AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ

Kapasite artışı (Surge), afet tıbbı kapsamında geniş anlamda, büyük çaplı kamu sağlığı acilleri ya da afet durumunda, nitelikli personel, tıbbi bakım ve halk sağlığı için artan talebi karşılamak amacıyla normal hizmetlerin hızla genişletilebilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.

Planlama ve organize etme yeteneği, zor koşullar altında yüksek kalitede sağlık hizmeti sunma becerisi, özgün bir eğitim ve bilgi birikimi bileşenleridir.

Ekonomik unsurların yetersizliği afetlerde tıbbi yanıtı doğrudan zorlaştıran temel nedenler arasında yer almamaktadır.

Mortalite genel anlamda yıllık olarak hesaplanan ve her 1000 kişi başına ölümlerin sayısının oranıdır, morbite belirli bir nüfusta belirli zaman diliminde hastalığa tutulanların sayısını ifade etmektedir.

Bu süreç tiryaj olarak tanımlanmaktadır. Her kazazedeye sağlık durumundaki aciliyete göre bir renk verilmektedir.

T4 kategorisinde yer alan Siyah renk kodu hastanın havayolu manevralarından sonra nefes almadığı ve ölmüş olduğunu ifade etmektedir.

Tıbbi tahliye kapasitesi (MTC) Saat başına hastanelere nakledilebilecek yaralı sayısını ifade etmektedir.

Yaralanma türleri, hastane tedavi kapasitesi kriterlerinden biridir.

İş yoğunluğu HTC yi arttıran faktörlerden biridir. Diğer seçenekler HTC yi azaltan faktörler arasında yer almaktadır.

Afetlerin savunmasız nüfus üzerindeki etkisini azaltmak ve planlama sürecine yardımcı olması için veri ve bilgileri toplamak önemlidir. Afet epidemi­yolojisi, yaşam tarzı, biyolojik anayasa ve afet ile ilgili olarak hastalığın insidansı ve dağılımı üzerine diğer sosyal belirleyiciler gibi faktörleri inceleyen bir disiplindir. Afet epidemiyolojisi, sağlık planla­macılarından, özel afetlerle ilişkili sağlık sorunla­rını öngörme ve belirli risk altında olan grupları tanımlama olanağı tanır. Doğru cevap B'dir.

Kapsamlı yaklaşım, önleme, hazırlık, tepki ve kurtarma(geri kazanma) faaliyetlerini doğrusal olmayan ve etkileşimli bir sürecin parçası olarak görür. Doğru cevap C'dir.

Kapasite artışı tepki kapasitesi; dalga­lanmayı karşılamak için kaynakları kullan­ma yeteneğidir. Doğru cevap D'dir.

Kapasite artışı şablonu hazırlanırken Personel, Malzeme,Yapı ve Alan hesaba katılan unsurlardır. Maliyet bunlardan biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Afetlerde, tıbbi yanıtı zorlaştıran temel neden­ler şunlardır; Tıbbi afet planlarının olmayışı, işlem ve protokollerin iyi anlaşılamaması, beceri yetersizliği ve tecrübe eksikliği, personellerin yeterli eğitime sahip olmaması. Doğru cevap E'dir.

Afetlerin sınıflandırılması ve değerlendirilmesi için geliştirilen Afet Şiddet Skalası (DSS) yedi parametreden yararlanır. Bu parametreler şunlardır: altyapı üzerindeki etkisi, etki zamanı, etki alanı yarıçapı, kökenin nedeni yaralı sayısı, devam eden yaralanmaların ortalama şiddeti, kurtarma süresi. Doğru cevap A'dır.

Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI), Yaralı Sayısı(N) ve Tıbbi Şiddet Faktörü(S) ile doğru, Tıbbi Hizmet Kapasitesi(C) ile ters orantılıdır. Doğru cevap B'dir.

Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI), acil durumları afetlerden ayırmanın yanı sıra, gerçek zamanlı tıbbi koşul­ların esasına, olayın ciddiyetine ve diğer kritik hususlara da dikkat çekmektedir. Örneğin, 0.4 MSI tıbbi şiddet endeksi değeri olan bir olay, acil durum anlamına gelirken, 4.2 tıbbi şiddet endeksi değeri olan bir olay, büyük bir afet olduğunu gösterir. Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI) 1’den küçük ise, olay bir acil durum olarak tanımlanır. Tıbbi Şiddet Endeksi(MSI) 1’den büyük ise, olay bir afet olarak tanımlanır. Tıbbi Şiddet Endeksi sadece afet ve acil durum arasındaki kırıl­ma/dönüm noktasını değil, aynı zamanda mevcut olayın sağlıkla ilgili ciddi özelliklerini de yansıtabilir. Doğru cevap E'dir.

Bir yaralı dağıtım planının hazırlanması için bazı verilere ihtiyaç vardır; afet bölgesinin yeri, hastanelerin yeri, hastanelerin spesifik tanı ve tedavi olanakları, en önemlisi de her hastanenin tedavi kapasitesi(HTC). Doğru cevap E'dir.

Tıbbi Şube Direktörü olarak atanan kişi genel olarak olay yerinde acil sağlık hizmetlerinin yönetimin­den sorumludur. Doğru cevap A'dır.

Kapsamlı yaklaşım, önleme, hazırlık, tepki ve kurtarma(geri kazanma) faaliyetlerini doğrusal
olmayan ve etkileşimli bir sürecin parçası olarak görür.

Geri Kazanma: Bir afet ya da acil durum olayından sonra mümkün olan en kısa sürede sosyal, ekonomik, fiziksel ve çevresel refahın geri kazanımı yoluyla ulusal ve topluluk hayatını normale döndürmektir. Doğru cevap B'dir.