AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR

Kendi Kendine Yetebilirlik:  Afetin ya da acil durumun yaşandığı bölgede görev alacak olan personelin bölgedeki kaynakların kullanımına ihtiyaç duymaması ve bölgeye ilave bir yük getirmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla tatbikat sürecinde de bu hususun göz önüne alınarak tatbikatta görev alan tüm aktörlerin, görev sürecince kendi kendilerini idame ettirmeleri sağlanmalıdır.

Türkiye’de tatbikatlar ile ilgili ilk mevzuat 1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ile yayınlanmıştır.

Tatbikatları esas itibariyle uygulama yöntemleri açısından sınıflandıracak olursak tatbikat türleri (Tatbikatlar Kitapçığı Taslağı):
1. Kapsamlı Saha Tatbikatı
2. Masabaşı Tatbikatı
3. Haberleşme ve İntikal Tatbikatı
şeklindedir.

Afet ve acil durumlara ilişkin olarak hazırlanan planların uygulanabilirliğinin, karar vericiler, koordinasyon birimleri ve saha ekipleri arasındaki koordine ve uyumun en gerçekçi şekilde test edildiği tatbikatlara kapsamlı saha tatbikatı adı verilir.

Saha Tatbikatının Dezavantajları:
Saha tatbikatlarının dezavantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Planlama ve uygulamasının uzun zaman alması,
• Maliyetinin yüksek olması,
• Güvenlik ve sorumluluk riski taşıması.

Geliştirme:
Tatbikat Geliştirme aşaması;
• Tatbikatın amacının ve ulaşılmak istenen hedeflerin belirlendiği,
• Yer ve zaman unsurlarının kesinleştirilip, tatbikat aşamalarının, uygulanacak senaryoların ve diğer
iş ve işlemler ile zamanlamanın netleştirildiği,
• Senaryonun detaylarının çalışıldığı,
• Kaynakların ve tatbikat aktörlerinin/oyuncularının belirlendiği,
• Haberleşme yöntemlerinin kesinleştirildiği,
• Tatbikat gözlem, değerlendirme ve yönetim esaslarının belirlendiği,
• Medya kullanım çerçevesinin çizildiği,
• Saha ya da masabaşı uygulamalarının seçimine göre gerekli alan hazırlıklarının yapıldığı,süreçtir.

Röportajı veren kişi tam adını kullanmalıdır. Takma isimleri kullanmak uygun değildir. Röportaj Sırasında Yapılmaması Gerekenler:
1. Hiçbir basına veya belirli basın ajansına karşı ayrımcılık yapmayın. TV veya radyo, ulusal veya yerel gazete ve yabancı ya da ulusal basın gibi tüm basına açık olunmalıdır.
2. “Yorum yok” şeklinde yanıt verilmemelidir.
3. Kişisel görüş belirtilmemelidir. Gerçeklere bağlı kalınmalıdır.
4. Yayınlanmaması kaydıyla bilgi verilmemelidir. Söylenilen her şey aleyhte kullanılabilir ve kullanılacaktır.
5. Yalan söylenmemelidir. Farkında olmayarak söylenen yalan hatadır.
6. Blöf yapılmamalıdır. Gerçek ortaya çıkacaktır.
7. Defansif olunmamalıdır. Medya ve izleyicileri defansif davranışı fark edecek ve bir şeyler saklandığını düşünecektir.

8. Korkulmamalıdır. Korku zayıflatıcıdır ve sergilemek istenen bir özellik değildir.
9. Baştan savma yanıt verilmemelidir. Durumla ilgili ne biliniyorsa ve afetin etkilerini azaltmak için ne yapılması planlanıyorsa dürüstçe belirtilmelidir.
10. Jargon kullanılmamalıdır. Toplum bu alanda kullanılan dile pek aşina olmayabilir.
11. Zıt düşülmemelidir. Basından ne denli hoşlanılmadığının muhabire söyleme zamanı değildir.
12. Bir yandan konuşup bir yandan da afeti ya da acil durumu komuta etmeye çalışılmamalıdır. İkisini de başarılı bir şekilde yapmak mümkün olmayacaktır.
13. Acele edilmemelidir. Kayda alınan ya da yayın dışı bir röportajda hata yapılırsa, yanıtın
yinelenmesi gerektiği belirtilmelidir. Canlı yayın için baştan başlamak gerekebilir.
14. Güneş gözlüğü takılmamalıdır.
15. Sigara içilmemelidir.
16. Sonuç sözü verilmemeli veya tahminde bulunulmamalıdır.
17. Söylentilere yanıt verilmemelidir.
18. Belirli bir cevaba yönelten sorular tekrarlanmamalıdır.
19. Afete müdahale eden diğer birimlerin çalışmaları kötülenmemelidir.
20. Bir afet ya da acil duruma yapılan müdahale başka bir afet ya da acil duruma yapılan müdahale ile kıyaslanmamalıdır

