AFETLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ

5510 sayılı SSGSSK 13. maddesinde iş kazası:

a. Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,

b. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı ken- di adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle iş yeri dışında,

c. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay olarak tanımlanmaktadır.

Meydana gelen iş kazalarının araştırılmasının birçok amacı vardır. Bu amaçlar:

Nedenlerin bulunup ortadan kaldırılmasıile benzer kazaların tekrarının önlenmesi,

İnsan hayatına ve sağlığına verilen önemingösterilmesi,

Diğer çalışanların moralinin yükseltilmesi,

Yönetim sistemindeki aksaklıkların ortayakoyulması,

Ticari kayıpların önlenmesi,

155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Ça- lışma Ortamına ilişkin ILO Sözleşmesi’ne uyulması,

İSG yönetim sisteminde yer alan perfor- mans izleme ve iyileştirme gereklerinin ye- rine getirilmesi,

• Yapılan risk analizinin yenilenmesi ve varsaeksiklerin giderilmesi,

• Kaza ve hastalık eğilimlerinin ortaya çıka- rılması,

• Tazminat davası ve sigorta şirketleri iddiala- rına karşılık verilmesi,

• Ceza davasında ortaya çıkabilecek iddialarakarşılık verilmesi

olarak sıralanabilir.

Geleneksel araştırma; “zemine dökülen yağı” kaza sebebi olarak “dökülen yağı temizlemek ve işçiyi de daha dikkatli olması için uyarmak da” önlem olarak ortaya konulabilir. Kaza kök analizi ise zemindeki yağın sadece iş yerindeki temel bir sorunun belirtisi olduğunu açığa çıkarabilir.

Bu kazanın sistemik sebeplerini belirlemek için kaza kök analizi yapan bir işveren aşağıdaki soruları sormalıdır:

İlk önce neden yağ zemindedir?

Tesiste ya da çevrede değişiklikler var mıdır?

Yağın kaynağı nedir?

Yağ döküldüğünde hangi işler yapılmaktaydı?

Yağ neden zeminde kaldı?

Yağ neden temizlenmedi?

Yağ ne kadar süre orada kaldı?

Dökülme rapor edildi mi?

Seveso direktifinin temel ilkeleri şunlardır;

Büyük tehlikeli kuruluşlarda rutin iş güvenliği önlemlerinden ayrı olarak ayrı bir tehlike kontrol sistemi oluşturulması gereği,

Yetkili makamlarında tesisin varlığını gözönüne alarak bir tehlike kontrol sistemi oluşturması,

Kuruluş yönetimi bu tür bir kaza oluşumunu önlemek için entegre bir iş güvenliği yönetim planı geliştirmesi ve uygulaması gereğini,

İşletme yönetimi oluşabilecek kaza sonuçlarını hafifletecek planlar geliştirmesi ve uygulanması gereği,

İşletme yönetimi, işçiler ve temsilcileri veyetkili makamlar arasında bilgi alışverişine dayalı tam bir iş birliği ve dayanışma gereği,

Bu kapsamda değerlendirilecek iş yerleri için özel denetim metotlarını  benimsenmesi gereği,

Her şeyden önce bu hususta uygun ve işlerliği olan bir mevzuat hazırlanmalı, ilgili tarafların uygulamaya yeterlilik bakımından iyice eğitilmesidir.

Tehlike: Kuruluşta var olan ya da dışarıdan gelebilecek, insanı, kuruluşu veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.

Üst seviyeli kuruluşlar için yükümlülükler:

Güvenlik Raporu

Güvenlik Yönetim Sistemi

Dâhilî Acil Durum Planı: Hazırlanması,Gözden Geçirilmesi ve Güncellenmesi

Harici Acil Durum Planının Hazırlanmasıİçin Bilgi Paylaşımı

Halkın Bilgilendirilmesi

Risk değerlendirmesi sonucuna bağlı olarak büyük endüstriyel kazaların risklerinin azaltılması ya da istenen eşik değere çekilmesinde;

Kullanılan tehlikeli maddenin değiştirilmesi(daha az tehlike arz eden madde ile) ya da kullanılan miktarın azaltılması,

Önleyici eylemlerin artırılması (güvenlik bariyerleri),

Kaza sonuçlarının şiddetini azaltıcı önlemlerin alınması

öne çıkan temel noktalardır.

Genel olarak etkin bir güvenlik yönetim sistemi, aşağıda belirtilen unsurları içermelidir:

• Risklerin yönetiminde işletmenin nasıl biryapılanmaya sahip olduğunun belirtilmesi

• İş yerinde mevcut olan riskler ve risklerin kontrol tedbirleri

• İş yerinde etkin iletişimin uygulaması

• Uygunsuzlukların belirlenmesi ve düzeltilmesi için süreçlerin uygulaması

• Sürekli iyileştirme sürecinin uygulaması

Son çeyrek asırda teknoloji ve sanayinin gelişmesi, hızlı nüfus artışı, gelişmişlik düzeyi, çevre kirliliği, çarpık kentleşmeye bağlı olarak teknolojik afetlerin sayısı ve sıklığı dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de dramatik bir şekilde artış göstermiştir. Doğru cevap E'dir.

