AFET YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 3

AMP hazırlık ve uygulama süreçlerinde, yasal dayanak ve toplum desteği bakımından dikkat edilmesi gereken başlıca konular şunlardır:

• Afete müdahalede kurumsal paydaşlar arası bilgi paylaşımının ve kaynakların etkin kullanımının mevzuatta karşılığının olması, yoksa gerekli yasal düzenlemelerin yapılması,

• Afete müdahaleyle ilgili operasyonel (uygulamaya dönük) süreçlerin yürütülmesinde, hizmet ve ekiplerin asgari yeterlilik standartlarının belirlenmesi, uygulamanın kontrol altına alınması,

•Afet lojistik yönetim sistemleri ile ilgili standartlaştırmanın olmaması ve afet türüne göre ihtiyaç duyulabilecek asgari destek malzemesi ve miktarının standartlaştırılmaması,

• Afete müdahalede etkili işbirliği sağlamak üzere, özel ve sivil kuruluşların akreditasyonunun (yeterlik/uygunluk onayının) geliştirilmesi,

• Afete müdahalede kamu yönetiminin yönlendiriciliği ve koordinasyonunda çok paydaşlı katılım, karar alma, uygulama ve iletişim mekanizmalarının, ortak çalışma ilkeleri ve kılavuzlarının geliştirilmesi,

• Afete müdahale çalışmalarının kamu yönetimi tarafından yeterli ve düzenli biçimde, vatandaşın her zaman ulaşabileceği şekilde paylaşılması; medya kuruluşlarının kamu yönetimi tarafından bilgilendirilmesinde yöntem ve mekanizmaların çeşitlendirilmesi ve güçlendirilmesi. Doğru cevap "A" dır.

Operasyon Planları: Yerel düzeyde, uygulamaya dönük, yetki, görev, sorumluluk ve kaynak (insan gücü, ekipman, fiziki, tek- nik, mali kapasite) eşleştirmesine dayalı, hazırlanması ilgili kademenin sorumluluğunda olan, kısa süreli planlardır. Doğru cevap "B" dir.

Olaya Özel Planlar: Afete müdahaleye yönelik genel planlamanın yanı sıra afet türüne göre özel müdahale gerektiren durumlar (kitlesel yaralanmalı kaza, yangın, kimyasal olay, salgın hastalık vb.) için, olay türüne göre önceden hazırlanan planlardır.

Ulusal ve yerel düzeyde HG için plan hazırlama süreci organizasyon, analiz, kapasite geliştirme ve entegrasyon süreci olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Doğru cevap "D" dir.

Organizasyon Süreci: HG oluşturulması; afet öncesi, sırası ve sonrası görev ve çalışmaların belirlenmesi için süreç analizi yapılması; süreç analizine uygun olarak iş bölümü yapılması; çalışmaların niteliğine göre HG ekiplerinin oluşturulması. Doğru cevap "E" dir.

Kapasite Geliştirme Süreci: Senaryo çalışması; senaryo sonuçlarına göre kapasite geliştirme kararlarının alınması; kapasite artırımı için finansman temini; organizasyon ve analiz süreçleri sonrası planların kağıda dökülmesi. Doğru cevap "A" dır.

Koordinasyonun amacına ulaşabilmesi için, öncelikle, koordinasyon grubunda yer alacak birey, birim ve/veya kuruluşlarla ilgili olarak, şu konular açıklığa kavuşturulmalıdır:

Koordinasyon amaçlı karar, yöntem, standart ve uygulamalara katılmadaki isteklilik,

Faaliyet gerçekleştirilecek coğrafi/fiziksel alan sınırları,

Hizmetten yararlanması planlanan nüfusun(hedef grubun) tanımı ve özellikleri,

Hizmetin tek başına mı ya da ortak faaliyete katkı olarak mı gerçekleştirileceği,

Faaliyet için yeterli kurumsal bilgi ve tecrübe, eleman, donanım ve mali kaynağın varlığı. Doğru cevap "B" dir.

