AFETLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

Politik olarak motive edilmiş terör saldırılarında, acil müdahâle ekiplerinin doğrudan ve bilerek hedef alınmasında "medya etkisi" amaçlanır.

Felaket bölgelerindeki ortak bir dil eksikliği ve uyumsuz bilgi kanalları özellikle "Uluslararası işbirliğini"etkileyebilir.

Doğal afetler; hava, su ve vektör aracılı bulaşıcı hastalıkların afet ve acil durum müdahâle ekiplerine bulaşma risklerini içerebilir.Tipik su aracılı hastalıklar; ishal, kolera, tifo, hepatit A, hepatit E, parazit hastalıkları, rotavirus ve şigellozdur. Tipik olarak vektör (özellikle sivrisinekler) tarafından taşınan hastalıklar malarya,
dengue, St Louis ansefaliti ve batı Nil ateşidir. Hava aracılı hastalıklardan ise Tüberküloz sayılabilir. Hastane öncesi tıbbî müdahâlede ve mağdurlara yardım sağlanması sırasında afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin; kan, vücut sıvıları ve iğne batması yaralanmalarına maruz kalma riski oldukça yüksektir. Bu durumda,
üç ana hastalığın bulaşma ihtimali vardır: İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (Human Immunodeficiency Virus, HIV), Hepatit B ve C. Felaket bölgesine gönderilen arama-kurtarma ve tahliye ekipleri, özellikle solunum ve astım sorunları riski altında olabilirler.

Afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin karşılaşılabileceği kas-iskelet sistemi yaralanma ve rahatsızlıklarına yol açabilecek risk faktörleri aşağıdaki gibi tanımlanabilir:

Hastaların, ölülerin ve nesnelerin (özel kurtarma ekipmanları, sedye, hasta kurtarma) sıklıkla kaldırılması ve taşınmasına bağlı olarak kas-iskelet sisteminin aşırı zorlanması ve hatalı duruş pozisyonunda uzun süreli kalma,

Ağır koruyucu ekipmanın aşınması,

Aşırı zaman baskısı altında çalışma,

Araştırmalar, acil tıbbî müdahâle çalışanlarının, işlerinde karşılaştıkları ana zorlanmalar olarak kaldırma ve taşımayı gördüklerini ortaya koymuştur.Bulut (2016) tarafından yapılan bir çalışmada, kas-iskelet sistemi yaralanmalarında en fazla risk taşıyan grubun ambulans çalışanları olduğu belirtilmiştir. Alçelik ve arkadaşlarının (2005) yaptığı çalışmada, ambulanslarda ergonomi kaynaklı risk sayısının 17 olduğu ve bu risklerin başında ise “hasta nakil sırasında kaldırma ve taşıma işleminin uygun yapılmaması” sonucunda meydana gelen kas-iskelet rahatsızlıklarının geldiği belirtilmiştir.

Müdahâle ekipleri, onlar çalışırken sürekli fotoğraflarını çeken gazeteci ve fotoğrafçılardan rahatsız olmuşlardır. Dahası, patlamanın ertesi günü medyanın verdiği negatif geri bildirim ekiplerde stres ve gerginliğe neden olmuştur. Psikolojik baskı, acil müdahâle çalışanının emniyet riskiyle diğer insanlara yardım etme isteğinin dengelenmesindeki ahlaki ikilemlerle de ilişkilendirilebilir.

Tükeniş (tükenme) iş stresine uzun süreli tepki olarak tarif edilir ve üç ana faktör tarafından karakterize edilir:

Duygusal tükenmişlik: duygusal yorgunluk, diğerleriyle temas yüzünden boş hissetme

Azalmış kişisel başarı: birinin yeteneklerinin azaldığı fikrine sahip olması

Benlik yitimi: çevreye karşı olan ilgi ve tutku kaybı

Tükeniş (tükenme) iş stresine uzun süreli tepki olarak tarif edilir ve üç ana faktör tarafından karakterize edilir:

Duygusal tükenmişlik: duygusal yorgunluk, diğerleriyle temas yüzünden boş hissetme

Azalmış kişisel başarı: birinin yeteneklerinin azaldığı fikrine sahip olması

Benlik yitimi: çevreye karşı olan ilgi ve tutku kaybı

Tükenme sorunu yaşayan kişi; artan gerginlikten, azalan verimlilikten ve motivasyon (ilgi kaybı, moral bozukluğu) ile birlikte tükenmişlikten şikâyetçi ola- bilir.

Hastane öncesi tıbbî müdahâlede ve mağ- durlara yardım sağlanması sırasında afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin; kan, vücut sıvıları ve iğne batması yaralanmalarına maruz kalma riski oldukça yüksektir. Bu durumda, üç ana hastalığın bulaşma ihtimali vardır. Bunlar;

İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (Human Immunodeficiency Virus, HIV),

Hepatit B,

Hepatit C’dir.

