AFET YÖNETİMİ I

Acil durum; büyük, fakat genellikle yerel imkanlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller şeklinde tanımlanır. 5902 sayılı kanunda ise, “Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olaylar ve bu olayların oluşturduğu kriz hâli” olarak tanımlanmıştır. Acil durumlarla, günlük hayatta her alanda karşılaşılabilir ve müdahale, söz konusu alanda özel bilgi ve donanım sahibi kişi ve kuruluşlar tarafından, önceden belirlenen görev tanımları, standart işleyiş ve haberleşme-raporlama düzeni çerçevesinde gerçekleştirilir. Alana özel müdahale ile durumun normalleşmesi, iyileşmesi sağlanır. Acil durumlar afet kapsamında ya da afet kapsamı dışında gündeme gelebilir. Yanlış olan ifade E seçeneğidir. Afet kavramı acil durumları kapsayan daha genel bir kavramdır.

Afet yönetiminin, kriz ve acil durum yönetiminden en önemli farkı sürekli olmasıdır. Kriz yönetimi ve acil durum yönetimi ise sürekli değildir, belirli bir zamanla sınırlıdır ve acil durum veya kriz yönetimini gerektiren olay ve nedenler ortadan kalktığında sona erer. Doğru cevap A'dır.

Afet yönetimi, afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afet sonucu doğuran olaylara zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edilmesi ve afetten etkilenen topluluklar için daha güvenli ve gelişmiş yeni bir yaşam çevresi oluşturulabilmesi ve etkin olarak uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, imkân ve kaynaklarının belirlenen stratejik hedefler ve öncelikler doğrultusunda kullanılmasını gerektiren, çok yönlü, çok disiplinli ve çok aktörlü, dinamik ve karmaşık bir yönetim sürecidir. İlk aşama afetlerin önlenmesi için risklerin azaltılmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Afet yönetimin toplum tabanlı olması demek afet yönetiminin, afetlerin dört evresinde de kamu kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve gönüllülerin katılımını sağlayan bir anlayışla hareket etmesidir.Doğru cevap C'dir.

Devlet afet yönetim sisteminin alt yapısını oluşturma konusunda tek yetkili ve nihai sorumlu olmakla birlikte tek aktör olmak zorunda değildir: Devlet afet yönetimine ilişkin tüm görevleri kendisi yerine getirmeyebilir, gerekli görülen durumlarda devlet dışı aktörleri görevlendirebilir. Doğru cevap B'dir.

Afet Tehlikesi ve Riski Belirleme Çalışmaları afet yönetiminin zarar azaltma aşamasında yapılması gereken faaliyetlerden biridir. Diğer seçeneklerde verilen faaliyetler hazırlık aşamasında yapılacak faaliyetlerdendir. Doğru cevap A'dır.

Arama –Kurtarma faaliyetlerinin örgütlenmesi, geliştirilmesi, eğitimi ve yaygınlaştırılması hazırlık aşamasında gerçekleştirilen faaliyetlerdendir. Diğer faaliyetler, zarar azaltma aşamasında yapılması gereken faaliyetlerdendir.

Hasar tespitinin başlatılarak ön hasar tespitinin yapılması müdahale aşamasında yapılması gereken faaliyetlerden biridir. Diğer seçeneklerden verilen faaliyetler iyileştirme aşamasında yapılması gereken faaliyetlerdendir. Doğru cevap D'dir.

Barınma ihtiyaçlarına kalıcı çözümlerin geliştirilmesi afet yönetiminin iyileştirme aşamasında yapılması gereken faaliyetlerden biridir. Diğer seçeneklerde verilen faaliyetler müdahale aşamasında yapılması gereken faaliyetlerden biridir. Doğru cevap A'dır.

İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından ülkemizde ve dünyada afet yönetimi ile ilgili tüm sözlüklere ulaşılmaya çalışılarak ve afetle ilgili çalışma yapan kamu kurum ve kuruluşlarından, sivil toplum örgütlerinden ve özel sektörden katkılar alınarak bir sözlük hazırlanmıştır. İnternet aracılığı ile de sözlüğü bilgisayarınıza indirme ve sözlükte kelime arama gibi olanaklar sağlanarak isteyen herkesin sözlüğe ulaşması sağlanmıştır.

Kriz; normal düzeni bozan, toplum için olumsuz sonuçlar doğurma olasılığı bulunan fiziksel, sosyal, ekonomik ve politik olayların ortaya çıkması hali şeklinde tanımlanmaktadır.

