AFET YÖNETİMİ I

Afete müdahalenin organizasyonu, yürürlük­teki hukuk kuralları (mevzuat) çerçevesinde, afete müdahale faaliyetlerinin neler olduğu, nasıl bir ör­gütlenmeyle, kimler tarafından, hangi olanaklar­dan yararlanılarak yerine getirileceği, yönlendirici ve uygulayıcı olarak yetkili, görevli, sorumlu ku­rumların kendi içlerinde ve kurumlar arası koor­dinasyonun ve denetimin nasıl sağlanacağı başta olmak üzere, her kademede ilişkilerin düzenlen­mesidir.

Afete Müdahale Planı (AMP), genel tanımla, afete zamanında, hızlı, etkili ve sonuç alıcı müdahalenin yapılabilmesi için hazırlanan; müdahale aşamaları, yönetim sistemi, yönetim ekibi, yöne­tim merkezi, yönetim araçları ile ilgili işleyiş, stan­dart ve kuralları kapsayan kılavuz dokümandır.

ikiye ayrılır bunlar;

Operasyon planları: yerel düzeyde, uygu­lamaya dönük, yetki, görev, sorumluluk ve kaynak (insan gücü, ekipman, fiziki, tek­nik, mali kapasite) eşleştirmesine dayalı, hazırlanması ilgili kademenin sorumlulu­ğunda olan, kısa süreli planlardır.

Olaya Özel Planlar: Afete müdahaleye yö­nelik genel planlamanın yanı sıra afet türü­ne göre özel müdahale gerektiren durumlar (kitlesel yaralanmalı kaza, yangın, kimyasal olay, salgın hastalık vb.) için, olay türüne göre önceden hazırlanan planlardır.

Taktik yaklaşımla hazırlandığı belirtilen TAMP, ulusal ve yerel boyutta afet ve acil durumlarda müdahale çalışmalarının nasıl yürütüleceğini ortaya koyan bir üst plan olarak nitelenmektedir; planda geliştirilen müdahale organizasyon sisteminin olası afet ve acil durumların türü ve ölçeğine göre uyarlanabilir, esnek ve modüler yapıya sahip olduğu vurgulanmaktadır.

Ulusal ve yerel düzeyde HG için plan hazırlama süreci organizasyon, analiz, kapasite geliştirme ve entegrasyon süreci olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

Analiz Süreci: HG kaynak-envanter tespiti; HG işbirliğinin düzenlenmesi; saha destek ekiplerinin ve destek kaynakların intikal planlaması; HG Dakika Sıfır (afet anı) planlaması; HG acil durum iletişim bilgilerinin tespiti; Bakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezlerinin teşkili, HG rapor­lama ve haberleşme usullerinin tespiti.

Afete müdahalede koordinasyonun temel bi­leşenleri entegre (bütünleştirilmiş) iletişim, etkili bilgi yönetimi ve kapsamlı kaynak yönetimidir.

Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yö­netmeliği (Resmi Gazete 18.12.2013/28855) uyarınca, illerde afet ve acil durumların yönetiminden valiler sorumludur.

Operasyon Servisi, Müdahale organizasyonunda, Afet Müdahale Planını uygulamaya koyan servis olarak tanımlanmaktadır; olay türü ve müdahale seviyesi dikkate alınarak iki alt servise ayrılmıştır.

S1'de Yerel imkânlar yeterlidir, S2'de Destek illerin takviyesine ihtiyaç vardır, S3'de Ulusal desteğe ihtiyaç vardır ve son olarak S4'de ise Uluslararası desteğe ihtiyaç vardır.

HG oluşturulması; afet öncesi, sırası ve sonrası görev ve çalışmaların belirlenmesi için süreç analizi yapılması; süreç analizine uygun olarak iş bölümü yapılması; çalışmaların niteliğine göre HG ekiplerinin oluşturulması. Analiz Süreci: HG kaynak-envanter tespiti; HG işbirliğinin düzenlenmesi; saha destek ekiplerinin ve destek kaynakların intikal  planlaması; HG Dakika Sıfır (afet anı) planlaması; HG acil durum iletişim bilgilerinin tespiti; Bakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezlerinin teşkili, HG raporlama ve haberleşme usullerinin tespiti. Kapasite Geliştirme Süreci: Senaryo çalışması; senaryo sonuçlarına göre kapasite geliştirme kararlarının alınması; kapasite artırımı için finansman temini; organizasyon ve analiz süreçleri sonrası planların kağıda dökülmesi. Entegrasyon Süreci: Tüm   HG planlarının bütünleştirilmesi; ulusal düzey HG sorumlusu Bakanlığın yerel teşkilatı tarafından hazırlanacak operasyonel planların İl Afet Müdahale Planlarına entegrasyonu; ihtiyaç duyulan mevzuat değişikliği için çalışma yapılması; HG personel, haberleşme, mesaj, bilgi aktarımı, raporlara ve envanterlere erişim sağlayacak ortak bilgi işlem portalının hazırlanması; planlarla ilgili eğitim, masa başı ve saha tatbikatlarının yapılması.