Afete müdahalede koordinasyonu kolaylaştırıcı başlıca faaliyetler ise şöyledir:

Kuruluşlar arasında karşılıklı beklentilerin, hedeflerin ve yardımlaşma ortak paydasının tam ve doğru olarak anlaşılması için iletişimin geliştirilmesi ve gerekli mekanizmaların oluşturulması,

Koordinasyonda yer alacak kuruluşların katkısının nitelik ve nicelik olarak tanımlanması,

Kurum içi işleyişlerin, onay mekanizmaları ve personel görevlendirmenin koordinasyonda süreçleri yavaşlatmayacak, sürekliliği aksatmayacak şekilde yapılması,

Koordinasyonda yer alan farklı kuruluşların özellikle kilit konumda görevli yönetici ve elemanlarıarasında kişisel tanışıklığın ve karşılıklı güvenin önceden geliştirilmesi,

Koordinasyonun sağlayacağı fonların ortak kullanım çerçevesinde güvence altına alınması; ortak hizmet ve faaliyetlerin mümkün olduğunca standartlaştırılması,

Karar verme süreçlerinin yerel düzeyde ve yerel katılımcılar da dahil edilerek gerçekleştirilmesi,

Katılımcı kişi ve kuruluşların koordinasyon bilgi ve tecrübesinin geliştirilmesi, etkili yönetim becerilerinin geliştirilmesi; liderlik vasıfları, sosyal ve organizasyon yönleri güçlü kişi ve ekiplerin koordinasyona dahil edilmesi. Doğru cevap "C" dir.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesi, bakanlıklarda ve 5902 sayılı kanunda yapılan değişiklikler, AFAD’ın İçişleri Bakanlığına bağlanması, sorumlulukları ve idari yapısında yapılan değişikliklere rağmen henüz TAMP’da bir değişiklik olmamıştır. Doğru cevap "D" dir.

Arama ve Kurtarma HG: Arama ve kurtarma türünü belirlemek, arama ve kurtarma çalışmalarını yürütmek için ihtiyaç duyulacak personel, ekipman, araç gereç ve malzeme tespitini yapmak, temin etmek; afetzedeler için arama ve kurtarma çalışmalarının yürütülmesini sağlamak; kurtarma çalışmalarına yönelik keşif hizmetlerini yapmak; ulusal ve uluslararası arama ve kurtarma ekiplerini afet bölgesine yönlendirmek ve koordinasyonu sağlamak; kurum/kuruluş hizmet binaları, enkaz haline gelen diğer binalar, tesisler vb. yerlerde arama ve kurtarma çalışmalarını belir- lenecek öncelik sırasına göre yapmak. Doğru cevap"E "dir.

Afet olayının hemen ardından insanların temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve hayatın normale dönmesini sağlayabilmek için hasar gören ulaşım, haberleşme, enerji, su, kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerinin tamamının veya bir bölümünün hızlı bir şekilde onarılması ve kullanıma açılması gerekmektedir.

Afete hazırlık, sadece afet yönetiminden sorumlu kurum ve uzmanlar ile acil durum müdahale görevlilerinin bir çalışması değildir. Yerel gönüllüler, vatandaşlar, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve işletmeler, büyük acil durumlar ve afetler öncesi, sırasında ve sonrasında aktif ve önemli role sahiptirler. Afete tepki gösterecek ilk grup afet bölgesinde yaşayan halk olacaktır. Halk arama kurtarma faaliyetleri başta olmak üzere kriz anında birçok görev ve sorumluluk üstlenecektir. Bu nedenle, daha önce belirtildiği gibi, topluma dayalı afete hazırlık çalışmalarının yürütülmesi ve desteklenmesi gerekmektedir. Bunun sağlanabilmesi için toplumun her kesiminin hazırlık önlemleri, temel kurtarma
teknikleri ve ilk yardım konularında eğitilmesi gerekmektedir.

Demirci ve Karakuyu (2004) Coğrafi Bilgi Sistemlerini (CBS) afetlerle ilgili çalışmalarda ve afet yönetiminde kullanılabilecek önemli sistemlerden biri olarak ifade etmektedirler. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS); yeryüzüne ait her türlü verinin, mekân ile ilişkileri kurularak bilgisayar ortamına aktarılması ve bu verilerin kullanılan özel programlar vasıtasıyla depolanması, sınıflandırılması, birbirleri ile karşılaştırılması, analiz edilmesi, güncellenmesi ve istenilen şekilde harita, grafik ve tablo olarak görsel hale getirilmesi işlemlerini kapsamaktadır. Bu hali ile CBS, sadece çeşitli verilerin bilgisayar ortamına aktarılması ve saklanması değildir.

