AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ

İl Sağlık müdürünün görevlendireceği Teknik Hizmetlerden sorumlu Başkan ve/veya Başkan Yardımcı lojistik servisinin sorumluluğunu üstlenir. İhtiyaca göre idari hizmetler birimi, yatırımlar birimi, mali hizmetler birimi, eczacılık birimi ve tıbbi cihaz ve biyomedikal birimlerinin hepsi veya bazıları bu birimde görev alır. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de afet yönetimi ve koordinasyonu alanında dönüm noktası ise 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’dir. Doğru cevap B'dir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, illerde doğrudan valiye bağlı İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri ve 11 ilde bulunan Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri vasıtasıyla çalışmalarını yürütmektedir. Doğru cevap C'dir.

Afet ve acil durumlardan korunmak, afet ve acil durum risklerini azaltmak, afet ve acil durum sonrası yapılacak faaliyetler hakkında öneriler sunmak, politikaları ve öncelikleri belirlemek amacıyla Başkan veya belirleyeceği Başkan Yardımcısının başkanlığında, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Türkiye Kızılay Derneğinden daire başkanı düzeyindeki birer temsilci ile afet ve acil durumlar konusunda çalışmaları bulunan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından bildirilecek en az on üniversite öğretim üyesi arasından Başkan tarafından belirlenecek beş üye ile akredite edilmiş ilgili sivil toplum kuruluşlarından Başkan tarafından belirlenecek üç üyeden oluşan Afet ve Acil Durum Danışma Kurulu kurulmuştur. Doğru cevap E'dir.

İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu İAADKK, vali/vali yardımcısının başkanlığında il afet ve acil durum müdürü, garnizon komutanı, belediye başkanı, il özel idaresi genel sekreteri ve hizmet grubundan sorumlu il müdürleri ile ihtiyaç duyulan diğer il yöneticilerinden (İl Kurtarma ve Acil Yardım Komitesi yerine görev yapmak üzere) oluşur. Doğru cevap B'dir.

Başkanlık merkez teşkilatı aşağıdaki hizmet birimlerinden oluşur: • Planlama ve Risk Azaltma Dairesi Başkanlığı. • Müdahale Dairesi Başkanlığı. • İyileştirme Dairesi Başkanlığı. • Sivil Savunma Dairesi Başkanlığı. • Deprem Dairesi Başkanlığı. • Personel ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı • Eğitim Dairesi Başkanlığı. • Dış İlişkiler ve Uluslararası İnsani Yardım Dairesi Başkanlığı, ğ) Gönüllü ve Bağışçı İlişkileri Dairesi Başkanlığı. • Denetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı. • Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. • Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığı. • Hukuk Müşavirliği. Doğru cevap D'dir.

İl SAKOM:

Afet sonrasında görev ve sorumlulukları; 1. Resmi hasta ve yaralı sayısını Bakanlık SAKOM’a raporlandırmak. 2. Afet bölgesinde yapılan çalışmaları Bakanlık SAKOM’a raporlandırmak. Doğru cevap D'dir.

Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele Ekipleri (İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü): 

Afet sırasında görev ve sorumlulukları; 1. Çevre sağlığının düzenlenmesine destek olmak 2. Çevre sağlığını etkileyebilecek hayvan sağlığı ile ilgili salgın hastalıkları takip ederek önlemleri almak. 3. Afet bölgesindeki gıda güvenliğini sağlamak, bunun için gerekli tedbirleri almak ve Sağlık Hizmet Grubuna bilgi akışını sağlamak. 4. Afet bölgelerindeki kırsal alanlarda çevre ve insan sağlığını korumak için tarımsal faaliyetler sonucu her türlü kirlenmenin önlenmesine yönelik gerekli çalışmaları yapmak ve Sağlık Hizmet Grubuna bilgi akışı sağlamak 5. Laboratuvarlarının kullanılmasını sağlamak. 6. Salgın hastalıklarla mücadele kapsamındaki gerekli hizmetleri yürütmek. Doğru cevap B'dir.