Teknolojik afetler; insan faaliyetleri ya da doğal afetlerin tetiklemesi sonucunda oluşan endüstriyel, maden, ulaşım ve taşımacılık, nükleer ve radyolojik, deniz kirliliğine neden olan kazalar, büyük yangınlar, biyolojik olaylar, kritik altyapılar ve siber tehditler ile çevresel tehlikeler gibi can kaybına, hastalıklara, sosyal, ekonomik ve çevresel bozulmalara neden olan afet ya da acil durumlar olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Ceza hukuku:*Taksirle Ölüme Neden Olma *Taksirle Yaralanmaya Neden Olma Doğru cevap B'dir.

Meydana gelen iş kazalarının araştırılmasının birçok amacı vardır. Bu amaçlar: • Nedenlerin bulunup ortadan kaldırılması ile benzer kazaların tekrarının önlenmesi, • İnsan hayatına ve sağlığına verilen önemin gösterilmesi, • Diğer çalışanların moralinin yükseltilmesi, • Yönetim sistemindeki aksaklıkların ortaya koyulması, • Ticari kayıpların önlenmesi, • 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin ILO Sözleşmesi’ne uyulması, • İSG yönetim sisteminde yer alan performans izleme ve iyileştirme gereklerinin yerine getirilmesi, • Yapılan risk analizinin yenilenmesi ve varsa eksiklerin giderilmesi, • Kaza ve hastalık eğilimlerinin ortaya çıkarılması, • Tazminat davası ve sigorta şirketleri iddialarına karşılık verilmesi, • Ceza davasında ortaya çıkabilecek iddialara karşılık verilmesi olarak sıralanabilir.Doğru cevap C'dir.

Kaza kök analizi sorunların ya da olayların kök sebeplerini tanımlayan bir sistematik süreç ve yaklaşımdır. Doğru cevap B'dir.

Kaza kök analizinin kullanılmasındaki temel yöntemin aşamaları: • Sorunun tanımlanması, • Bilgi, veri ve delillerin toplanması, • Kazaya katkıda bulunan bütün sorunların ve olayların tanımlanması, • Kök sebeplerin belirlenmesi, • Kaza ve olayların tekrarlanmasını önleyici veya ortadan kaldırıcı önerilerin tanımlanması, • Tanımlanan çözümlerin uygulanması şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap B'dir.

Bu direktifin ana hatları: • Direktifte Detaylı Şekilde Verilen Görevlerin Yerine Getirilmesi İçin Bir Yetkili Otoritenin Belirlenmesi • Domino Etkileri • Arazi Kullanım Planlaması • Risk Değerlendirme Metodolojisi ve Kaza Senaryoları • Halkın Bilgilendirilmesi • Büyük Endüstriyel Kaza Sırasında Uygulanacak Dâhili ve Harici Acil Durum Planlarının Hazırlanması, Gözden Geçirilmesi, Test Edilmesi ve Revize Edilmesi • Büyük Endüstriyel Kazaların Araştırılması, Raporlanması ve Denetimi • Kimyasalların Sınıflandırılması Paketlenmesi Etiketlenmesi Doğru cevap A'dır.

Tehlike: Kuruluşta var olan ya da dışarıdan gelebilecek, insanı, kuruluşu veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini ifade eder. Doğru cevap B'dir.

İspat Yaklaşımı (Demonstration Approach) İspat yaklaşımı aşağıdaki bileşenlerden oluşur: 1. Sistematik analiz; • Tehlike tanımlama ve risk değerlendirme süreci sistematik olmalı • Kuruluştaki büyük kaza tehlikelerini belirlemeli • Kazaların sıklığı ve etkilerini tanımlamalı • Referans senaryoları sıralamalı ve seçmeli 2. Ayrıntılı kanıtlar; Güvenlik Raporu, seçilen senaryo ve alınan güvenlik tedbirleri arasında tutarlılık olduğunu göstermek için yeterli kanıt sunmalıdır. Doğru cevap A'dır.

GYS kapsamında “Denetleme” ve “İnceleme” terimleri, iki farklı faaliyet olarak belirtilmektedir. Denetleme; iş yerine ait teşkilat yapısı, süreçler ve prosedürlerin tanımına ve GYS’ye uygunluğunu belirlemek amacıyla yürütülen faaliyetlerdir. Doğru cevap C'dir.

5510 sayılı SSGSSK 13. maddesinde iş kazası:
a. Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,
b. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle iş yeri dışında,
c. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olay olarak tanımlanmaktadır

Meydana gelen iş kazasının; iş kazasının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde bildirmesi gerekir