AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ

Afet risklerini değerlendirme, bilimsel ya da profesyonel olarak, fiziksel, idari, teknik, sosyal, ekonomik ve çevresel bilgi ve verilerle gerçekleştirilen, sistematik ve objektif olması gereken bir süreçtir.

Sağlık kurumlarında risk değerlendirme, önleme ve güncelleme uygulamaları mevzuatla belirlenmiş olup, olağan faaliyet ve hizmet standartları kapsamındadır ve tüm sağlık sektörü çalışanlarını ilgilendirmektedir. Hastanede afet risk değerlendirmesi ve afet risk yönetimi ile ilgili süreç ve uygulamalar, hastanenin olağan işleyiş ve hizmetleriyle ilgili risk yönetimi süreç ve uygulamalarıyla yakından ilişkilidir ve birbirini tamamlayıcı bir yaklaşımla ele alınmalıdır.

Hastanelerde afet güvenliği bakımından yapısal olmayan unsurlarla ilgili incelemeler, Güvenli Hastane yaklaşımıyla, şu
ana başlıklar altında toplanmaktadır:
• Mimari elemanların güvenliği,
• Hastanedeki kritik servis ve alanların, ulaşım, acil çıkış ve tahliye güzergahlarının güvenliği,
• Kritik sistemlerin durumu (elektrik, haberleşme, su tedariki, yangın söndürme, kanalizasyon, yakıt depolama, medikal gazlar, ısıtma, havalandırma, iklimlendirme sistemleri vb.),
• Ekipman ve malzeme güvenliği (ofis ve depo ekipman ve donanımı; teşhis ve tedavi için gerekli medikal ve laboratuvar ekipman ve malzemeleri vb.)

İkinci Bölüm: HASTANE AFET VE ACİL DURUM MÜDAHALE YÖNETİMİ
Bu bölümde, müdahaleye hazırlık ve müdahalenin yönetimi çerçevesinde fonksiyonel kapasite, yapılacak başlıca iş ve işlemler, hastane afet ve acil durum organizasyonu, Acil Müdahale Planı, Olay Yönetim Sistemi, hastanenin müdahale aşamaları, afete müdahalede öncelikli uygulama konuları ve örnekleri yer almaktadır.

HAP’ın afete hazırlık çerçevesindeki temel hedefleri şöyle sıralanabilir:
- Afetlerde kullanılacak açık ve anlaşılır komuta ve kontrol mekanizmalarını, standart işleyiş ve uygulama kurallarını oluşturmak,
- Tüm paydaş kişi ve kurumların afet ve acil durum görev ve sorumluluklarını tanımlamak,
- Afet durumlarında hastanelerin ilk 72 saat kendilerine yetebilmeleri için gerekli düzenlemeleri gerçekleştirmek,
- Eğitim ve tatbikatlar ile afete hazırlık düzeyini sürekli artırmak.

Hastane bakımından olay seviyelerinin tanımlanması dört başlık (Olay Seviyesi 1-4) altında yapılmaktadır:

Olay Seviyesi 2 (orta çaplı etkiye sahip olay):
- Çok sayıda sağlık tesisi ya da hastane olaya dahil olur.
- İlgili sağlık yöneticileri bilgilendirilir, üst düzeyde izleme/değerlendirme gerçekleştirilir.

Hastane Olay Yönetim Ekibi (OYE) afet ve acil durum yönetimi ile ilgili beş temel fonksiyonu yerine getirir: Yönetim, Operasyon, Planlama, Lojistik, Finans.

Planlama bölümünde olayla ilgili ve Olay Eylem Planı oluşturmak için bütün bilgiler toplanır ve analiz edilir; olası gelişmeler öngörülerek asıl ve alternatif müdahale stratejileri birlikte geliştirilir.
Operasyon bölümü, olayla başa çıkmaya dönük faaliyetlerin doğrudan belirleyicisi ve uygulayıcısıdır. Olaya yönelik müdahale stratejilerinin etkisi değerlendirilir ve gerekirse yeni Olay Eylem Planı oluşturmak/geliştirmek için geri bildirim sağlanır.
Lojistik bölümünde, operasyonlar için gereken tüm tedarik, materyal yönetimi ve dağıtım faaliyetleri gerçekleştirilir; talep edilen malzeme, tesisler ve hizmetler sağlanır.
Finans bölümünde müdahale faaliyetlerinin finansmanı için gereken kaynakların sağlanması, kullanımı ve tüm kayıtları düzenlenir.

