AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ - Deneme Sınavı - 9

Genellikle Avrupa ülkelerinde uygulanan sistemin en katı hali Fransa’da görülmektedir. Fransa dışında Almanya, Yunanistan, Malta ve Avusturya gibi ülkelerde de bu sistemin özellikleri görülmektedir.

Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde bireyin ilkyardımcı olarak bir takım sorumlulukları bulunmaktadır.

Bunlar;

Türkiye’de acil sağlık alanında acil çağrı hizmeti ile ilgili ilk modern uygulama, 1994 yılında 6 ilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Trabzon) hastanelerden bağımsız acil çağrı merkezlerinin oluşturulması ile olmuştur. Oluşturulan bu yeni sistemle birlikte, kullanılacak olan acil çağrı numarası da “112” olarak belirlenmiştir. Bu sistemin, 1997 yılından itibaren tüm ülkeye yayılması için çalışılmış ve günümüzde 112 acil çağrı hizmetleri, 81 ilde de örgütlenmiştir .

Türkiye’de, 1985 yılında itfaiye acil çağrı hizmetleri için belediyeler bünyesinde “Yangın İhbar Hatları” kurulmuştur. 1993 yılında yangın ihbar hattının numarası, tüm ülkede “110” olarak kabul edilmiştir .

Türkiye’de iç güvenlik birimleri acil çağrı hizmetleri ile ilgili 1996 yılından beri polislik hizmetleri “155”i, jandarma hizmetleri de “156”yı acil çağrı numarası olarak kullanmaktadır. Bunların  dışında sahil güvenlik hizmetleri içinde “158 Sahil Güvenlik İhbar ve Talep Hattı” kullanılmaktadır

Türkiye’de paramediklerin görev ve sorumlulukları “Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği”nde aşağıda ki gibi belirtilmiştir;

Ambulans ve acil bakım teknikerleri (paramedik), Bakanlıkça yapılacak düzenlemelere uygun olarak;

Yeşil (Acil Olmayan):

Hafif yaralanmaları bulunan, acil sağlık hizmeti gerekmeyen ve genellikle kendi başlarına yürüyebilen kazazedeleri tanımlar. Bu gruptaki yaralıların triyajın en başında olay yerinin güvenli bir alanın- da toplanmaları sağlanmalıdır. Bu yaralıların ba- şında bir profesyonel sağlık personeli bulunması gerekmeyebilir, ancak kontrolsüz nakillerin önüne geçilebilmesi için bir görevlinin sorumluluk alması gerekebilir

Franco-German Model, hastane koşullarının olay yerine götürülmesi üzerine kurgulanır. Olay yerinde hastanın stabilizasyonu tam olarak sağlanana kadar, acil tıbbi müdahalelerin devam etmesi önerilir. Doğru cevap C'dir.

Kalp krizi geçiren bir hastanın kalbi durduğunda, olay yerinde bulunanlar tarafından hemen temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Aksi halde 5 dakika sonra beyin ölümü gerçekleşmeye başlar ve sonrasında olay yerine ulaşan profesyonel acil sağlık personelinin yapabilecekleri, etkinliğini kaybeder. Doğru cevap A'dır.

B Tipi Ambulans İstasyonu
Birinci, ikinci ve üçüncü basamak resmi sağlık kurum ve kuruluşları ile entegre olarak kesintisiz ambulans ve acil servis hizmeti verilen, kadrosu ve özlük hakları bakımından bünyesinde bulunduğu kuruma, ambulans hizmeti bakımından da il ambulans servisi başhekimliğine bağlı olan, ekip içerisinde hekim bulunan istasyonlardır. Doğru cevap B'dir.

Bu bölüm, yaralıların aciliyet durumuna göre sınıflandırılabilecekleri; acil olan (kırmızı ve sarı alan) ile acil olmayan (yeşil ve siyah alan) bölümlere ayrılmış olmalıdır. Her bölüm uygun bir renk ve simge ile örneğin renkli bayraklar ya da zemine yerleştirilen brandalar gibi görsellerle tanımlanmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Afetler kısa sürede etkin triyaj uygulamasının yapılabilmesi için geliştirilmiş, sistematik triyaj protokolleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri START (Simple Triage and Rapid Treatment), SALT(Sort, Assess, Lifesaving Interventions-Treatment/Transport) ve SAVE(Secondary Assessment of Victim Endpoint) triyaj uygulama yöntemleridir. Doğru cevap E'dir.

Siyah (Ölü/Umutsuz Vaka) Olay yerinde kesin ölüm bulguları olan veya acil tıbbi bakım sağlanmasına rağmen yaşama şansı olmayan yaralılardır. Doğru cevap D'dir.

Fransa ordusu 1590’da, yaralı askerlerin taşınması için özel birlikler kurmuş, Napolyon 1792’de ordu içerisinde ilk defa tıbbi birliklere görev vermiştir.

İlk sivil ambulans örgütü 1878 yılında İngiltere’de kurulmuş, sonrasında tüm dünyada hizmet alanıyla ilgili benzer örgütler oluşturulmaya başlanmıştır.

Hastane öncesi acil sağlık hizmetleri ile ilgili ilk yasal düzenleme; 1930 tarih ve 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda “tıbbi imdat ve yardım teşkilatının kurulması” görevinin belediyelere verilmesiyle olmuştur.

Franco-German Model, hastane koşullarının olay yerine götürülmesi üzerine kurgulanır. Olay yerinde hastanın stabilizasyonu tam olarak sağlanana kadar, acil tıbbi müdahalelerin devam etmesi önerilir. Ambulanslarda görev yapan asli personel, doktorlar ve acil tıp teknisyenleridir. Genellikle Avrupa ülkelerinde uygulanan sistemin en katı hali ile uygulama şekli Fransa’da görülmektedir. Fransa 86 Afetlerde Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri dışında Almanya, Yunanistan, Malta ve Avusturya gibi ülkelerde de bu sistemin özellikleri görülmektedir.

Anglo-Amerikan Model, olay yerinde mümkün olduğunca az zaman kaybedilmesi üzerine kurgulanmıştır. Sistemde hastanın zaman kaybetmeksizin donanımlı bir acil servise nakli önerilir.

Kalp krizi geçiren bir hastanın kalbi durduğunda, olay yerinde bulunanlar tarafından hemen temel yaşam desteğine başlanmalıdır. Aksi halde 5 dakika sonra beyin ölümü gerçekleşmeye başlar ve sonrasında olay yerine ulaşan profesyonel acil sağlık personelinin yapabilecekleri, etkinliğini kaybeder.

Riskli işyerlerinde ilkyardımcı istihdamı zorunludur. Sağlık Bakanlığı’nın, 22.05.2002 Tarih ve 24762 Sayılı İlkyardım Yönetmeliği’ne göre “tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir, ilgili mevzuata göre ağır ve tehlikeli işler kapsamında bulunan işyerlerinde, her on personel için bir olmak üzere, en az Temel İlkyardım Eğitimi Sertifikası almış ilkyardımcının istihdam edilmesi zorunludur”.

C Tipi İstasyonlar ihtiyaca göre günün belirlenen saatlerinde sadece ambulans hizmeti verilen, idari ve özlük hakları bakımından il ambulans servisi başhekimliğine bağlı acil sağlık istasyonlarıdır.

Bugün dünya genelinde ambulans ekipleri, genellikle iki ya da üç kişilik personelden oluşmaktadır. Tüm dünyada ambulanslarda görev yapan doktor iş gücü giderek azalmakta, bununla birlikte ambulanslarda iki temel meslek grubu; acil tıp teknisyenleri ve paramediklerin ağırlığı artmaktadır.