AFET YÖNETİMİ II

Türkiye’deki Doğal Afet Sigortaları Kurumu kuruluş aşamasında CEA ve Yeni Zelanda sistemini incelemiş olup, iyi yönlerini ülkemizdeki deprem sigortası sistemine adapte etmiştir.

Temmuz 1976’daki Büyük Tangshan Depremi (Great Tangshan Earthquake) 20. yüzyılda en fazla can kaybına neden olan kaydedilmiş depremdir.

Sismograf yer sarsıntılarının büyüklüğünü, süresini, merkezini, ve saatini saptamaya yarayan aygıta denir.

Avustralya afet yönetim sistemleri açısından gelişmiş ülkeler arasında yer almaktadır.

Avusturalya’da en çok orman yangınları ve seller meydana gelmektedir.

Azerbaycan afet yönetim sistemleri açısından gelişmekte olan ülkeler arasında yer almaktadır.

2007 yılında Hyogo Çerçeve Eylem Planı dahilinde İsveç’te Afet Zararlarını Azaltma Platformu kurulmuştur.

Şili, Pasifik’teki Ateş Çemberi’nde yer alan ülkelerdendir. Deprem ve tsunami riski ülkenin belli başlı maruz kaldığı iki ana risk faktörüdür.

Ülkemize çok uzakta, Avustralya’nın batısında yer alan Yeni Zelanda, bulunduğu coğrafi konum açısından deprem, volkanik patlama, sel, tsunami, heyelan vb birçok doğa kaynaklı afetlere maruz kalabilmektedir. 1944 yılında meydana gelen ve ülkeyi etkileyen deprem sonrasında, 1946 yılında, İkinci Dünya Savaşı’nı takiben bütün sigorta poliçelerine deprem riski eklenmiş ve hasarlar kapsama
alınmıştır.

Depremlerin büyüklüğünü ölçmek için ilk basit sismograf cihazını Çinlilerin kullandığı tarihi kayıtlarda mevcuttur.

ABD'de  Haziran 1972 yılında doğu kıyısını etkileyen ve 122 kişinin ölümüne neden olan Agnes Kasırgası ve Mart 1979’daki Three Mile Island Nükleer Sızıntı Olayı sonrasında Amerika Birleşik Devletleri’nde o
zamanki Başkan Carter ve Kongre’nin 12148 sayılı Başkanlık kararıyla (Executive Order 12148) afet
yönetimi koordinasyonundan ülke genelinde sorumlu olan Federal Acil Durum Yönetimi Kurumu
(Federal Emergency Management Agency-FEMA) kurulmuştur. Cevap A şıkkıdır.

FEMA ABD genelinde bütün eyaletlerdeki, eyaletin kendi içindeki afet yönetim birimleriye işbirliği halinde çalışmakta; eyaletlerde düzenli olarak (yılda 3-4 defa) gerçekleştirilen, afetlerle ilgili her
türlü kurum ve kuruluşun temsil edildiği afet ve acil durumlara karşı hazırlık ve durum değerlendirmesi toplantılarına katılmakta; afet ve acil durum meydana gelirse acilen ulusal koordinasyonu sağlamakla görevlidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde ‘all-hazard’ yani bütün afetlere karşı hazırlıklı olunması politikası esastır ve uygulanmaktadır.

FEMA ABD genelinde bütün eyaletlerdeki, eyaletin kendi içindeki afet yönetim birimleriye işbirliği halinde çalışmakta; eyaletlerde düzenli olarak (yılda 3-4 defa) gerçekleştirilen, afetlerle ilgili her
türlü kurum ve kuruluşun temsil edildiği afet ve acil durumlara karşı hazırlık ve durum değerlendirmesi toplantılarına katılmakta; afet ve acil durum meydana gelirse acilen ulusal koordinasyonu sağlamakla görevlidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde ‘all-hazard’ yani bütün afetlere karşı hazırlıklı olunması politikası esastır ve uygulanmaktadır. . Ulusal Sel Sigortası Programı (National Flood Insurance Program), FEMA tarafından yönetilmektedir. Bina ve muhteviyatı için ayrı poliçeler bazında sel sigortası sunar. Cevap B şıkkıdır.

