AFETLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ

Herhangi bir kentsel arama kurtarma çalışmasında karşılaşılabilecek tehlikelerden bazıları şunlardır:
1. Hasar görmüş altyapılar
2. Olay yerine ulaşım
3. İkincil çökmeler
4. Yangınlar
5. Gaz patlamaları
6. Su baskınları
7. Toksik ve kimyasal maddelere, gaz ve toza
maruz kalmak
8. Düşen-uçan nesneler
9. Düşme tehlikeleri ve delici kesici cisimler
10. Elektrikle ilgili tehlikeler
11. Tehlikeli iş makineleri
12. Gürültü
13. Kirlenmiş su ve hava
14. Dekontaminasyon
15. Sağlıksız beslenme
16. Zorlu hava şartları
17. Fiziksel ve psikolojik olarak göreve hazır olmama
18. Güvenlik

Hava yolu ulaşımında;
• ani sıcaklık değişimleri,
• hava hastalığı (uçak tutması),
• ekipmanların yükleme ve boşaltmasıyla ilgili tehlikeler,
• helikopter kullanılıyorsa inme ve binme
gibi konularda güvenlik tedbirlerine uyulmalıdır

Karayolu ulaşımında; genellikle bir afet sonrası trafik düzeni geçici bir süreliğine de olsa bozulmuş durumdadır. Afet bölgesinden yoğun bir kaçış vardır ve aynı zamanda da arama kurtarma ekiplerinin bölgeye
intikali gerekmektedir. Yol ve trafik altyapısı hasar görmüştür. Bu zorlu şartlar altında güvenlikten asla taviz
verilmemelidir.
• Hiçbir zaman alet ve edevatın taşınacağı açık kasa gibi yerlerde personel taşınmamalıdır.
• Personel için güvenli oturma imkânları sağlanmalıdır.
• Araç kullanılırken aynı zamanda haritaya bakma gibi işler yapılmamalıdır.
• Alet ve ekipmanlar kapalı kutularında taşınmalıdır.
• Araçların bakımları düzenli olarak yapılmalıdır.
• Mümkünse konvoy hâlinde gidilmelidir.
• Araçlar uygun bir şekilde işaretlenmelidir.

Bina çökme sebeplerinin başlıcaları şunlardır;
Depremler
Yangınlar
Binaların aşırı yüklenmesi
Projelendirme hataları
Yapım tekniklerine uygun inşa edilmeme
Binalardaki yaşlanmalar
Bilinçsiz tadilatlar
Toprak kaymaları
Gaz ve basınçlı kap patlamaları
Sabotaj ve terör

Arama kurtarma ekiplerinin çökme zamanına bağlı olarak yapacağı değerlendirmelerde;
• Binada mahsur kalanların sayısı,
• Binada mahsur kalanların yerleri,
• Can kayıpları ve yaralananların sayısı,

• Çökme sonucu oluşabilecek tehlikeler,
• Kurtarma çalışmalarındaki strateji ve öncelikler belirlenebilir

Olay Komuta Yerinin Seçimi: Olay komuta yeri;
• Olay yerinin yakınında güvenli ve hakim bir noktada olmalıdır.
• Çalışmalarda kullanılacak araç ve ekipmanlara yakın bir noktada olmalıdır.
• Ulaşım yolları açık olmalıdır.
• Olay komuta yerinin çevresi emniyet şeridi ile çevrilerek görevliler haricindekilerin girmesine engel olunmalıdır.

Güvenli Bölge: Olası artçı sarsıntı, patlama, ikinci bir çökme ya da başka bir durum karşısında kurtarmacı personelin kaçabileceği ve diğer tehlikelerden uzak kalabileceği alana ‘‘güvenli bölge’’ denir.

Dikey destekler bir yapıda hasar görmüş herhangi bir bölümün üstündeki ağırlığın taşınmasına destek olmak ve tamamen çökmesine engel olmak için inşa edilirler. Bu yöntemde mekanik, vidalı destek elemanları kullanılabileceği gibi ahşap destekler de kullanılabilir.

Düşey yönde ilerleme çalışmaları, alt bölümlerdeki afetzedeye ulaşmak amacıyla en yakın bölgede üstten alt bölümlere doğru yapılan kuyu açma çalışmasıdır. Enkaza yandan girişe göre daha güvenlidir. Ancak enkaz eğilimli yıkılmış ise kayma tehlikesine dikkat edilmelidir.

