AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ

Franco-German Model, hastane koşullarının olay yerine götürülmesi üzerine kurgulanır. Olay yerinde hastanın stabilizasyonu tam olarak sağlanana kadar, acil tıbbi müdahalelerin devam etmesi önerilir. Doğru cevap C'dir.

Kalp krizi geçiren bir hastanın kalbi durduğunda, olay yerinde bulunanlar tarafından hemen temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Aksi halde 5 dakika sonra beyin ölümü gerçekleşmeye başlar ve sonrasında olay yerine ulaşan profesyonel acil sağlık personelinin yapabilecekleri, etkinliğini kaybeder. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’de acil sağlık alanında acil çağrı hizmeti ile ilgili ilk modern uygulama, 1994 yılında 6 ilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Trabzon) hastanelerden bağımsız acil çağrı merkezlerinin oluşturulması ile olmuştur. Oluşturulan bu yeni sistemle birlikte, kullanılacak olan acil çağrı numarası da “112” olarak belirlenmiştir. Doğru cevap D'dir.

B Tipi Ambulans İstasyonu
Birinci, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurum ve kuruluşları ile entegre olarak kesintisiz ambulans ve acil servis hizmeti verilen, kadrosu ve özlük hakları bakımından bünyesinde bulunduğu kuruma, ambulans hizmeti bakımından da il ambulans servisi başhekimliğine bağlı olan, ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlardır. Doğru cevap B'dir.

Bu bölüm, yaralıların aciliyet durumuna göre sınıflandırılabilecekleri; acil olan (kırmızı ve sarı alan) ile acil olmayan (yeşil ve siyah alan) bölümlere ayrılmış olmalıdır. Her bölüm uygun bir renk ve simge ile örneğin renkli bayraklar ya da zemine yerleştirilen brandalar gibi görsellerle tanımlanmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Afetler kısa sürede etkin triyaj uygulamasının yapılabilmesi için geliştirilmiş, sistematik triyaj protokolleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri START (Simple Triage and Rapid Treatment), SALT(Sort, Assess, Lifesaving Interventions-Treatment/Transport) ve SAVE(Secondary Assessment of Victim Endpoint) triyaj uygulama yöntemleridir. Doğru cevap E'dir.

Siyah (Ölü/Umutsuz Vaka) Olay yerinde kesin ölüm bulguları olan veya acil tıbbi bakım sağlanmasına rağmen yaşama şansı olmayan yaralılardır. Doğru cevap D'dir.

Fransa ordusu 1590’da, yaralı askerlerin taşınması için özel birlikler kurmuş, Napolyon 1792’de ordu içerisinde ilk defa tıbbi birliklere görev vermiştir.

İlk sivil ambulans örgütü 1878 yılında İngiltere’de kurulmuş, sonrasında tüm dünyada hizmet alanıyla ilgili benzer örgütler oluşturulmaya başlanmıştır.

Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri ile ilgili ilk yasal düzenleme; 1930 tarih ve 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda “tıbbi imdat ve yardım teşkilatının kurulması” görevinin belediyelere verilmesiyle olmuştur.

Franco-German Model, hastane koşullarının olay yerine götürülmesi üzerine kurgulanır. Olay yerinde hastanın stabilizasyonu tam olarak sağlanana kadar, acil tıbbi müdahalelerin devam etmesi önerilir. Ambulanslarda görev yapan asli personel, doktorlar ve acil tıp teknisyenleridir. Genellikle Avrupa ülkelerinde uygulanan sistemin en katı hali ile uygulama şekli Fransa’da görülmektedir. Fransa 86 Afetlerde Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri dışında Almanya, Yunanistan, Malta ve Avusturya gibi ülkelerde de bu sistemin özellikleri görülmektedir.

Anglo-Amerikan Model, olay yerinde mümkün olduğunca az zaman kaybedilmesi üzerine kurgulanmıştır. Sistemde hastanın zaman kaybetmeksizin donanımlı bir acil servise nakli önerilir.

Kalp krizi geçiren bir hastanın kalbi durduğunda, olay yerinde bulunanlar tarafından hemen temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Aksi halde 5 dakika sonra beyin ölümü gerçekleşmeye başlar ve sonrasında olay yerine ulaşan profesyonel acil sağlık personelinin yapabilecekleri, etkinliğini kaybeder.

Riskli işyerlerinde ilkyardımcı istihdamı zorunludur. Sağlık Bakanlığı’nın, 22.05.2002 Tarih ve 24762 Sayılı İlkyardım Yönetmeliği’ne göre “tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir, ilgili mevzuata göre ağır ve tehlikeli işler kapsamında bulunan işyerlerinde, her on personel için bir olmak üzere, en az Temel İlkyardım Eğitimi Sertifikası almış ilkyardımcının istihdam edilmesi zorunludur”.

C Tipi İstasyonlar ihtiyaca göre günün belirlenen saatlerinde sadece ambulans hizmeti verilen, idari ve özlük hakları bakımından il ambulans servisi başhekimliğine bağlı acil sağlık istasyonlarıdır.

Siyah (Ölü/Umutsuz Vaka) olay yerinde kesin ölüm bulguları olan veya acil tıbbi bakım sağlanmasına rağmen yaşama şansı olmayan yaralılardır. Afetin büyüklüğüne göre acil tıbbi bakım sağlanmasına rağmen çok az yaşama şansı olan bazı yaralılar da umutsuz vaka olarak kabul edilebilir. 

I, II, III, IV

Napolyon 1792’de ordu içerisinde ilk defa tıbbi birliklere görev vermiştir.

İlk sivil ambulans örgütü ise 1878 yılında İngiltere’de kurulmuş, sonrasında tüm dünyada hizmet alanıyla ilgili benzer örgütler oluşturulmaya başlanmıştır

İlk hava ambulansını (helikopterleri) ABD 1950 yılında Kore Savaşında, yaralı askerleri taşımak için kullanmıştır.