Tıbbi müdahalenin ilk ve en önemli basamağıdır.

Yaralının ulaştığı her tıbbi basamakta yeniden yapılan, sürekli ve dinamik bir sıralama, sınıflandırma uygulamasıdır.

Afet ya da acil durumda önceden belirlenen ilkeler gözetilerek yapılır. 

Hastalar, hastane afet triyaj alanından Acil Servise, servislere, ameliyathaneye, yoğun bakım ünitelerine, ya da ayaktan tedavi gerekenler doğrudan Ayaktan Tedavi bölümüne gönderilir.

Tahliye için hastalar yürüyebilme durumlarına göre dört kategoride toplanır.

T0 – Yürüyebilen Hastalar: Sıra halinde bir öncü ve bir artçı personelle hızlı ve güvenli bir şekilde dışarı çıkarılabilen hastalardır. Tahliye önceliğinde ilk sırayı alırlar.

T1 –Tek Başına Yürüyemeyen Hastalar: Bir personel yardımıyla yürüyebilen hastalardır. Tahliye önceliğinde ikinci sırayı alırlar.

T2 – Yürüyemeyen Hastalar: Sedye ile iki veya daha fazla personelin taşıdığı hastalardır. Tahliye önceliğinde üçüncü sırayı alırlar.

T3 – Kompleks ve Obez Hastalar: Yatağı ve ekipmanıyla en az üç personelin tahliye edeceği hastalardır. Tahliye önceliğinde son sırayı alırlar.

Hastaneler tedavi, koruyucu ve geliştirici sağlık hizmetleri, eğitim ve araştırma işlevleriyle sağlık sisteminin en önemli unsurlarındandır. Doğru cevap D'dir.

Afet yönetimindeki yeri ve önemi dikkate alınarak hastanelerde afet güvenliği bakımından üç temel hedef esas alınmaktadır. Bu hedefler, öncelik sırasıyla;
1. Hayatın korunması: Hasta, hasta yakını ve hastane çalışanlarının can güvenliğini korumak,
2. Yatırımın korunması: Hastaneye ait yatırımın (tesis ve donanımın) zarar görmesini önlemek,
3. Fonksiyonun (işlevin) ve işleyişin korunması: Hastanenin faaliyetlerini her durumda kesintisiz sürdürebilmesini sağlamaktır. Doğru cevap B'dir.

Fonksiyonel yapı ve bileşenler bu başlık altında yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.

• Birinci Bölüm: HASTANE AFET VE ACİL DURUM PLANI (HAP)
Bu bölümde HAP’ın amacı, hukuki dayanağı, kapsamı, işleyişi, eğitim ve tatbikat konuları ile hastanelerde afet ve acil durumlara
ilişkin yapısal ve yapısal olmayan risklerin önlemesi ve azaltmasını amaçlayan mevcut durum analizi bilgisi yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

• Olay Seviyesi 4 (çok büyük çaplı etkiye sahip olay) - Ulusal kapasitenin yanı sıra uluslararası desteğe ihtiyaç duyulan olaylardır. Doğru cevap D'dir.

Operasyon Şefi, Planlama Şefi, Lojistik Şefi, Finans Şefi. Doğru cevap C'dir.

Lojistik bölümünde, operasyonlar için gereken tüm tedarik, materyal yönetimi ve dağıtım faaliyetleri gerçekleştirilir;
talep edilen malzeme, tesisler ve hizmetler sağlanır. Doğru cevap B'dir.

Müdahale Aşaması III: Acil Müdahale Planının Etkinleştirilmesi ve Hastanenin Olaya Müdahil Olmasıdır. Doğru cevap A'dır.

T3 – Kompleks ve Obez Hastalar: Yatağı ve ekipmanıyla en az üç personelin tahliye edeceği hastalardır. Tahliye önceliğinde son
sırayı alırlar. Doğru cevap E'dir.

Afet yönetimindeki yeri ve önemi dikkate alınarak hastanelerde afet güvenliği bakımından üç temel hedef esas alınmaktadır. Bu hedefler, öncelik sırasıyla;

Doğru cevap E'dir.

Afetlere karşı güvenli hastane bileşenleri şunlardır:

Doğru cevap D'dir.