AFET YÖNETİMİ I

Normal düzeni bozan, toplum için olumsuz sonuçlar doğurma olasılığı bulunan fiziksel, sosyal, ekonomik ve politik olayların ortaya çıkması durumuna kriz adı verilir.

Büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hallere acil durum adı verilir.

Ülke, bölge, kent veya yerleşme birimi ölçeğinde tehlike ve riskin belirlenmesi, analizi, riskin azaltılabilmesi için imkân, kaynak ve önceliklerin belirlenmesi, politika ve stratejik plan ve eylem planlarının hazırlanması ve yaşama geçirilmesi sürecine afet risk yönetimi adı verilir.

Bekleme, afet yönetimi döngüsü içinde yer alan aşamalardan biri değildir.

Afetlerde, kamu kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve gönüllülerin katılımının sağlanması, afet yönetiminin toplum tabanlı olması kapsamında yer alır.

Afet yönetiminin asıl amacı İnsanları tehlikeden korumak ve mevcut riskleri afetler olmadan önce azaltmaktır.

Afet yönetimi aşamalarından müdahale, risk yönetimi kapsamında değil, kriz yönetimi kapsamında değerlendirilir.

Acil durum; büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren
tüm durum ve hâller şeklinde tanımlanır.

Afet ise toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olay şeklinde tanımlanmaktadır.

Afet yönetiminin, kriz ve acil durum yönetiminden en önemli farkı sürekli olmasıdır. Kriz yönetimi ve acil durum yönetimi ise sürekli değildir, belirli bir zamanla sınırlıdır ve acil durum veya kriz yönetimini gerektiren olay ve nedenler ortadan kalktığında sona erer

Afet Yönetimi Döngüsü zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme olmak üzere birbirini bütünleyen dört aşamaya (evreye) ayrılmaktadır.

Afet Öncesinde:
• Meydana gelebilecek afetlerden toplumun en az zarar ve fiziksel kayba uğraması için gereken tüm
teknik, idari ve yasal önlemleri afet olmadan önce almalıdır.
• Mümkün olan hallerde olayları önlemeli, mümkün olmayan hallerde ise arama, kurtarma, ilk yardım
ve iyileştirme çalışmalarının en hızlı, verimli ve etkili bir şekilde yapılabilmesini sağlamak için
planlar ve hazırlıklar yapmalıdır.
• Afet zararlarının azaltılması çalışmalarını kalkınmanın her aşamasına dâhil etmeli ve böylelikle
mevcut riskin artmasını önlemeli ve sürdürülebilir bir kalkınmayı sağlamalıdır.
• Toplumun her kesiminin olayların etkilerinden en az zararla kurtulabilmesi için gerekli bilgilerle
donatılmasını sağlayacak eğitim programlarını uygulamalı ve yeterli personeli yetiştirmelidir.

Etkin bir afet yönetiminde sistemin omurgasını oluşturan kurumlar (Kalkınma Bakanlığı, 2014);
• Bilgili, eğitimli ve deneyimli personellerden
oluşturulmalı ve personel eğitim ve tatbikatlarla
sürekli geliştirilmeli,
• Bilgi ve teknolojiye ulaşma ve etkin kullanma
kapasitesi yüksek olmalı,
• Yeterli ve kolay kullanılabilir mali kaynağa
sahip olmalı,
• Bütün paydaşlarla işbirliği yapma ve koordinasyon
sağlama yeteneği gibi temel özelliklere
sahip olmalı ve mutlaka halkın katılımını
sağlamalıdır.

Hazırlık aşaması çalışmalarına örnek olarak;
• Her kademede Afet ve Acil Durum Yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve bunların tatbik edilmesi,
• İl düzeyinde hazırlanmış olan Afet ve Acil Durum Yönetimi planları ile ilgili görüş ve önerilerin hazırlanması ve varsa eksikliklerin giderilmesi,
• Afet Senaryoları,
• Eğitim ve Tatbikatlar,
gibi çalışmalar verilebilir.

Acil yardım ve ön iyileştirme süreçlerini kapsayan Afete Müdahale aşaması afetin büyüklüğüne,
afete maruz kalan yerleşimin ve nüfusun özelliklerine bağlı olarak birkaç ay veya daha uzun süreyle
devam edebilir.

Afet Yönetiminde Etkinlik ise; afet yönetiminin her aşamasında (zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme faaliyetlerinde) merkezi ve yerel düzeylerde yapılması gereken çalışmaların ve elde edilen sonuçların önceden belirlenmiş performans ve hedeflere uygun ve yeterli bir şekilde gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilir.

Afet risk yönetiminin amacı, afete dönüşebilecek tehlikenin tümüyle ya da kısmen önlenmesi ve olası zararların
mümkün olduğunca azaltılmasıdır.