AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR

Toksik bir maddenin doğaya karışması endüstriyel bir kazadır ve  teknolojik tehlikeler başlığı altında sınıflandırılır.

Erozyon, çevre kirlenmeleri, ekonomik ve sosyal bozulmalar, bozulmaya dayalı olaylar başlığı altında sınıflandırılır.

AFAD tehlike değerlendirmesini; "Belirli bir alan veya bölgede tehlikelerin büyüklük, tekrarlanma, olma olasılığı, belirsizlikler gibi özellikleri ile ortaya çıkarılmasına ilişkin değerlendirme çalışmalar" şeklinde tanımlar.

Yer ivmesinin 0.40 g ve daha büyük olması beklenen bölgeler I. derece, 0.30-0.40 g arasında olması beklenen bölgeler II. derece, 0.20-0.30 g arasında olması beklenen bölgeler III. derece, 0.10-0.20 g arasında olması beklenen bölgeler IV. derece ve 0.1 g’den küçük olması beklenen bölgeler V. derece deprem tehlikesi altında olan bölgeleri göstermektedir.

I. derece deprem tehlikesi altında bulunan bölgeler Türkiye yüz ölçümünün % 42’sini oluşturur. Bu bölgelerde yaşayan insanlar ise toplam nüfusumuzun %45 (yüzde kırkbeş)’ini oluşturmaktadır.

Fiziksel Zarar Görebilirlik: İnsan eliyle oluşturulmuş yapı, alt yapı, çevre, tarım, sanayi, üretim
vb. gibi fiziksel unsurların zarar görebilirlikleri ile insan topluluklarının fiziksel kapasitelerini kapsar.

Çevrenin ve dengelerin bozulması Kuraklık-Açlık tehlike türünün ölçülmesi imkansız zarar görebilir unsurlarındandır, diğer şıklarda verilenler aynı tehlike türünün ölçülebilir zarar görebilir unsurlarıdır.

Hızlı ve denetimsiz kentleşme ve sanayileşme plansız ve denetlenmeden yapılmış yani kurallara uyulmadan yapılmış yapıları da beraberinde getirdiği için zarar görebilirliği oldukça artırmaktadır. Bunun çok acı bir örneği 17 Ağustos 1999 depremi sonrası açıkça görülmüştür.

Savaş ve sivil kargaşalar insanların toplu halde göç etmesini gerektirebilir. Bu durumdaki topluluklar başta barınma, beslenme ve sağlık olmak üzere her türlü desteğe muhtaç ve her türlü tehlikeye açık haldedirler. Bunun çok somut örneği ülkemize gelen çok sayıda “Suriyeli sığınmacılar” da açıkça görülmektedir.

Bir yer için riskten bahsedebilmemiz için sorudan bahsedilen 3 unsurda var olmalıdır. Eğer bunlardan biri yoksa riskte yoktur.

Teknolojik tehlikeler Endüstriyel Kazalar, Çeşitli/karışık Kazalar ve Ulaşım kazaları şeklinde üçe ayrılır. Doğru cevap B'dir.

Kökeni ne olursa olsun, potansiyel bir tehlikenin belirlenmesi için; veri ve bilgi toplanması, jeolojik ve zemin özellikleri, tehlikenin kaynağı, büyüklüğü, oluş sıklığı, süresi, olası etkileri veya şiddeti, olma olasılıkları, harita hazırlanması çalışmalarının yapılması gerekir. Doğru cevap E'dir.

Zarar görebilirlik farklı tür ve büyüklükteki tehlikeler karşısında, insanların ve yaşam çevrelerinin uğrayabileceği fiziksel, toplumsal, ekonomik veya çevresel zarar ve kayıpların ölçüsü olarak tanımlanır. Doğru cevap D'dir.

Sosyal zarar görebilirlik, toplumların nüfus yoğunluğu, yaş ve cinsiyet oranları, bilgi ve eğitim düzeyi gibi nüfus ve eğitimle ilgili faktörleri içerir. Doğru cevap C'dir.

Yakın çevrede can kaybı, sağlık problemleri, hayvan ve zirai ürün kayıpları ve üretim kayıpları ölçülebilen zarar görebilir unsurlar arasında yer alır. Kültürel değer ve güven kaybı ise ölçülemez unsurlar arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Tarım ürünleri ve stokları, toprak verimi, canlı hayvan kaybı ve insan sağlığı kuraklık ve açlık kapsamında 'Ölçülebilir Zarar Görebilir Unsurlar' arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yoksulluk ve az gelişmişlik, hızlı nüfus artışı, hızlı ve denetimsiz kentleşme ve sanayileşme, ormanların ve çevrenin tahribi, bilgisizlik, bilinçsizlik ve eğitim eksikliği, yaşam tarzında meydana gelen büyük değişimler, savaşlar ve sivil kargaşalar 'Zarar Görebilirliğe Etki Eden Faktörler' arasında yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Sosyal zarar görebilirliğin ölçülmesi güç, hatta imkânsızdır. Doğru cevap A'dır.

Bir yer için riskten bahsedebilmemiz için en azından bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığının olması, tehlikenin tehdidine maruz kalabilecek bir veya birden fazla varlığın olması ve tehlikeye maruz varlıkların zarar görebilir olması gerekir. Doğru cevap E'dir.

Bir toplumun, bir yapının veya hizmetin, tehlike oluştuğunda görebileceği hasar veya zararın olası ölçüsünün belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmaya zarar görebilirlik analizi denilmektedir. Doğru cevap B'dir.