•Koordinasyon amaçlı karar, yöntem, standart ve uygulamalara katılmadaki isteklilik, •Faaliyet gerçekleştirilecek coğrafi/fiziksel alan sınırları, • Hizmetten yararlanması planlanan nüfusun (hedef grubun) tanımı ve özellikleri, • Hizmetin tek başına mı ya da ortak faaliyete katkı olarak mı gerçekleştirileceği, •Faaliyet için yeterli kurumsal bilgi ve tecrübe, eleman, donanım ve mali kaynağın varlığı. Afete müdahalede koordinasyonu kolaylaştırıcı başlıca faaliyetler arasında “Koordinasyonda yer alacak kuruluşların katkısının nitelik ve nicelik olarak tanımlanması” yer alır.

Afete müdahalede ulusal düzeyde koordinasyona baktığımızda TAMP (Türkiye Afet Müdahale Planı) kapsamında ulusal düzeyde koordinasyon birimleri olarak, Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu AADYK (Bakanlar), Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu-AADKK (Müsteşarlar), İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi-AADYM, Bakanlık AADYM’ler ve İl AADYM’ler görev yaparlar. 9 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 703 numaralı Kanun Hükmünde Kararnameye göre 5902 sayılı kanunda bazı değişiklikler yapılmıştır. Buna göre Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu ve Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu kaldırılmıştır.

TAMP kapsamında, afete müdahalede yerel düzeyde koordinasyon vali tarafından, vali yardımcıları ve İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (İAADYM) ile sağlanır, destek birimler olarak basın sözcüsü, hukuk sorumlusu, irtibat sorumlusu ve güvenlik sorumlusu yer alır.

a) Ulusal düzeyde (taktik) görevler:Hizmet grubu organizasyonunu kurmak, yapılacak hizmetin bütününü analiz etmek, •Hizmet grubu hazırlık  ve planlama çalışmalarını yönetmek, •Hizmet grubu kapasite geliştirme çalışmalarını yapmak, •İhtiyaç halinde destek çözüm ortaklarını göreve çağırmak ve bilgilendirmek, •Özel sektör ile çalışarak gerekli kaynakları sağlamak, •Afetlere hazırlık  protokollerini yapmak, •Finansal yönetim çalışmaları yapmak, •Personelin eğitilmesi ve sürekliliğini sağlamak, diğer hizmet gruplarının çalışmalarını desteklemek, operasyon için gerekli teknolojik yenilikleri takip etmek, standart operasyon prosedürleri, kontrol listeleri, el kitapçıkları, kılavuzlar, formlar ve talimatlar hazırlamak, •Afet anında bakanlık ya da kurum merkezinde koordinasyonu sağlayacak koordinasyon ekiplerini belirlemek, •Afet anında kendi hizmet grubunda yer alan tüm bakanlık, kurum ve kuruluşlardan afet bölgesine gidecek saha destek ekiplerini ve afet bölgesinde çalışma esaslarını belirlemektir. b) Yerel düzeyde (operasyonel) görevler: •Operasyon çalışmaları için sabit ve seyyar tesisler ile görevlileri belirlemek, •Afet anında operasyonda çalışacak personeli görevlendirmek, destek çözüm ortakları, diğer hizmet grupları, koordinasyon birimleri ile AADYM’ ler ile koordinasyon sağlamak, •Afetin meydana gelmesi halinde mevcut güç ve kaynakların, etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamaktır.

Acil Durum Hizmet Grupları: Haberleşme Hizmet Grubu, Ulaşım Alt Yapı Hizmet Grubu, Yangın Hizmet Grubu, Güvenlik ve Trafik Hizmet Grubu, Arama ve Kurtarma Hizmet Grubu, Nakliye Hizmet Grubu, Tahliye ve Yerleştirme Planlama Hizmet Grubu, Enerji Hizmet Grubu, KBRN Hizmet Grubu, Sağlık Hizmet Grubu. Ön İyileştirme Hizmet Grupları: Hasar Tespit Hizmet Grubu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Hizmet Grubu, Alt Yapı Hizmet Grubu, Barınma Hizmet Grubu, Beslenme Hizmet Grubu, Defin Hizmet Grubu, Enkaz Kaldırma Hizmet Grubu, Psikososyal Destek Hizmet Grubu

Acil Durum Hizmet Grupları: Haberleşme Hizmet Grubu, Ulaşım Alt Yapı Hizmet Grubu, Yangın Hizmet Grubu, Güvenlik ve Trafik Hizmet Grubu, Arama ve Kurtarma Hizmet Grubu, Nakliye Hizmet Grubu, Tahliye ve Yerleştirme Planlama Hizmet Grubu, Enerji Hizmet Grubu, KBRN Hizmet Grubu, Sağlık Hizmet Grubu.Lojistik ve Bakım Servisi: Hizmet Grupları Lojistiği Hizmet Grubu, Teknik Destek ve İkmal Hizmet Grubu, Kaynak Yönetimi Hizmet Grubu, Aynî Bağış ve Depo Yönetimi ve Dağıtım Hizmet Grubu. Bilgi ve Planlama Servisi: Bilgi Yönetimi, Değerlendirme ve İzleme Hizmet Grubu.