Afet ve acil durum müdahâle ekipleri tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde oluşan felaketlerde, mağdurlarla ya da cesetlerle temasla enfeksiyon bulaşma ihtimalini dikkate almalıdır. Tüberküloz, Asya’daki ve özellikle Afrika’daki gelişmekte olan ülkelerde en yaygın hastalıktır.

Kimyasal Tehlikeler

Kimyasalların vücuda ana giriş yolları deri, so- lunum sistemi ve sindirim sistemidir.Endüstriyel bölgelerde afet ve acil durum müdahâle ekipleri; karbonmonoksit, amonyak, siyanür, izosiyanür, florik asit, asitaldehit, formaldehit, metan, kükürt dioksit, asbest, serbest radikaller ve parçacık maddeleri gibi çeşitli kimyasallara maruz kalabilirler. Ayrıca itfaiyeciler; yeni binalardaki yangınlarla ilgilenirken, son yıllarda niteliği ve niceliği değişmiş ve insan sağlığı üzerindeki etkisi tamamen araştırılmamış sentetik polimer ve onların yanması sonucunda ortaya çıkan yan ürünlere maruz kalabilirler.

Nükleer kazaların ilişkili insanların sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri; bulantı ve cilt sorunları ile ya- nıklar, tedavisi mümkün olmayan hastalıklar (kanserin farklı türleri) ve ölüm gibi ciddi sonuçlar arasında değişkenlik gösterir. Ölümcül, hayatı tehdit eden ya da kalıcı yaralanmalara yol açan, hayat kalitesini düşüren etkileri genellikle deterministik etkiler olarak adlandırılır. Çünkü yaralanma ve hasar (cilt yanıkları, radyasyon hastalığı ya da ölüm), radyasyona maruz kalmanın kaçınılmaz sonucudur ve doz eşik değeri aştığı anda derhal oluşur.

Bir terörist ya da adlî vâkâ saldırısının ardından kurtarma faaliyetinde bulunan afet ve acil durum müdahâle ekipleri; özellikle alışılmadık, tahmin edilemeyen, kafa karıştıran, karmaşık ve güvensiz ortamlarla yüz yüzedir. Afet ve acil durum müdahâle ekipleri; terör saldırılarına karşı savunmasız ve kolayca ulaşılabilen hedeflerdendir.

Yeraltında meydana gelebilecek degaj, su baskını, patlama, yangın ve benzeri nitelikteki olaylarda insan ve malzemeyi kurtarmak amacıyla yapılan faaliyetlere "Tahlisiye" denir.

Tahlisiciye: Yeraltı madenlerinde, ocak atmosferinin yoğun olarak zehirli ve boğucu gazlar ihtiva ettiği, yüksek sıcaklık ve tehlikeli durumların bulunduğu ortamlara, insan ve malzemeyi kurtarmak için görevlendirilmiş ve özel olarak eğitilmiş kişilerdir. Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yayımlanan ‘Tahlisiyecilik Eğitim Modülü Programı’ kılavuzunda ise, yeraltı maden işletmelerinde ocak yangını, göçük gibi beklenmeyen durumlarda gerekli emniyet önlemlerini alıp cihaz donanımı kuşanarak insan ve malzemeyi kurtarabilen birey olarak tanımlanmaktadır.

Grizu: Metan gazının hava ile muayyen belli bir oranda karışımından oluşan patlayıcı ve yanıcı gazdır.

Oksijen ferdi kurtarıcı cihazı kurtarıcının, oksijen solunum cihazındaki oksijenin bitmesi veya bir arızanın oluşması durumunda ek oksijen sağlayan cihazdır.

Degaj yeraltı maden ocaklarındaki ani gaz bo­şalması hâlidir. Genellikle grizulu kömür ocakla­rında sıklıkla karşılaşılabilen bir olaydır. Doğru cevap B’dir.

Tarihte yaşanan en çok ölümlü kömür madeni kazası olarak kayıtlara geçen kaza 26 Nisan 1942 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti’nin Liaoning eyaleti Benzi kenti yakınındaki Honkeiko kömür madeninde meydana gelmiştir. Metan ve kömür tozu patlamalarında bin beş yüz civarında madenci hayatını kaybetmiştir. Doğru cevap C'dir.

Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alına­cak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine ilişkin tüzüğünde; 10 kişiden az olmayacak şekilde ocaklarda çalışan işçilerin en az %3’nün kurtarıcı olarak eğitilmesi gerektiği, kurtarıcıların en az ilköğretim okulu me­zunu ve iki yıl deneyimli olmaları gerektiği ve kur­tarıcıların yılda bir kez sağlık muayenelerinin yapıl­ması gerekliliği  vurgulanır. Doğru cevap D’dir.