AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ

Afet tıbbı uygulamalarında 4 acil durum basamağı bulunmaktadır.

Afet-yanıt, Afet öncesinden yapılan ve tamamlanmış hazırlıkların uygulanması olarak tanımlanmaktadır.

Kardiyak monitörler, defibrilatör gibi ekipmanlar major ekipman ve malzemelerin yer aldığı tıbbi ekipman setinde yer almaktadır.

Kurtarma ölümleri gerektiği gibi yapılmayan kurtarma müdahaleleri sonucu meydana gelen ölümleri tanımlamaktadır.

İster doğa ister insan kaynaklı olsun yaralanma tipi veya ortaya çıkan durum her ne olursa olsun öncelikle kurtarıcının sonra yaralı ve çevrenin güvenliği sağlanmalıdır.

Analjezi ve/veya sedasyon ajanlarının kullanımının belirli etkileri olabilme ihtimaline karşı hastane koşullarında verilmesi daha uygundur.

Türk Kızılayı 2008 yılından itibaren Türkiye’de kan hizmetlerinin verilmesindeki yetkili tek kuruluş haline gelmiştir.

Kalp ve solunum durması sonucu kişiyi yeniden hayata döndürme çabalarını kapsayan uygulamaya denir.

Hemlich manevrasu dönüşümlü olarak 5 sırta vuru ve 5 karına bası uygulaması ile şeklindedir.

Solunumu ve kalbi durmuş kişiye yaşam kurtarmak için yapay solunum ile akciğere oksijen girişi ve kalp masajı ile kan dolaşımı sağlamak amacı ile yapılan uygulamaya Temel Yaşam Desteği (TYD) adı verilir.

Afet tıbbı uygulamaları afet hazırlığı ile başlar. Hazırlıktaki amaç, oluşabilecek zararları azaltmaktır. Afet hazırlığında dört acil durum basamağı bulunur;
a. Afet öncesi – zarar azaltma: Afetlere yol açabilecek riskleri ve tehlikeleri azaltmak için yapılan çalışmalardır
b. Afet öncesi - planlama: Afet öncesinde karşılaşılabilecek tüm risklerin değerlendirilmesi sonrasında yapılan hazırlık çalışmalardır.
c. Afet - yanıt: Afet öncesinden yapılan ve tamamlanmış hazırlıkların uygulanmasıdır. Afet planlamaları ne kadar kapsamlı
ve eksiksiz yapılmışsa afet sırasında verilen yanıt o kadar doğru ve sorunsuz olur. Amaç olayın yaratacağı kayıp ve zararları en aza indirmektir.
d. Afet sonrası – iyileştirme: Afet sonrasında, olabildiğince kısa zamanda ve eksiksiz olarak normal yaşama dönme çalışmalardır.
Hem insan hem de çevresel iyileştirmeler beraber ele alınır.

Kurtarma ölümleri, kurtarmanın usulüne uygun yapılmaması sonucu meydana gelen ölümlerdir.

Solunum durması belirtileri;
Solunum sesleri duyulmaz
Ağızdan alınıp verilen hava hissedilmez
Göğüs ve karın üzerinde hareket görülmez
Önce uzuvlarda sonra tüm vücutta morarma

Havayolunda yabancı bir cisme bağlı olduğu düşünülen tam tıkanma olması durumunda erişkin hastalara Hemlich manevrası  uygulanır.

1. Yaralının yanına veya hafifçe arkasına geçilir
2. Yabancı cismin alt havayoluna geçişine engel olmak için yaralının göğsü bir elimizle desteklenerek hasta hafifçe öne eğilir
3. Diğer elin topuk kısmı ile hastanın her iki kürek kemiği arasına 5 defa vurulur
4. Yabancı cisim çıkarılamamışsa karın bölgesinde bası uygulanır. Bası için hastanın arkasına geçilir
5. Her iki kol ile hastanın karnının üst bölümünden sarılır
6. Hasta öne eğilir
7. Yumruk sıkılarak, göbek deliği ve iman tahtası arasına bir bölgeye yerleştirilir
8. Yumruk yapılan el diğer el ile kavranır ve güçlü bir şekilde J şeklinde içeri ve yukarı doğru bası yapılır

Temel yaşam desteği aşamaları:
a. Havayolu açıklığının sağlanması (airway)
b. Solunum değerlendirmesi (breathing)
c. Dolaşım değerlendirmesi (circulation)
d. Otomatik eksternal defibrilatör

Yaşa göre normal solunum sayıları
• Yeni doğan-6 hafta: 30-60/dk
• Bebeklerde: 18-24/dk
• Çocuklarda: 16-22/dk
• Erişkin: 12-20/dk

Koma Pozisyonunun Uygulanışı
1. Sırt üstü yatar pozisyonda kendimize yakın kol yana açılır ve dirsekten yukarı katlanır
2. Diğer elin sırtı kendimize yakın yanağa yaslanır
3. Pozisyon korunarak yaralı kendimize doğru çevrilir ve üstteki bacak kalçadan ve dizden kıvrılır
4. Boyun geriye itilir

Çıkık kemik yüzeyinde kalıcı olarak ayrılma olarak tanımlanır. Genelde eklemlerin fazla zorlanması, çarpma düşme veya kazalar sonucu oluşur.

Karbonmoksit Zehirlenmesinde Yapılacaklar
1. Zehirlenen kişiye yardım eden kişi, kendisini de korumalıdır
2. Camlar açılmalı ya da kırılmalıdır
3. Kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, açık havaya çıkarılmalıdır
4. Acil Yardım Servisi (112) aranmalıdır
5. Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında, ağız ve burun temizlenmeli, nefes alıp vermesi durmuşsa, suni solunuma (Temel Yaşam Desteğine) başlanmalıdır

Hipotermi, merkezi vücut ısısının 35 derecenin altına düşmesidir.