AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ - Deneme Sınavı - 11

START Triyaj sisteminde kullanılan değerlendirme
kriterleri şunlardır:
• Solunum
• Dolaşım
• Bilinç durumu. Doğru cevap D'dir.

T1 - Kırmızı : Hava yolu (A) tıkanması, solunum(B) ya da dolaşım bozukluğu (C) nedeniyle; ABC’si stabil olmayan yaralılardır. 1 saat(Altın Saat) içerisinde tedavi edilmedikleri takdirde yaralı hayatını kaybedebilir. Doğru cevap E'dir.

Tıbbi Şiddet Faktörü(S); T1 ve T2 triyaj kategorisi toplam yaralı sayısının, T3 triyaj kategorisinde sınıflandırılan toplam yaralı sayısına oranı ya da hastaneye yatırılması gereken yaralılar ile hastaneye yatırılması gerekmeyen yaralılar arasındaki orandır. Doğru cevap A'dır.

“Altın Saat”, Baltimore’daki Maryland Tıp Merkezi Üniversitesi’ndeki MD, R Adams Cowley tarafından ilk kez tanımlandı. 1975’te yayınlanan makalede, “yaralanmadan sonraki ilk saat, kritik yaralı bir kişinin hayatta kalma şansını büyük oranda belirleyecektir.” ifade edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Hastane Tedavi Kapasitesi (HTC) toplam yatak sayısının % 3’ü olarak kabul edilir. Doğru cevap E' dir.

START: Start Triyaj protokolünün başlatılması. Tüm hastalar için Basit Triyaj ve Hızlı Tedavi (START) ve Uygun Jump-START
triyaj yöntemlerini kullanarak brincil triyajuygulanmasıdır. Doğru cevap D' dir.

Triyaj Personeli Yaralı ve hastaların triyajlarını yapmak ve etiketlemektir. Bu ekipte yer almaz. Doğru cevap B'dir.

Acil çağrı merkezlerinin; • Acil yardım talebine yanıt verme, • Acil yardımın yapılıp-yapılmayacağına karar verme, • Acil yardımın nasıl organize edileceğine karar verme, • Acil yardım operasyonunu en başından, sonuna kadar yönetme gibi önemli görevleri bulunmaktadır.

Fransa ordusu 1590’da, yaralı askerlerin taşınması için özel birlikler kurmuş, Napolyon 1792’de ordu içerisinde ilk defa tıbbi birliklere görev vermiştir. Kırım Savaşı’nda (1854 – 1855) yaralı askerleri katır sırtında taşımak için tarihin ilk ambulanslarından sayılabilecek kakuleler (cacolet) kullanılmıştır (Resim 3.2). İlk sivil ambulans örgütü ise 1878 yılında İngiltere’de kurulmuş, sonrasında tüm dünyada hizmet alanıyla ilgili benzer örgütler oluşturulmaya başlanmıştır.

Temel Yaşam Desteği: Kalbi duran birine olay yerinde bulunalar tarafından, olay yerinin imkanları ile yapılması gereken; suni solunum, kalp masajı ve otomatik eksternal defibrilatör tedavisini kapsayan uygulamaların bütünüdür.

Türkiye’de acil sağlık alanında acil çağrı hizmeti ile ilgili ilk modern uygulama, 1994 yılında 6 ilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Trabzon) hastanelerden bağımsız acil çağrı merkezlerinin oluşturulması ile olmuştur. Oluşturulan bu yeni sistemle birlikte, kullanılacak olan acil çağrı numarası da “112” olarak belirlenmiştir. Bu sistemin, 1997 yılından itibaren tüm ülkeye yayılması için çalışılmış ve günümüzde 112 acil çağrı hizmetleri, 81 ilde de örgütlenmiştir.

Afetler kısa sürede etkin triyaj uygulamasının yapılabilmesi için geliştirilmiş, sistematik triyaj protokolleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri START (Simple Triage and Rapid Treatment), SALT(Sort, Assess, Lifesaving Interventions-Treatment/Transport) ve SAVE(Secondary Assessment of Victim Endpoint) triyaj uygulama yöntemleridir.

3.Seviye (S3) olaylarda, olayın oluşturduğu hasarın üstesinden gelinebilmesi için 1. ve 2. Grup Destek İllerin ve ulusal kapasitenin takviyesine ihtiyaç duyulur.

Triyaj uygulamalarında yaralılar dört farklı kategoriye ayrılır. Yaralıların sınıflandırılmasında kolaylık olması için renk kodları kullanılır. Bu sınıflandırma; siyah, kırmızı, sarı ve yeşil olarak tanımlanır. Triyaj uygulamasında yaralıların sınıflandırılması, aynı zamanda yaralıya ihtiyacı olan acil sağlık hizmeti için önceliğini belirleyecektir.

Özel donanımlı ambulanslar; Türkiye’de, Sağlık Bakanlığı’nın 26369 Sayılı “Ambulanslar ile Acil Sağlık Araçları ve Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği”ne göre “yoğun bakım ambulansı”, “yeni doğan hastaların nakli amacıyla kullanılacak ambulanslar”, “kar paletli ambulanslar”, “motosiklet ambulanslar” ve “obezite ambulansları” olarak sınıflandırılmaktadır. 26369 Sayılı Yönetmelikte, kara ve deniz ambulansları için özel bir sınıflandırmaya gidilmemiştir.

Franco-German modeli hastane koşullarının olay yerine götürülmesi üzerine kurgulanırken, Anglo-Amerikan modeli, olay yerinde mümkün olduğunca az zaman kaybedilmesi üzerine kurgulanmıştır.

Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde bireyin ilkyardımcı olarak birtakım sorumlulukları bulunmaktadır. Bunlardan biri Olay yerine profesyonel ekip ulaştığında onların yönlendirmelerine uyarak onlara yardımcı olmak ilkyardımcının sorumluluğundadır.

Suni solunum, kalp masajı ve otomatik eksternal defibrilatör tedavisini kapsayan uygulamaların bütününe temel yaşam desteği adı verilir.

Seviye 3 bir afet durumunda müdahale anlamında 1. Ve 2. Grup destek illerin yanı sıra Ulusal kapasiteye ihtiyaç bulunmaktadır.

Kaynaklar öncelikle yaşama şansı daha yüksek olan hastalar için kullanılmalıdır.