Kriz ve acil durum arasındaki ortak yönler  krizin ve acil durumun olayın ortaya çıkması ile başlaması, pik seviyeye ulaşması, alınacak önlemlerle krize veya acil duruma neden olan sebeplerin ortadan kalkması ile normale dönüşün sağlanması ile sürecin tamamlanmasıdır.

Afet yönetiminin aşamaları zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirmedir.

Zarar Azaltma Çalışmalarına Örnek olarak aşağıdaki çalışmalar gösterilebilir :
• Afet Tehlikesi ve Riski Belirleme Çalışmaları
• Kentsel Dönüşüm
• Riskli binaların tespiti ve riskli olanların yıkılması veya güçlendirilmesi
• Mikro bölgeleme haritalarının hazırlanması
• İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporlarının Hazırlanması
• Afet Bilgi Sisteminin kurulması
• Kuvvetli Yer Hareketi Kayıt Şebekesinin kurulması ve işletilmesi
• Türkiye Ulusal Deprem Kayıt Ağının kurulması ve işletilmesi
• Heyelan ve Kaya Düşmesi tehlike ve riskinin önlenmesi çalışmaları
• Çığ tehlike ve riskinin önlenmesi çalışmaları
• Diğer afet tehlike ve riskinin önlenmesi çalışmaları
• Deprem Bölgeleri Haritası ve Afet / Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmeliklerinin Hazırlanması
• Afet Kanunu ve Afetlerle ilgili diğer kanun ve yönetmeliklerin hazırlanması ve uygulanması
• Afete Maruz Bölge veya Afet Riskli alanların belirlenerek bu bölgede yapılaşmaya izin verilmemesi veya var olanların başka bir bölgeye nakli

Afet senaryoları hazırlık aşamasında yapılması gereken çalışmalardan biridir.

27 Aralık 1939 tarihinde meydana gelen ve çok geniş bir bölgeyi etkileyen, 33.000 kişinin yaşamını yitirmesine, 100.000 kişinin yaralanmasına ve 120.000 konutun yıkılması veya ağır hasar görmesine neden olan 8.0 büyüklüğündeki Erzincan depremi genç Cumhuriyet için oldukça ağır sonuçlar doğurmuştur. Aynı zamanda bu felaket Türkiye’de afetler konusunda yeni yasal düzenlemeler yapılması ihtiyacını da çok açık bir biçimde göstermiştir. 1940 yılında Erzincan ve çevresinde 1939 yılında yaşanan deprem hasarlarına yönelik (3773 sayılı “Erzincan’da ve Erzincan Depreminden Müteessir Olan Mıntıkalarda Zarar Görenlere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun”) özel bir kanun çıkartılmıştır. Bununla birlikte 1939 Erzincan Depremi ile başlayan ve 1944
Bolu-Gerede depremi ile biten 5 yıllık ilginç bir sismik süreç yaşanır. Bu süreç içerisinde 5 tane deprem peşi sıra meydana gelmiştir. Bu depremler; 1942 Niksar-Erbaa, 1943 Adapazarı-Hendek, 1943 Tosya-Lâdik ve 1944 Bolu-Gerede depremleridir.

Afet yönetimi süreç ve uygulamalarıyla ilgili yasal düzenlemelerin (mevzuatın) gözden geçirilmesi ve ihtiyaç halinde yeniden düzenlenmesi zarar azaltma aşamasında yapılması gereken çalışmalardan biridir. B,C ve D seçenekleri hazırlık aşamasında, E seçeneği ise müdahale aşamasında yapılması gereken çalışmalardan biridir.

İyileştirme ve yeniden inşa faaliyetlerinin ana hedefleri ;
• Afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon gibi hayati ihtiyaçlarının düzenli biçimde sağlanması,
• Barınma ihtiyaçlarına kalıcı çözümlerin geliştirilmesi, daha gelişmiş ve güvenli daimi iskânın sağlanması,
• Kamu hizmetlerinin, eğitim, sosyal ve ekonomik faaliyetler başta olmak üzere günlük yaşamın zaman içerisinde geliştirilerek, normale döndürülmesi,
• Afetten etkilenen topluluklar için, daha gelişmiş ve güvenli daimi iskânın sağlanması ve tüm donanımları ile daha gelişmiş bir yaşam çevresi oluşturulmasıdır.

Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olaylar ve bu olayların oluşturduğu kriz haline acil durum adı verilir.

Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaylara afet adı verilir.