Afet Yönetiminde Hastanelerin Rolü ve Fonksiyonları

Kesintisiz hizmet verme zorunluluğu (7 gün/24 saat) hastanenin başlıca özelliklerinden birisidir. 

Afet yönetiminde hastanelerin konumuyla ilgili yaşamsal önemi taşıyan husus Sağlık hizmetinin olağan durumlarda ve afet koşullarında etkili ve kesintisiz şekilde
sürmesidir. 

Hastanelerde tesis ve donanımın zarar görmesi, telafi edilemez sonuçlara, can ve
hizmet kaybına yol açabileceği gibi, aynı zamanda, ülke ekonomileri için büyük kayıplar oluşturabilir. 

Afet yönetimindeki yeri ve önemi dikkate alınarak hastanelerde afet güvenliği bakımından alınan üç temel hedef esas hayatın korunması, yatırımın korunması ve fonksiyonun (işlevin) ve işleyişin korunmasıdır. 

Orta ve Güney Amerika ülkelerinde 1970’ler sonra  hastanelerin karşılaştığı ağır can, yatırım ve hizmet kayıpları dikkate alınarak, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Pan Amerikan (Amerika Kıtası) Sağlık Örgütü (PAHO) tarafından hastanelerin afetlere karşı güvenli hale getirilmesi yönünde kapsamlı çalışmalar başlatılmıştır. 

2005 yılında Japonya-Kobe’de toplanan BM Afet Azaltma 2. Dünya Konferansı’na kagılan 168 ülke ''Hyogo Çerçeve Eylem Plan'' ınını onayladı.

Afet risk değerlendirmesi ışığında, hastanenin afet güvenliği ile ilgili çalışmalar öncelikle hastane binası ve çevresi ile ilgili yapısal, yapısal olmayan ve fonksiyon engelleyici risklerin azaltılmasını hedeflemek durumundadır. 

Yapısal olmayan risklerin azaltılması amacıyla yapılacak inceleme ve değerlendirmelerde, yapısal olmayan elemanın zarar görebilirliği ve hastanenin hizmetine etkisi can güvenliği, ekipman-donanım kaybı ve fonksiyonun kesintiye uğraması riskleri bakımından değerlendirilmektedir.

2014’teT.C. Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Afet ve Acil Durum Yönetimi Daire Başkanlığı’nın koordinasyonuyla, başlatılan katılımlı bir ekip çalışmasının sonucunda Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu hazırlanmıştır.

HAP Hazırlama Kılavuzu’nun ikinci bölümün ana başlığı HASTANE AFET VE ACİL
DURUM MÜDAHALE YÖNETİMİ'dir. 

HAP Hazırlama Kılavuzu’nun üçüncü bölümün ana başlığı OLAYA ÖZEL PLANLAR'dır. 

HAP’ın temel hedefleri tüm aşama ve süreçlerde, hastanelerin afet tehlikeleri karşısında zarar görebilirliğini dolayısıyla afet risklerini azaltmak; personelin,  hasta ve hasta yakınlarının can güvenliğini korumak, yatırım ve donanımın zarar görmesini önlemektir. 

Ülkemizde mevcut uygulamada, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) olay türü, ölçeği, etkisine göre ve gereken destek bakımından tanımlanan 4 olay/müdahale seviyeleri yerel imkanların yeterli olduğu, bölgesel (destek iller) takviye gereken, ulusal destek gereken ve uluslararası destek gereken durumlardır. 

Olay seviyesinin belirlenmesi ve açıklanmasıyla, hastanede Acil Müdahale Planı (AMP) etkinleştirilir. 

AMP afet ve acil durumda hastanenin müdahale yönetimi ve organizasyonu –müdahale aşamaları, olay yönetim sistemi, yönetim ekibi, yönetim merkezi, yönetim araçları– ile ilgili işleyiş, standart ve kuralları kapsar. 

Acil Müdahale Planı (AMP) için tanımlanan üç etkinleştirme (aktivasyon) düzeyi Hazır Olma/Alarm (Beklemede), Hazırlığı Artırma (Aktive) ve Afet Durumu (Aktive) düzeyleridir. 

Hastane Olay Yönetim Ekibi (OYE) afet ve acil durum yönetimi ile ilgili organizasyon şemasında gösterilen beş temel fonksiyonları Yönetim, Operasyon, Planlama, Lojistik ve Finanstır. 

Afete müdahalede hastanenin tıbbi kapasitesi ile ilgili konular HAP Hazırlama Kılavuzunda Tedavi Kapasitesinin Artırılması ve Yeni ve Özel Alanların Açılması, Konumları başlıkları altında incelenmektedir.

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda triyaj kategorilerine göre acil hastalar için kullanılan simge kırmızı renktedir.

Bir olayın madahale süresince hazırlanan durum raporları - Olayın tarifi (özet),
kaynak talebi ve kaynakların kullanılabilirliği, hazırlık tarihi/zamanı, oluşan veya olası riskler, mevcut sorunlar ve olay eylem planları, yatakların kullanılabilirliği, personel tedarik durumu, iletişim bilgileri - başlıklarını içermektedir.