AFET YÖNETİMİ I

Zarar Görebilirlik: İnsanların ve yaşam çevrelerinin maruz kaldıkları tehlikeyle baş edebilme kapasitesinin yeterli olmaması; fiziksel, sosyal, ekonomik, çevresel kayıp ve zarara uğrayabilecekleri korunmasızlık durumudur.

Afete müdahalede temel amaç, afet bölgesinde mümkün olan en fazla sayıdaki insanın hayatının kurtarılması, sağlığının korunması, kayıpların en düşük düzeyde kalmasını sağlamak ve hayatı olağan akışına mümkün olan en kısa sürede, öncekinden daha iyi ve daha güvenli biçimde kavuşturmak için tüm sektörlerde ve yerel özelliklere uygun olarak gerekli çalışmaların yapılmasıdır.

Afete müdahalenin süresi afetin türüne, büyüklüğüne, ülkenin ve yerleşimin afete hazırlık durumuna, afetten etkilenen nüfusun zarar görebilirlik düzeyine, etkili müdahale için gereken kaynakların yerel olarak varlığı ya da hızlı erişilebilecek durumda olmasına bağlı olarak farklılık gösterecektir.

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu üye kuruluşları (IFRC)

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) olay türü ve ölçeğine göre gereken destek bakımından dört müdahale seviyesi tanımlamaktadır:

1) Yerel imkanların yeterli olduğu,

2) Bölgesel (destek iller) takviye gereken,

3) Ulusal destek gereken,

4) Uluslararası destek gereken durumlar.

Geniş anlamda, tüm tehlikeler ve her düzeydeki müdahale için oluşturulmuş, modüler saha acil yönetim sistemi olan OKS, dar anlamıyla bir acil durumda müdahaleyi yönetmek, kontrol ve koordine etmek için kullanılan bir araç olarak tanımlanmaktadır.

Acil Durum:  Günlük hayatta her alanda karşılaşılabilen, can, mal ve çevre kayıplarına yol açabilecek, özel bilgi ve donanım sahibi ekip ve kuruluşlar tarafından yerinde, hızlı, standart, profesyonel müdahaleyi gerektiren olay demektir. Afete müdahale kapsamında, afet sırası ve sonrasında acil önlemlerin hızlı ve etkili biçimde alınmasına ihtiyaç duyulan, kısa süreli ilk müdahale koşullarını anlatmak için kullanılmaktadır.

Üzerinde sürekli çalışılan ve uygulamada geliştirilen ortak davranış kuralları insani yardım kuruluşlarının faaliyetlerinde esas olarak etik ve yasal bakımdan şu taahhütleri öngörmektedir: 

• Afete müdahale insan odaklı olmalıdır, 

• Afetin olumsuz etkileri en aza indirilmelidir, 

• Afete müdahalede uluslararası davranış kurallarına (IFRC Code of Conduct) uyulmalıdır, 

• Hesap verebilirlik sağlanmalıdır.

İhtiyaç değerlendirmede öncelikle yanıt aranacak temel sorular: 

• Neye ihtiyaç var? 

• Ne kadar ihtiyaç var? 

• Ne zaman ihtiyaç var? (Acil olup olmadığı) 

• Nerede ihtiyaç var?

Afete müdahalede ortak davranış kuralları geliştirme çabalarında, Afete müdahalede Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) ve sivil toplum örgütleri tarafından uluslararası davranış kurallarının (IFRC Code of Conduct - 1994) kabul edilmesi olmuştur. Afete müdahalede uluslararası davranış kurallarına (IFRC Code of Conduct-1994) uyulmalıdır.

Hızlı kentleşme, sanayileşme ve iklim değişikliğinin olumsuz etkileri ile birlikte dünyada afet tehlikelerine maruz alanların, nüfusun ve ekonomik varlıkların artması; özellikle kalkınmakta olan ülkelerde mevcut tehlikelerle başa çıkmada fiziksel, ekonomik ve sosyal kapasite ve kaynakların yetersizliği, afet türüne göre ve yeni tehlikelerle baş etme kapasitelerinin yeterince geliştirilememesi, yaşanan afetlerin yol açtığı ağır kayıplar ülkeleri afetlerle ilgili önlemler almaya yöneltmiştir. Doğru cevap E'dir.