Dayanak ve destek çalışmalarında kullanılan malzemeler ve araçlardan başlıcaları şunlardır:
• Değişik kalınlık ve boyutlarda keresteler
• Mekanik destek ayakları
• Vidalı destek ayakları
• Hava yastıkları
• Krikolar
• İş makineleri
• Takozlar
• Halatlar

Bina çökmelerinde ekiplerin değerlendirme yaparken dikkat etmesi ve araştırması gereken hususlardan en önemlileri şunlardır:
1. Binanın Çökme Nedeni
2. Olay Yerindeki Tehlikeler
3. Binanın Yapısı
4. Binada Bulunanların ve Mahsur Kalanların Sayısı
5. Çökmenin Ne Zaman Olduğu
6. Hava Şartları
7. Binanın Çökme Şekli

Bina çökme sebeplerinin başlıcaları şunlardır:
Depremler
Yangınlar
Binaların aşırı yüklenmesi
Projelendirme hataları
Yapım tekniklerine uygun inşa edilmeme
Binalardaki yaşlanmalar
Bilinçsiz tadilatlar
Toprak kaymaları
Gaz ve basınçlı kap patlamaları
Sabotaj ve terör

Kurtarma
ekiplerinin afet bölgesine ulaştığı andan itibaren
üzerinde önemle durulması gereken hususlar:
• Kurtarma birliklerinin araç ve malzemeleri
güvenli bir yere konuşlanmalıdır.
• Operasyon yönetim merkezi, araçların konuşlandığı yerin yakınında olmalıdır.
• Çalışmalara katılacak tüm ekiplerin uygun
yerleşim planlamaları yapılmalıdır.
• Tıbbi müdahale birimleri araç ve personeliyle ‘‘operasyon yönetim merkezine’’ yakın
bir konumda hazır bulunmalıdır.
• Muhtemel bir yangına karşı müdahale araçları bölgede hazır bekletilmelidir.
• Enkaz bölgesindeki değişim ve gelişmeleri
gözlemek amacıyla hâkim bir noktada merdiven aracı veya platform üzerinde bir gözlemci bulundurulmalıdır.
• Aydınlatma araç ve gereçleri hazır hâle getirilmelidir. Aydınlatma aracı, enkazı en faydalı aydınlatacak şekilde konuşlanmalıdır.
• Operasyonlarda kullanılan tüm araç, malzeme ve iş makineleri ile yakıt ve yağ ikmal
araçları bölgede hazır bulundurulmalıdır.
• Ağır iş makineleri ve kamyonlar uygun bir
yerde hazır bulundurulmalıdır.

Dayanak ve destek türleri, çöken binalarda hasarlı yapısal elemanların özellikleri ve hasar şekillerine göre başlıca şöyledir:
• Dikey destek
• Yatay destek
• Pencere ve kapı destekleri
• İç destek
• Dış destek

Dış Destek Uygulaması
Bütün bir binanın ya da bir bölümünün yana kayarak yıkılmasını engellemek amacıyla desteklenmesidir. Mekanik veya vidalı destek elemanları kullanılabileceği gibi ahşap destekler de kullanılabilir

Kuyu,en aziki kişinin çalışacağı büyüklükte;
100x100 cm boyutlarında kare veya en az 80
cm çapında bir daire şeklinde açılmalıdır.

Açılacak tünel en az 90 cm genişliğinde ve 90-100 cm yüksekliğinde olmalıdır.

Kentsel arama kurtarma çalışmalarının başarıyla yürütülmesi ve tamamlanmasında başlıca şart disiplin ve organizasyon kültürüdür.

Dekontaminasyon: Arama kurtarma çalışmaları kapsamında ölü ve yaralılarla ve vücut sıvılarıyla temas edilmektedir. Bu temaslar esnasında eldiven, maske ve göz koruyucuların kullanımı ihmal edilmemelidir. Kullanılmış eldivenler özenle çıkarılmalıdır. Atıklar tıbbi atık kaplarına atılmalıdır. Mümkünse eller her temastan sonra yıkanmalıdır. Bütün alet ve edevat en kısa zamanda temizlenmelidir.

Binalarda en sık görülebilecek çökme şekilleri şunlardır:
• Yamyassı (yığılmalı) çökme
• Destekli yana çökme
• Desteksiz yana çökme
• V şeklinde çökme
• A şeklinde çökme