AFET YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 14

İyileştirme, afetlerden etkilenmiş olan toplulukların ihtiyaçlarının en akılcı yol ve yöntemlerle karşılanması, hayatın bir an önce normale döndürülmesi, muhtemel afetlerle baş edebilme imkânlarının geliştirilmesi ve en az zarar görmelerini sağlayacak daha güvenli bir yaşam çevresi oluşturulması için yapılması geren yasal, kurumsal, fiziksel, sosyal ve ekonomik faaliyetlerin tümünü kapsayan süreç olarak tanımlanmaktadır. Bu aşamada yürütülen faaliyetlerin ana hedefi, afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, eğitim, uzun süreli geçici iskân, ekonomik ve sosyal faaliyetler vb. gibi hayati aktivitelerinin minimum düzeyde karşılanabilmesi için gereken tüm çalışmaları yapmaktır

Acil durum; büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller şeklinde tanımlanır.

Kriz; normal düzeni bozan, toplum için olumsuz sonuçlar doğurma olasılığı bulunan fiziksel, sosyal, ekonomik ve politik olayların ortaya çıkması hali şeklinde tanımlanmaktadır.

Afet yönetiminin, kriz ve acil durum yönetiminden en önemli farkı sürekli olmasıdır. Kriz yönetimi ve acil durum yönetimi ise sürekli değildir, belirli bir zamanla sınırlıdır ve acil durum veya kriz yönetimini gerektiren olay ve nedenler ortadan kalktığında sona erer.

1939 Erzincan Depremi ile başlayan ve 1944 Bolu-Gerede depremi ile biten 5 yıllık ilginç bir sismik süreç yaşanır. Bu süreç içerisinde 5 tane deprem peşi sıra meydana gelmiştir. Bu depremler; 1942 Niksar-Erbaa, 1943 Adapazarı-Hendek, 1943 Tosya-Lâdik ve 1944 Bolu-Gerede depremleridir.

1944 Bolu-Gerede depreminin yarattığı hasarlar ve ortaya çıkardığı ağır kayıp bilançosu 1944’te 4623 sayılı “Yer Sarsıntılarından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun”un çıkartılmasına sebep olmuştur. Bu kanun Türkiye’de deprem tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve deprem risklerinin azaltılması konusunda, merkezi ve yerel düzeylerde nasıl örgütlenileceğini, yerleşme ve yapılaşmaların nasıl denetleneceğini belirleyen ilk yasal düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Afet yönetimi zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme olmak üzere birbirini bütünleyen dört aşamaya (evreye) ayrılmaktadır ve bir önceki aşamada yapılanların başarısı bir sonraki aşamada yapılacak faaliyetlerin başarısını etkiler. Bu süreç bir çember şeklinde gösterildiği için “afet yönetim döngüsü veya zinciri” şeklinde isimlendirilir.

Afet Yönetiminin Risk Yönetimi ve Kriz Yönetimi aşamaları

İyileştirme ve Yeniden İnşa Faaliyetlerinin Ana Hedefleri

Altın saatler olarak bilinen afeti izleyen ilk 72 saat içerisinde yardımların çoğu sadece yakın çevremizden gelir. Bu nedenle olası afetlere karşı kurumsal düzeyde hazırlıklı olmanın yanı sıra bireysel hazırlık ile bilgi ve beceriyi geliştirmek de son derece önemlidir.

Afet Yönetimi Hazırlık Aşamasının amaçları aşağıda özetlenmiştir.

Topluma dayalı afet yönetim sistemi, sistemin dört evresinde de toplumun kısmen bulunmasını benimser. Bireyden topluma tüm kesimler bu sistemin içerisinde yer alır. Sistemin çalışmaları sadece kurumsal faaliyetlerle sınırlı değil vatandaş, sivil toplum kuruluşları ve toplumsal çalışmalarla da bütünlük içerisindedir. Bireyler afet olaylarından en fazla etkilenen kesim olduklarından risklerin yönetiminde de rol almalıdırlar. Herhangi bir afet anında ilk 72 saat kritik bir zamandır. Bu süre içerisinde bireylerin yetkililerden herhangi bir yardım beklemeksizin müdahale çalışmalarını yürütebilmeleri ve güvenli toplumların yeniden oluşturulmasına katkı sağlamaları açısından topluma dayalı risk yönetimi önem taşımaktadır. Toplum tabanlı afet yönetim sistemlerinde, toplumun yaşam alanları içerisinde tehlike yaratan unsurlar konusunda bilgilendirilmeleri, risk azaltma çalışmalarına dahil edilmeleri, gerek yapısal gerekse yapısal olmayan tehlikeler hakkında eğitilerek bir bilinç ve farkındalık oluşturulması gerekmektedir.

Afet yönetimine ait faaliyetleri kesin çizgilerle birbirinden ayırmak zor olmakla birlikte kabul görmüş 4 ana aşama olan Zarar Azaltma, Hazırlık, Müdahale ve İyileştirmeye ait faaliyetler çakışabilir, ya da eş zamanlı olarak yürütülmeleri gerekebilir.

Hazırlık aşamasına ait en önemli faaliyetlerden biri de Tahmin ve Erken Uyarı Sistemlerinin kurulmasıdır. Tahmin; meydana gelmesi muhtemel bir doğa olayını gözlemsel, tecrübeye dayalı veya olasılık yöntemlerini kullanarak öngörüde bulunma, Erken uyarı ise; afet riskini engellemek veya azaltmak amacıyla insanların tehlikelere karşı, zamanında ve gerektiği gibi davranmalarına imkân tanıyacak şekilde haberdar edilmesini sağlamak şeklinde ifade edilir.

Medya, afet kültürünün oluşturulmasında kritik bir role sahiptir. Toplumun her kesimine ulaşarak afet bilincinin oluşturulmasında ve afetlerle ilgili bilgilerin paylaşılmasında en önemli araçtır.

Sivil Toplum Kuruluşları, özerk ve esnek yapıları sayesinde afetlerle ilgili çeşitli alanlarda ve kapsamlı çalışmalar yürüterek afet yönetiminin her sürecinde katkı sağlayabileceklerdir. Afet yönetiminde başarılı sonuçlar alınabilmesi açısından sivil toplum kuruluşlarının aktif rol üstlenmesi önem arz eder.

Afet sonrası afetlerin etkilerinin analizi, müdahale ve normal yaşama dönme çabalarına yönelik faaliyetleri içeren süreç “kriz yönetimi” olarak bilinir.

Hazırlık aşamasında yapılacak tüm çalışmalar afet anında olaya müdahale ve yeniden yapılanma operasyonlarını, bir başka deyişle normal yaşama dönme çabalarını kolaylaştırmayı ve insan hayatını kurtarma çabaları için gerekli tüm faaliyetleri içerir.

Çevresel Dirençsizlik: Zayıf çevresel yönetim, doğal kaynakların aşırı tüketimi, risk kontrolü yapabilen ekosistem hizmetlerinin zayıflaması, iklim değişimi. Doğru cevap C şıkkıdır.