemelerin kaza ya da olay olmadan önce uygulanıp uygulanmadığı (aktif izleme) ve kaza ile sonuçlanmış hataların araştırılması sonucu oluşan raporlardan (pasif izleme) oluşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Meydana gelen iş kazalarının araştırılmasının amaçlarından biri diğer çalışanların gözünün korkutulması değil, moralinin yükseltilmesidir.

Bir kazanın sebep ya da sebeplerini bulmak için mümkün olan tüm “neden”, “ne” ve “nasıl” sorularını sormak önemlidir. Bir sorunun tanımlanmasında incelemenin ve analizin odağı; hatayı kimin yaptığı değil olayın neden olduğu olmalıdır.