Japonya Pasifik Okyanusu’ndaki Ateş Çemberi (Ring of Fire) diye adlandırılan bölgede bulunan bir adalar topluluğudur. Ülkede deprem başta olmak üzere kasırga, tayfun, tsunami, nükleer ve insan
kaynaklı tehlikeler gözlenmektedir. Cevap C şıkkıdır.

Türkiye’deki Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK, www.dask.gov.tr) kuruluş aşamasında CEA ve Yeni Zelanda sistemini incelemiş olup, iyi yönlerini ülkemizdeki deprem sigortası sistemine adapte etmiştir. Kaliforniya Deprem Kurumu (California Earthquake Authority-CEA) ülkedeki depremlerden oluşabilecek zararların azaltılması ve olası durumda hasarın karşılanması için uygulamada olan bir sigorta sistemidir.

Filipinler, Japonya’nın güneyinde üç ada parçasından oluşmuş bir ülkedir. Ateş Çemberi denilen bölgede yer aldığından deprem, volkanik patlamalar, tsunami, tayfun ve terör saldırıları belli başlı tehlikelerdendir. Filipin Afet Yönetim Sistemi, afet yönetiminin tüm safhalarını içerir. Zarar azaltma/Hazırlık aşamasından, müdahale ve iyileştirme/yeniden yapılandırmaya dek her aşamada yapılması gerekenler, ülkenin planlarında yer alır. Haziran 1978’te afete hazırlıklı toplum ve afetlere karşı kapasite geliştirmek üzere Ulusal Afet Koordinasyon Konseyi (National Disaster Coordinating Council-NDCC) kurulmuştur. Aşağıdan yukarıya diye adlandırılan ‘bottom-up’ afet yönetimi anlayışı yaygındır. Yani yerel yönetimlerin afet ve acil durum anında hazırlıklı olması ve müdahalesi esastır. Bunu da gerektiğinde merkezi hükümetten aldıkları destekle güçlendirirler. Ulusal, bölgesel, il, ilçe ve mahalle bazında afet yönetim birimleri mevcuttur. Bu birimlerin hepsi birbirinden haberdar ve işbirliği ile hareket eder. Özellikle mahalle bazındaki birimler komşuluk ilişkileri ve gönüllülük esasına dayalı bir teşkilatlanmadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Azerbaycan’ın en sık karşılaştığı doğa kaynaklı tehlikeler sel, heyelan, deprem ve kuraklıktır. Aralık 2005’te Başkanlık kararıyla kurulan Acil Durumlar Bakanlığı (Fövqəladə Hallar Nazirliyi) ülkedeki tüm acil ve olağanüstü durumlardan sorumludur. ‘Top-down’ olarak bilinen merkezden yerele uzanan bir afet ve acil durum yönetimi anlayışı mevcuttur. Her türlü acil durum müdahalesi, arama kurtarma, iyileştirme, yardım dağıtımı vb faaliyet bu Bakanlığın yönetiminde yürütülür. Doğru cevap A şıkkıdır.

