AFET YÖNETİMİ II

UNISDR tarafından önerilen güncel terminolojide (2017) afet tanımının bileşenleri de şu şekilde tanımlanmaktadır:

Doğru cevap D’dir.

Doğa olayları 1970’lere kadar afet ile eş anlamlı kullanılmış ve yakın zamana kadar “doğal afet” olarak adlandırıla gelmiştir. Fakat daha sonraki dönemlerde doğa olayı, doğa kaynaklı tehlike ve afet arasındaki farklılıklar da anlaşılmaya başlamıştır. Doğa kaynaklı tehlikeler genel olarak doğadaki süreçler ve olgularla ilişkilidir. Ancak, insanların doğaya müdahale biçimleri de bazı doğa kaynaklı tehlikelerin ortaya çıkış olasılığını etkileyebilmekte, artırabilmektedir. Örneğin, doğal faktörlere bağlı heyelanların yanı sıra, kurallara uyulmadan, denetimsiz yapılan köprü, yol, tünel inşaatlarının arazideki yamaç dengesini bozmasıyla insan faaliyetinin neden olduğu heyelanlar da görülmektedir. Doğa ve teknoloji kaynaklı afetlerin yanında, afet özelliği taşıyabilen insani krizler de gündemdedir. Birleşmiş Milletler ve uluslararası yardım kuruluşları tarafından Karmaşık Acil Durumlar (Complex Emergencies) olarak tanımlanan insani krizler, afet olarak nitelendirilebilirler. Doğru cevap E’dir.

Afete Hazır, Dayanıklı Toplum (prepared, resilient community) Yaklaşımını şu şekilde özetleyebiliriz:

Doğru cevap D’dir.

İklim değişikliğiyle ilgili olarak doğa kaynaklı afetlerden etkilenebilirlik incelemelerinde öne çıkan başlıca konular şu şekilde özetlenebilir:

Doğru cevap A’dır.

Düzeltici afet risk yönetimi (corrective disaster risk management) faaliyetleri mevcut durumda var olan, yönetilmesi ve azaltılması gereken riskleri ortadan kaldırmayı ya da azaltmayı hedefler. Örnek vermek gerekirse, kritik altyapının güçlendirilmesi ya da tehlikeye maruz nüfusun veya varlıkların yer değiştirmesinden bahsedilebilir. Doğru cevap B’dir.

Afet risk yönetimi süreçleri başlıca şu faaliyetleri içermektedir:

Doğru cevap E’dir.

Cumhuriyet tarihimizin en büyük depremi olan 1939 Erzincan depremi sonrasında, 1944’e kadar art arda meydana gelen depremler ve su baskınları sonucunda, zarar azaltmanın yanı sıra afete hazırlıklı olma amacıyla yeni yaklaşım ve düzenlemelerin geliştirilmesi gündeme gelmiştir. Bu dönemde, 1943 yılında 4373 sayılı Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu’nun, 1944 yılında 4623 sayılı Yer Sarsıntılarından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun’un, 1945 yılında ilk Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası (makro bölgeleme) ve Türkiye Yer Sarsıntısı Bölgeleri Yapı Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesiyle, afet öncesi hazırlık ve zarar azaltma yaklaşımı ülke düzeyinde uygulanmak üzere mevzuatta yerini almıştır. Doğru cevap C’dir.