Koordinatör (İl Sağlık Müdürü) planın İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü(ADM) ile uyumlu bir biçimde yürütülmesini sağlar. •Gerektiğinde planda değişiklikler ve görevlendirmeler yapar. •İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğünde afet ve acil durum yönetim merkezi, eski adı ile kriz merkezi, oluşturulması durumunda burada görevlendirilecek temsilciyi belirler ve Sağlık Bakanlığı SAKOM ve ilgili birimler ile bilgi akışının sağlıklı yürütülmesini sağlar. •Servis sorumluları ile afet haberinin ulaşmasını takiben ilk toplantıyı organize eder. Olayın büyüklüğüne göre, uygun aralıklarla değerlendirme toplantıları düzenler. •Lojistik, planlama, finansman ve operasyon servisleri arasındaki koordinasyonu sağlar. •Lojistik, planlama, finansman ve operasyon servislerinden gelen talepleri değerlendirir ve bu taleplerin ilgili servislerce karşılanmasını sağlar. •İlgili servislerden aldığı veri ve bilgileri (toplam yaralı, tedavi edilen/edilmekte olan hasta sayıları, olayın etki alanı, halk sağlığına etkileri gibi) düzenli olarak Bakanlık SAKOM ve İl ADM’ye iletir. •Müdahale aşamasının sonlandırılmasından sonra olaya dair tüm servislerden gelen raporların toplanmasını ve tek rapor şeklinde düzenlenmesini sağlar. •Sağlık afet planının sonlandırılmasından sorumludur. •Müdahale aşamasının değerlendirme raporlarının yazılmasını sağlar, bu raporları değerlendirir ve gerekirse planda değişiklikler yapılmasını sağlar.

Lojistik Servisi: İl Sağlık müdürünün görevlendireceği Teknik Hizmetlerden sorumlu Başkan ve/veya Başkan Yardımcı lojistik servisinin sorumluluğunu üstlenir. İhtiyaca göre idari hizmetler birimi, yatırımlar birimi, mali hizmetler birimi, eczacılık birimi ve tıbbi cihaz ve biyomedikal birimlerinin hepsi veya bazıları bu birimde görev alır. •Müdahale aşaması boyunca ihtiyaç duyulan malzeme, ilaç, ekipmanların ve bunun gibi malzemelerin kendi kaynaklarından veya ilgili kurumlardan teminini sağlar. •Müdahalede görev alan personelin yiyecek ve içecek ihtiyaçlarının teminini sağlar. •Hizmet birimlerinin ihtiyaç duyacağı yakıt ve enerjinin sağlanmasından sorumludur. •Alternatif hasta bakım alanları oluşturulması durumunda bu alanların yemekhane, temizlik, çamaşırhane gibi hizmetlerinin yürütülmesini sağlar. •Personelin dinlenme olanaklarını hazırlar. •Müdahale aşamasında bina, tesislerin farklı bir şekilde düzenlenmesi gerektiğinde her türlü fiziki koşulların oluşturulmasını sağlar. •Çeşitli     yollar ile sağlık müdürlüğü birimlerine ulaşan her türlü malzemenin uygun şekilde depolanmasını sağlar. Bu konuda il ADM ile iletişim içinde çalışılır. •Sağlık kurumlarındaki hasar tespit çalışmalarına eşlik eder. •Müdahale aşamasının sonlandırılmasından sonra olaya dair alanına ilişkin raporu il sağlık müdürüne sunar.

Lojistik Servisi: İl Sağlık müdürünün görevlendireceği Teknik Hizmetlerden sorumlu Başkan ve/veya Başkan Yardımcı lojistik servisinin sorumluluğunu üstlenir. İhtiyaca göre idari hizmetler birimi, yatırımlar birimi, mali hizmetler birimi, eczacılık birimi ve tıbbi cihaz ve biyomedikal birimlerinin hepsi veya bazıları bu birimde görev alır. Eczacılık Birimi, Tıbbi Cihaz ve Biyomedikal Birimi, Yatırımlar Birimi, Lojistik servisinde yer alır. Planlama Servisi: Burada adı geçen planlama servisi ile müdahale esnasındaki planlamadan bahsedilmektedir. Planın hazırlanması ile karıştırılmamalıdır. İl Sağlık Müdürünün görevlendireceği Personel Hizmetlerinden sorumlu başkan ve/veya başkan yardımcısı planlama servisinin sorumluluğunu üstlenir.  İhtiyaca göre personel planlama birimi, atama birimi, istatistik ve bilgi işlem birimi, sağlık hizmetleri izleme değerlendirme ve denetimi birimi sağlığın geliştirilmesi birimi, disiplin birimi, hukuk ve muhakemat birimlerinin hepsi veya bazıları bu birim içinde görev alır. Sağlığın Geliştirilmesi Birimi, Disiplin Birimi ve Hukuk ve Muhakemat Birimleri, İstatistik ve Bilgi İşlem Birimi, Personel Planlama Birimi, Planlama servisi içinde yer alır.

Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri Birimi: İhtiyaç halinde ölülerin kimliklendirilmesinde görev alır. Toplum Sağlığı Birimi: Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığının ilgili birimlerince yürütülen çalışmaların koordinasyonunu sağlar. Kamu Hastaneleri Hizmetleri Başkanlığı:  Afet durumunda yataklı kurumların kapasitelerinin ihtiyaca ve olanaklara göre artırılmasını sağlar. Özel Teşhis ve Tedavi Merkezleri Birimi: Afet sonrası sağlam kalan özel tanı tedavi merkezlerinin ihtiyaçlar gözetilerek hizmetinin devamını sağlar

Aşı Programları Birimi: Afet anında aşı, anti serum ve enjektör ihtiyaçlarını tespit eder ve soğuk zincir şartlarında hizmet birimlerine ulaştırılmasını, ilgili birimleri ile işbirliği yaparak sağlar. Bulaşıcı Hastalıklar Birimi: Nüfus hareketlerinin söz konusu olduğu durumlarda, izleyerek dışarıdan gelen vakaların herhangi bir yayılmaya meydan vermeden erken tanı ve tedavilerinin yapılmasını sağlar. Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kronik Durumlar Birimi: Görev alanı ile ilgili evde sağlık hizmetlerinin aksamadan devamını ilgili birimler ile birlikte sağlar. Çocuk, Ergen, Kadın ve Üreme Sağlığı Birimi: Alternatif hasta bakım alanlarının afetin akut dönemi sonrasında da faaliyetlerine devam etmeleri halinde, bu alanlarda konuları ile ilgili çalışmaların yürütülmesini sağlar

Çevre Sağlığı Birimi: Operasyon servisinde yer alır. Görevleri şunlardır: •Afet ve acil durumlarında çevre sağlığı hizmetlerinin planlaması ve yerine getirilmesi ve çevre sağlığının korunması amacıyla ilgili kuruluşlarla işbirliği yapar, gerekli tedbirleri alır ve aldırır. •Afet durumlarında halka yeterli ve sağlıklı su temini ile su kaynaklarının korunması konusunda araştırma düzenleme, geliştirme kontrol ve denetim hizmetlerini planlar, denetler, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde gerekli her türlü tedbirleri alır veya aldırır. •Afet anında ölü defin ve nakil işlemleri ve mezarlıkların yer seçimlerine ilişkin hizmetleri ilgili kuruluşlarla işbirliği içerisinde düzenler ve denetler. •Gerektiğinde il ADM aracılığı ile diğer kurumların laboratuar vb. hizmetlerinden yararlanır (örneğin TSK bünyesinde görev yapan Seyyar Gıda Kontrol Müfreze Komutanlıkları). Kanser Birimi: Operasyon servisinde yer alır. Görevleri şunlardır: •Görev alanı ile ilgili sürekli takip edilmesi gereken hastaların takip ve tedavilerini yürütmelerini sağlar ve bu süreci kontrol eder. •Görev alanı ile ilgili evde sağlık   hizmetlerinin aksamadan devamını ilgili birimler ile birlikte sağlar. •Kanserojen veya kanserojen olduğu düşünülen etkenlerin insanlara etkilerini takip eder, gerekli önleme çalışmalarını yapar ve kamuoyunu bilgilendirir. Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Birimi: Operasyon servisinde yer alır. Görevleri şunlardır: •Görev alanı ile ilgili sürekli takip edilmesi gereken hastaların takip ve tedavilerini yürütmelerini sağlar ve bu süreci kontrol eder. •Görev alanı ile ilgili evde sağlık hizmetlerinin aksamadan devamını ilgili birimler ile birlikte sağlar. •Takipli hastaların tedavilerinin sürmesi konusunda aile hekimliği uygulama birimi aracılığıyla aile hekimleri ile işbirliği yapar. Toplum Sağlığı Birimi: Operasyon servisinde yer alır Görevleri şunlardır: •İlde bulunan toplum sağlığı merkezlerinin olay sonrası aksaksız çalışıp çalışmadığını kontrol eder. •Var olan aksaklıkların giderilmesi için ilgili servisler ile çalışır. •Toplum sağlığı hekimlerinin gerektiğinde afetlerin akut durumunda mobil sağlık ekiplerinde veya hastanelerde görevlendirilmesini sağlar ve bunu koordine eder. •Birinci basamak koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinin afet anında da devam etmesini sağlar.