İran, çoklu tehlike ve afetlerin yaşandığı bir coğrafyada yer alır. Bunların başlıcası kuraklık, sel,
orman yangını, kum fırtınası, deprem gibi doğa kaynaklı tehlikelerdir. Tehlike haritalarının oluşturulması, acil durum planları, zarar azaltma planları, acil durum yönetimi, deprem mühendisliği, afetleri önleme ve zarar azaltma, uzun vadeli stratejik planlar İran’da mevcut olan afet ve acil durum yönetimi anlayışıdır. Son yirmi yıldır ulusal afet yönetimi sisteminin güçlendirilmesi ve iyileştirilmesi için hükümet hem merkezi hem yerelde, afet yönetimin birçok paydaşı ve ortağıyla, afet yönetimini ilgilendiren birçok sektörde çalışmalar yapmaktadır. 2011-2015 yıllarını kapsayan ülkenin 5. Kalkınma Planı’nda yer aldığı üzere, milli bütçenin % 2’si afet yönetimi çalışmaları için ayrılmıştır. 2008 yılında Ulusal Afet Yönetimi Kurumu oluşturulmuştur (National Disaster Management Organization-NDMO). Her türlü hazırlık/planlama/zarar azaltma, müdahale ve iyileştirme/yeniden yapılandırma süreçlerini bu kurum merkezi ve yerel ofisleriyle koordine eder Tehlike haritalarının oluşturulması, acil durum planları, zarar azaltma planları, acil durum yönetimi, deprem mühendisliği, afetleri önleme ve zarar azaltma, uzun vadeli stratejik planlar İran’da mevcut olan afet ve acil durum yönetimi anlayışıdır. Son yirmi yıldır ulusal afet yönetimi sisteminin güçlendirilmesi ve iyileştirilmesi için hükümet hem merkezi hem yerelde, afet yönetimin birçok paydaşı ve ortağıyla, afet yönetimini ilgilendiren birçok sektörde çalışmalar yapmaktadır. 2011-2015 yıllarını kapsayan ülkenin 5. Kalkınma Planı’nda yer aldığı üzere, milli bütçenin % 2’si afet yönetimi çalışmaları için ayrılmıştır. 2008 yılında Ulusal Afet Yönetimi Kurumu oluşturulmuştur (National Disaster Management Organization-NDMO). Her türlü hazırlık/planlama/zarar azaltma, müdahale ve iyileştirme/yeniden yapılandırma süreçlerini bu kurum merkezi ve yerel ofisleriyle koordine eder. Cevap A şıkkıdır.

Afrika Boynuzu’nda yer alan ülkeler Etiyopya, Eritre, Somali ve Cibuti’dir. Toplamda 20 milyona yakın nüfusuyla Afrika’nın doğusunda, Arap Yarımadası’nın karşısındaki bölgedir. 2010-2011 yıllarında bölgede büyük bir kuraklık meydana gelmiş ve 4.5 milyonu Doğu Afrika ülkesi olan
Kenya’da olmak üzere toplamda 13 milyon kişiyi etkilemiştir. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları bölgede zararın azaltılması ve yardım amaçlı yoğun faaliyet göstermişlerdir. Özellikle bu ülkelerdeki kadınların kuraklıkla ve sonrasında meydana gelen kıtlıkla mücadelede çok daha etkin rol oynadıkları, daha bilinçli oldukları izlenmiştir. Kuraklığa karşı bu ülkelerde uluslararası destekle erken uyarı tahmin sistemlerinin kurulması çalışmaları yürütülmektedir. Çünkü kuraklık yavaş ilerleyen bir afettir. Deprem gibi aniden gelişen bir tehlike değildir. Zamanı bilimsel yollarla hesaplanabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Arjantin yönetimsel açıdan federe bir Cumhuriyettir. Son yıllarda iklim değişikliği ve ekosistemde meydana gelen değişmeler kaynaklı afetlerin yanısıra; deprem, kuraklık, don olayı, sel, fırtına, dolu fırtınası ve volkanik küller gibi doğa kaynaklı afetlerden etkilenmektedir. Afet yönetim sistemi üç ayaklıdır: yerel, eyalet ve ulusal. Ulusal Sismik Önleme Enstitüsü (Instituto Nacional de Prevención Sísmica-INPRES) depremlerin izlenmesi ve Yapı Yönetmeliği’nin uygulanmasından sorumludur. Bizdeki TÜBİTAK’a eşdeğer Ulusal Bilim ve Teknik Araştırma Merkezi, Sivil Savunma Ofisi, Ulusal Meteoroloji Ajansı, Tarım Risk Ofisi gibi birimler ilgili bakanlıklar ve yerel yönetimlerle beraber afet zararlarının azaltılması, müdahale ve iyileştirme evrelerinde işbirliği içindedirler. Ayrıca ülkede yaygın faaliyet gösteren tarım sigortası sistemi yürürlüktedir. Doğru cevap B şıkkıdır.