Uluslararası güncel afet politikalarında da izlendiği üzere, afet riskini tetikleyen en önemli faktör olarak tanımlanan yoksulluk ile afetten zarar görebilirlik arasında doğrudan ve güçlü ilişki bulunmaktadır. Afet risklerinin azaltılması birey, toplum ve ülkelerin fiziksel, sosyal, ekonomik, çevresel zarar görebilirliğinin azaltılmasına bağlıdır. Zarar görebilirliğin, afet risklerinin azaltılması ve afetlerin önlenmesi ise günümüzde bir kalkınma sorunu olarak değerlendirilmekte, sürdürülebilir kalkınmanın sadece bir unsuru değil, ön koşulu olarak kabul edilmektedir. Afet kayıplarının niteliği ve sonuçları kalkınmış ülkelere kıyasla, kalkınmakta olan ülkeler bakımından daha ağır olmaktadır. Kalkınmış ülkeler, afet halinde kısa dönemli büyük ekonomik kayıplar yaşarken, başta mesleki sorumluluk mevzuatı olmak üzere sahip oldukları afet risk azaltıcı, kayıp önleyici, etkili müdahaleyi mümkün kılan altyapı, sistem ve mekanizmalarla afet kayıplarıyla baş edebilmekte, orta ve uzun dönemde ağır kayıplardan kaçınabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Dayanıklılık (resilience) farklı bilim dallarında ve kullanım alanlarında farklı anlamlar taşıyabilen bir terimdir; farklı disiplinlerde metal, plastik, kumaş ya da iplik özelliklerinden insan ve diğer canlıların davranışlarına, materyal kalitesinden insan bedeni ve psikolojisine, ekolojik sistemlerden toplum yaşamına uzanan geniş bir tanım yelpazesine sahiptir. En genel anlamda, dayanıklılık bir nesnenin ya da sistemin bir dış kuvvet (şok) etkisiyle ayrıldığı olağan (denge) durumuna geri dönebilmesi koşulları olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Afete dayanıklılığı geliştirme çalışmalarında dikkate alınan başlıca göstergeleri fiziki, sosyal, ekonomik, ekolojik ve kurumsal boyutlarda inceleyebiliriz. Bu durumda, doğal kaynaklar ve ekosistem hizmetleri bilgisi ve yönetiminin durumu ise çevreyle ilgili (ekolojik) boyutu olarak değerlendirilebilir. Doğru cevap D’dir.

Doğru cevap B dir. UNISDR göre Tehlike, can kaybına, yaralanmaya ya da diğer sağlık bozucu etkilere, mal varlığının zarar görmesine, sosyal ve ekonomik işleyişin kesilmesine veya çevresel bozulmaya neden olabilen süreç, olgu ya da insan faaliyetidir.

Doğru cevap A dır. UNISDR göre Zarar Görebilirlik bireyin, topluluğun, varlıkların ya da sistemlerin tehlikelerin etkilerine karşı savunmasızlığını artıran fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel faktörlerin ya da süreçlerin belirlediği koşullardır.

Doğru cevap C dir. UNISDR ve bilim insanlarına göre Doğal tehlike ifadesi yanlış değildir. 

Doğru cevap B dir. ABD’de Katrina kasırgası 2005'te meydana gelmiştir.

Doğru cevap E dir. Çernobil’de nükleer santral (reaktör) kazası 1986'da meydana gelmiştir.

Doğru cevap A dır. Federal Acil Durum Yönetimi Kurumu’nun (FEMA) kuruluşu sürecinde kapsamlı acil durum yönetimi yaklaşımı ABD'de 1979'da sistemleşmeye başlamıştır.

Doğru cevap E dir. Geleneksel yaklaşım afet yönetiminin günümüzde genel kabul gören temel yaklaşım ve prensiplerinden birisi değildir.

Doğru cevap E dir. Tehlikelerin risk oluşturması ve afete dönüşme potansiyelinin artmasında, tehlikeye maruz nüfusun ve varlıkların sayı ve değer olarak sürekli artması;Mevcut tehlikelerle başa çıkmada ülkelerin fiziksel, ekonomik ve sosyal kapasitelerinin ve yerel kaynaklarının yetersizliği;Yeni ve gelişmekte olan afet tehlikeleri ile ilgili araştırma ve çalışmaların henüz yeterli olmaması;Can kaybı ve doğrudan mal hasarları dışında, afetin kısa ve uzun dönemdeki çok yönlü etkileri;Bunların hepsi ülkemizde ve dünyada afetlerin artışında etken olan koşullardır.

Doğru cevap C dir. İlk Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası 1945 yılında yürürlüğe girmiştir.

Doğru cevap B dir. Afet yönetimi ile ilgili teknik birimleri yönlendiren Bayındırlık Bakanlığı'nın kuruluşu 1928-1983 yıllarını kapsar.