Kamu Hastaneleri Hizmetleri Başkanlığı: Operasyon servisinde yer alır. Görevleri şunlardır: •Afet durumunda yataklı kurumların kapasitelerinin ihtiyaca ve olanaklara göre artırılmasını sağlar. •KBRN ajanlarına yönelik referans hastanelerin önceden belirlenmesini sağlar. •Hasta ve yaralıların tedavisini sağlar. •Hazırlık döneminde Acil Sağlık Hizmetleri Başkanlığı ile koordineli hazırlanan ve denetimleri yapılan Hastane Afet Planlarının yine aynı birim ile birlikte işlemesini sağlar. •Acil Sağlık Hizmetleri Başkanlığı ile koordineli bir şekilde alternatif hasta bakım alanlarının oluşturulmasını ve görev yapmasını sağlar. •Afetlerde verilecek sağlık hizmetlerini diğer servis ve birimler ile birlikte yürütür. •Afet anında sağlam kalan kamu hastanelerin tespitinde Yatırımlar Birimi ile birlikte çalışır. •Hastanelerdeki boş yatak sayısını tespit eder. •Hasar gören hastanelerdeki hastaların nakledilmesini diğer servis ve birimler ile koordinasyon içinde sağlar. •Kendilerine bağlı kurum ve kuruluşlardan afet bölgesine personel ve ekipman desteğinde bulunulmasında planlama servisi ile birlikte çalışır. •Afet sonrası sağlam kalan kamu hastaneleri ile hizmetin devamını sağlar.

Ülkemizde doğal afetlere ilişkin politikalar ilk olarak 1939 Erzincan Depremi sonrası geliştirilmeye başlanmış; 1959 yılında çıkarılan 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” ile konuyla ilgili yasal boşluk giderilmeye çalışılmıştır. Afetlerle ilgili yasal düzenlemeler 1988 yılında devletin tüm imkanlarının afet bölgesine en hızlı şekilde ulaşmasını ve afetzede vatandaşlara en etkin ilk müdahalenin yapılmasını sağlamak amacıyla çıkarılan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” ile devam etmiştir.

Afetlerde Sektörler Arası İşbirliği İçin Temel Mevzuatlar 1) 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 2) 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler İle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun, 3) 5393 Sayılı Belediye Kanunu 4) 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu, 5) Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği, 6) Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı, 7)Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği, 8) Türkiye Afet Müdahale Planı, 9) 1593 sayılı Umumi Hıfzı Sıhha Kanunu, 10) UST Uluslararası Sağlık Tüzüğü, 11) Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği (11.05.2000) 12) Hastane Afet ve Acil Durum Planları (HAP) Uygulama Yönetmeliği 13) Afetlerde Sağlık Hizmetleri Birimi ve Ulusal Medikal Kurtarma Ekiplerinin Görevleri ve Çalışma Esaslarına Dair Yönerge

İl sağlık müdürü afet ve acil durumlarında Sağlık Bakanlığı adına afet ve acil durumunu yönetmek ile sorumludur. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap B'dir çünkü diğer şıklarda belirtilenler başka birimlerin görevleridir. Detaylı bilgi için 214-217. sayfalar arasına bakınız.