Kişisel Güvenlik: Tatbikatlarda özellikle de saha tatbikatlarında görev alan personelin kendi emniyet ve güvenliklerini sağlamak amacıyla kişisel koruyucu donanımlarını (baret, eldiven, gözlük, dizlik, koruyucu kıyafet, vb.) kullanmaları kendi sorumluluklarında olmakla birlikte ekip liderlerinin veya yöneticilerinin gözetim ve denetimindedir.

Tatbikatın planlama, geliştirme, icra ve raporlama aşamalarında farklı kurum ve yapılara mensup personel/ekipler görev yapsa da bunları dört ana başlıkta toplamak mümkündür:
• Tatbikat Planlama Ekibi (Tatbikat Koordinatörü)
• Katılımcılar/Oyuncular
• Senaryo
• Değerlendirmeci ve gözlemciler

Doğru cevap B şıkkıdır. Olay esnasında panik davranışlarda bulunmak tatbikatın amaçlarından değildir.

Koordinasyon ve işbirliği afet ve acil durumlarda görev yapacak olan farklı kurum ve yapılara mensup, farklı çalışma alanlarına ve dillerine sahip ekiplerin beraberce uyumlu şekilde çalışabilmelerine yönelik esasları kapsamaktadır. Doğru cevap  D şıkkıdır.

Gerçek zamanlı veya sıkıştırılmış zamanlı oynanabilirliği Kapsamlı Saha Tatbikatının özelliklerini yansıtmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır. Tatbikatlar ile ilgili bir diğer mevzuat ise 2009 tarihli ve 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’dur. Bu kanuna göre; “Eğitim faaliyetleri ve tatbikatları yapmak ve yaptırmak” Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın görevleri arasında yer almaktadır (Madde 8).

Doğru cevap C şıkkıdır. Lojistik destek unsurlarının belirlenmesi Tatbikat planlama Sürecine girmektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Gözlemcilerce tatbikat aşamalarının ve uygulamalarının gözlemlenmesi diğer seçenekler arasında en son aşama olarak yer alır.

Doğru cevap B şıkkıdır. Tatbikat Planlama Ekibi; tatbikatın yer, zaman, katılımcı, ölçek, oynanma şekli, beklenen çıktılar gibi unsurlarını belirleyen ekiptir. Ekipte yer alan kişilerin plan ve programlara, mevzuata, katılımcı ekiplerin kapasite ve kabiliyet bilgilerine sahip kişilerden seçilmesi önem arz etmektedir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Haberleşme için öncelikle kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi ve bu doğrultuda ihtiyaç duyulacak alt yapının hazırlanması gerekmektedir. Tatbikat sırasındaki haberleşme için telefon, telsiz, faks, e-posta gibi farklı alternatif haberleşme unsurları kullanılabilir. Kullanılacak bu hizmetlerin sağlanmış olması gerekmektedir. Eğer mesajlar elle ulaştırılacaksa bu durumda da mesajlaşmanın sekteye uğramasına neden olabilecek unsurlara dikkat etmek gerekecektir. Örneğin: mesaj iletilecek birimler arasındaki mesafe azaltılabilir.

Doğru cevap D şıkkıdır. Röportajı gerçekleştiren muhabirin adı öğrenilmeli ve daha sonra yanıt verirken muhabire adı ile hitap edilmelidir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Her takım elemanına kendi alanlarında güvenlik durumunu inceleme görevi verilir.

Kendi Kendine Yetebilirlik
Afetin ya da acil durumun yaşandığı bölgede görev alacak olan personelin bölgedeki kaynakların kullanımına ihtiyaç duymaması ve bölgeye ilave bir yük getirmemesi gerekmektedir.
Dolayısıyla tatbikat sürecinde de bu hususun göz önüne alınarak tatbikatta görev alan tüm aktörlerin, görev sürecince kendi kendilerini idame ettirmeleri sağlanmalıdır.