CBS’yi diğer veri tabanı sistemlerinden ayıran en önemli özelliği, tüm verileri yeryüzündeki ait oldukları mekâna bağlı olarak depolaması ve bunlar arasında çok çeşitli mekânsal ilişkilendirmeler, yani çeşitli analizler yapılabilmesine imkân tanımasıdır. Etkin veri paylaşım aracı olması, kolay ve hızlı veri analizi yapabilmesi, güncellenebilmesi, gibi özelliklerinden dolayı da afet yönetim sistemine büyük avantajlar sağlamaktadır

Hazırlık planlamasının amacı, bir afet durumunda müdahale sistemlerinin başarıyla çalışmasını sağlamak için organizasyonel ve teknik konuları kapsayan görev ve faaliyetleri tanımlamaktır. Hazırlık planlaması demek; örgütsel kaynakları, görev ve sorumlulukları belirlemek, politika ve prosedürler
geliştirmek ve zamanında etkili müdahaleyi sağlamayı amaçlayan faaliyetleri planlamak demektir. Nihayi hedefin bir plan yazmak olmadığı ve yazılı planın sadece bir araç olduğu unutulmamalıdır.

TAMP hazırlık aşaması faaliyetlerinin büyük bir çoğunluğunu içerisinde barındırmaktadır. Plan hazırlama süreci organizasyon, analiz, kapasite geliştirme ve entegrasyon sürecinden oluşmaktadır. "Geribildirim" bu basamaklardan birisi değildir.

Hizmet grubunun kaynak-envanter tespiti: Afet ve acil durumlarda söz konusu hizmetin (örneğin defin hizmetleri) yapılabilmesi için afet bölgesine merkezden ve tüm illerden ulaştırılacak personel, araç, gereç, malzeme, alet, ekipmanın (örneğin; cenaze nakil aracı, tabut, ceset torbası vb.) belirlenmesi analiz sürecine ait eylemlerdir.

Türkiye Afet Müdahale planında, ulusal düzeyde müdahale yönetimi için minimum düzeyde hiyerarşi, maksimum düzeyde etkinlik, olay türü ve boyutuna göre modüler yapıya sahip müdahale organizasyonu için operasyon, bilgi ve planlama, lojistik ve bakım, finans ve idari işler servisi olmak üzere dört servis Ulusal Afet Müdahale Organizasyonu olarak belirlenmiştir.

 Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesi, bakanlıklarda ve 5902 sayılı kanunda yapılan değişiklikler, AFAD’ın İçişleri Bakanlığına bağlanması, sorumlulukları ve idari yapısında yapılan değişikliklere rağmen henüz TAMP’da bir değişiklik olmamıştır. Yakın zaman içinde TAMP’ın yeni sisteme ve değişikliklere göre revize edilmesi beklenmektedir.

Hayatın her alanında, afet öncesi ya da sonrası ayrımı yapılmaksızın afete yönelik tüm süreçlerde afet risklerinin önlenmesi ve azaltılmasına önem
verilmesi anlayışıyla hazırlanan Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, ulusal strateji, plan ve eylemler için afet yönetimi ile ilgili konularda yol gösterici ve bağlayıcı bir nitelik göstermektedir.

Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi, mevcut ve olası tüm afet risklerini, her türlü afet ve acil durumu, afet yönetiminin tüm süreçlerini kapsamaktadır. Bu belgede, afet yönetimine ait stratejik öncelikler belirlenmiştir

13/7/2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 53. maddesine göre belediyeler; yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğa kaynaklı afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla beldenin özelliklerini de dikkate alarak gerekli afet ve acil durum planlarını yapar, ekip ve donanımı hazırlar.

Eğitim ve tatbikatlar afet yönetim sistemi ve afet planları içerisinde özel bir yere sahiptir. Eğitimler bilgi ve farkındalığın geliştirilmesi, tatbikatlar ise beceri kazanımı açısından çok önemlidir ve sisteme katkı sağlar.

Hafif arama-kurtarma: Gerekli araç gereçlerin temini ve kontrolünün sağlanması, daha önceden hazırlanmış plan doğrultusunda müdahalenin gerçekleşmesi ve durumun raporlanmasıdır.