Afete müdahalenin süresi afetin türüne, büyüklüğüne, ülkenin ve yerleşimin afete hazırlık durumuna, afetten etkilenen nüfusun zarar görebilirlik düzeyine, etkili müdahale için gereken kaynakların yerel olarak varlığı ya da hızlı erişilebilecek durumda olmasına bağlı olarak farklılık gösterecektir. Doğru cevap D'dir çünkü o maddenin doğrusu "afetten etkilenen nüfusun zarar görebilirlik düzeyi" olmalıdır.

Afete müdahale amacının gerçekleştirilmesi doğrultusunda öncelikli hedefler şunlardır:

Doğru cevap E'dir.

Afete müdahalede kurumsal paydaşlar, esas olarak:

Doğru cevap E'dir.

Hayat kurtarma ve koruma bakımından en kritik saatlerde ilk müdahaleyi yapanlar, kendileri de afetzede olduğu halde söz konusu yerleşimde yaşayan kişilerdir. Bu durum afete birey ve toplum olarak hazırlığın, zarar görebilirlikleri yüksek topluluk ve alanlardan başlayarak, günlük hayat içerisinde yaygınlaştırılmasının önemini vurgulamaktadır. Okul, işyeri, mahalle ve yaygın eğitim ortamlarından başlayarak afet ve acil durumlarda ilk müdahale, kendine ve çevredekilere yardım, temel ilk yardım ve afette güvenli davranış eğitimlerinin geliştirilmesi ve tekrarlanması sürekli gündemde olmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Dünyanın çeşitli ülkelerinde ve ülkemizde, modüler yapısı korunurken kapsamı ve işleyişi yerel ihtiyaca göre uyarlanarak geliştirilen ve  fonksiyonu esas alan sistem (OKS), beş temel alan üzerinde şekillenmektedir: Yönetim, Operasyon, Planlama, Lojistik, Finans ve İdari Hizmetler. Doğru cevap D'dir çünkü lojistik olmalıdır.

Kamu yönetimi afet yönetiminde düzenleyici ve yönlendirici konumuyla müdahale planlamasını önceden yapmakla görevlidir. Bu çerçevede afete hazırlık aşamasında, önceden gerçekleştirilmesi gereken başlıca hazırlıklar şunlardır:

Doğru cevap C'dir çünkü madde II'nin doğrusu "Afete müdahale planlarının her tür ve ölçekteki tehlikeleri kapsaması,"dır.

Afet sonrasında ihtiyaçlar süreç içerisinde değişmektedir. Yerel olarak karşılanamayan ihtiyaçların doğru olarak belirlenmesini beklemeden, afet bölgesine gönderilen ihtiyaç dışı malzeme, etkileri uzun sürecek yardıma bağımlılığı körüklemekte; paylaşımı topluluk içinde huzursuzluğa yol açmakta; yerel ekonomiyi olumsuz etkilemektedir. İhtiyaç değerlendirmede öncelikle yanıt aranacak temel sorular:

Doğru cevap B'dir.

Sphere Projesi’nin insani yardımda çıkış noktası, afetten etkilenen insanların onurla yaşama hakkına, korunma ve güvenlik hakkına, insani yardım alma hakkına saygıdır. Sphere Projesi’nde yer alan asgari standartlar bu hakları dikkate alarak, insani yardımda olması gereken yeterlik ve kaliteye işaret etmektedir; asgari standartlar 4 başlık altında toplanmaktadır:

Doğru cevap E'dir.

Üzerinde sürekli çalışılan ve uygulamada geliştirilen ortak davranış kuralları insani yardım kuruluşlarının faaliyetlerinde esas olarak etik ve yasal bakımdan şu taahhütleri öngörmektedir:

Doğru cevap E'dir.