AFET YÖNETİMİ I

Planlama ve uygulama süreçlerinin tüm katılımcılar ve toplum ile paylaşılması, sürecin şeffaflığı ve güvenilirliği için de son derece faydalı olacaktır. Bu nedenle süreç gizlenmez; aksine paylaşılır.

Jeodezik veri tabanı Gps ağı ile ilgilenir.

Jeolojik haritalama, neotektonik veriler, deprem kaynaklarının belirlenmesi (diri faylar) ve paleosismoloji, şiddet belirlemeye yönelik deprem senaryoları ile ilgilenen jeolojik veri tabanıdır.

Özellikle kentsel alanlarda artan afet tehlike ve riskleri karşısında dirençli yapılar oluşturma hedefli zarar azaltma çalışmalarının başında imar, kentleşme ve çevre koruma ile ilgili mevzuat (kanun ve yönetmelikler) önemli bir araçtır.

A şıkkı dışındaki şıklar kamu yönetimlerinin ve kamu yöneticilerinin kolaylıkla ulaşabilecekleri veriler ile ilgilidir.

Zarar azaltma aşamasında uygulanacak politikaları da belirleyen uluslararası çalışmaların bir özeti verilecek olursa, öncelikle Birleşmiş Milletler (BM) kararıyla 1990 - 2000 dönemini doğa kaynaklı afetlerin zararlarını azaltma onyılı (IDNDR) olarak programladığını belirtmek gerekir (Balamir, 2007). Söz konusu dönemde, 1994 yılında Yokohoma konferansı düzenlenmiş ve zarar azaltma yaklaşımının yeni strateji ve ilkeleri belirlenmiştir. Bu stratejiyi yaşama geçirmek amacı ile 2000 yılında ISDR (International Strategy for Disaster Reduction) adında bir organizasyon BM’in altında yeni bir birim olarak kurulmuştur.

Birleşmiş Milletler kararı ile 2015-2030 yılları doğal afetlerin zararlarını azaltma onyılı olarak kabul edilmiştir.

Güçlü bir kurumsal yapı oluşturularak, afet risklerinin ve zararlarının azaltılmasının ulusal ve yerel öncelik haline getirilmesinin sağlanması. Afet risklerinin tanımlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi yolu ile zarar azaltma çalışmalarının organize edilmesi.  Zarar azaltma anlayışının toplumsal düzeyde yerleşmesi için her düzeyde dirençlilik ve güvenlik kültürünün inşa edilmesi amaçlı eğitim, yenilik ve bilgi üretilmesi ve kullanılması ve
risk faktörlerinin arkasındaki nedenlerin azaltılması yolu ile zarar azaltma çalışmalarının temel prensibinin gerçekleştirilmesi zarar azaltma çalışmalarının genel yaklaşımlarındandır.

Ulaşım ve erişilebilirlik, yerleşim alanının iklimsel özellikleri, bir bölge ve burada yer alan yerleşim yerlerinin bitki örtüsü ve yerleşmedeki binaların fiziksel durumu afet risklerinin analizi çalışmalarında fiziksel bileşenler arasında yer almaktadır.

Yönetsel yapılanma, kanunlar ve yönetmelikler, olay komuta sistemi ve sorumluluklar, zarar azaltma faaliyetlerine yaygın katılım ve zarar azaltma faaliyetleri için yaygın eğitim afet risklerinin analizinde yer alan yönetsel ve hukuksal bileşenler arasında yer almaktadır.

Zarar azaltma sürecinde belirlenmesi gereken acil durum faaliyetleri; ana tahliye güzergâhlarının belirlenmesi, ikincil tahliye güzergâhlarının belirlenmesi,  alternatif tahliye alanlarının belirlenmesi ve gece yoğun kullanımda olan alanlara ulaşım olasılıklarının değerlendirilmesidir.

Kat ilave edilmesi, taşıyıcı sisteme ait elemanların yıktırılması ya da hasara uğratılması (kolon, kiriş, döşeme vb.), yapıya büyük miktarlarda ek ağırlık konulması (makina ve parçaları gibi) ve bu ağırlıkların yaratacağı çeşitli etkiler (titreşim-vibrasyon vb.), yapısal olmayan ilave yapı elemanlarının konulması gibi etmenler afetler karşısında güvenlik sorunları ortaya çıkarabilecek kullanımdan ve kullanıcıdan kaynaklı yapıya yönelik müdahalelerdir.

Tehlikelerin belirlenmesine yönelik Coğrafi Bilgi Sitemi (CBS) veri tabanları;  jeolojik veri tabanı, sismolojik veri tabanı, jeodezik veri tabanı, fırtına ve hidro-meteorolojik veri bankasıdır.

Uluslararası strateji ve yaklaşımlar en son 2015 yılında Japonya’da düzenlenen Sendai Konferansı ile son şeklini almış ve geçmiş dönemlerde yapılan çalışmaların etraflıca bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu çalışmalarda da ortaya çıkan temel yaklaşımlar ile zarar azaltma faaliyetlerinin, kurumsal yapısı, koordinasyonu, toplum tabanlı uygulama ve yaygınlaştırılması, risklerin temel nedenlerinin değerlendirilmesi ve sürdürülebilirlik prensipleri üzerinde anlaşılmıştır. Buna göre ülke, bölge ve yerleşme ölçeklerinde yapılması gereken çalışmalar da ayrıntılı olarak bu uluslararası çalışmalarda tanımlanmıştır.

Zarar azaltmanın bir çok aracı olmakla birlikte genel olarak kabul edilen bazı araçlar sigorta, mevzuat, yapıların denetimi ve veri tabanı oluşturulması şeklinde sıralanabilir. Yapılarını ve yaşam alanlarını afetler karşısında sigorta faaliyetleri kapsamına alan bireyler ve kurumlar afet sonrası ortaya çıkabilecek maliyetler konusunda bir finansal kaynak oluşturmuş olurlar.

Zarar azaltma çalışmalarında uygulama süreci öncesi, sırası ve sonrasında gerekli olan bir takım kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu kriterler, kapasite oluşturma, katılımcıları belirleme, misyon ve vizyon oluşturma, değerlendirme ölçütleri oluşturma, koordinasyon, kaynak, paylaşım ve arşiv olarak belirtilebilir. Bu kriterler aynı zamanda zarar azaltma politika, strateji ve planlarının başarısını da doğrudan etkilemektedir.

Sendai Konferansı

Toplumun afet tehlikesi ve riski konusunda bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve baş
edebilme kapasitesinin geliştirilmesi

Yönetsel yapılanma

İkincil tehlikelerin oluşumunu engellemek