Acil Durum ve Afet Senaryosu

Afet tehlike ve riskinin belirlenmesi çalışmaları sonucunda elde edilen ve farklı büyüklük ve konumlardaki tehlikelerin gerçekleşmesi halinde meydana gelebilecek tüm zarar ve kayıpları tahmin etmeye yarayan bilimsel çalışmalar afet senaryosu olarak tanımlanmaktadır.

Acil durum için yapılan acil durum tehlike ve riskinin belirlenmesi çalışmaları sonucunda elde edilen ve farklı büyüklük ve konumdaki tehlikelerin gerçekleşmesi halinde meydana gelebilecek tüm zarar ve kayıpları tahmin etmeye yarayan bilimsel çalışmalar da acil durum senaryosu olarak adlandırılmaktadır.

Senaryonun amacına, acil durum veya afet türüne ve senaryo yapılacak yerleşim birimin, alanın veya kurumun/tesisin büyüklüğüne göre senaryo çalışmalarında izlenen yol ve yöntemlerde bazı farklılıklar olabileceği unutulmamalıdır.

Afet boyutuna ulaşmamış yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve acil müdahale, mücadele, ilk yardım veya tahliye, yerinde sığınak, kilitlen-yat, çök-kapan-tutun gibi standart davranış şekli gerektiren olaylar acil durum olarak düşünülür

İş yerlerinde Acil Durumlar Hakkında yönetmeliğe göre iş yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlar;
a) Risk değerlendirmesi sonuçları.
b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım
ve patlama ihtimali.
c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.
d) Doğal afetlerin meydana gelme
ihtimali.
e) Sabotaj ihtimali. gibi hususlar dikkate alınarak belirlenir.

Su baskını,Baraj patlaması, Orman yangını, Sanayi yangını, Toplu nüfus hareketleri, Siber saldırı, Kimyasal kazalar, Biyolojik afetler ve salgın hastalıklar, Radyolojik ve nükleer kazala,r Kuraklık, Ulaşım kazaları ve  Deprem.

Farklı tehlikelerin doğuracağı can ve mal kayıpları ile diğer fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıpları önlemek veya etkilerini azaltmak ve yaşamın bir an önce normale dönmesini sağlamak afet öncesinde yapılan planlama ve hazırlık çalışmalarının ana hedefidir.

Afet anının genel durumunu afet olmadan önce öngörebilmek
Hasar ve kayıp tahmini yapmak

Afet anında oluşabilecek her türlü ihtiyacı önceden öngörebilmek

Afet anında oluşabilecek her türlü olumsuzluğu önceden öngörebilmek
Afet ve acil durum yönetiminin bütünaşamaları ile ilgili planların hazırlanmasına ışık tutmak
Tehlikenin afete dönüşmemesi için karar vericilerin önceden, doğru ve çabuk yönetim kararları almalarını kolaylaştırmak, alınan kararları uygulayarak durumun kontrolden çıkmasını önlemeye yardımcı olmak
Afet zararlarını azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarının daha etkin bir şekilde yürütülmesine yardımcı olmak
Makro ölçekte her türlü planlamaya (gelişim, kalkınma, yatırım vd.) altlık oluşturarak, karar vericilere yol göstermek

Afet senaryosu için yapılması gereken temel çalışmalar;

Varlıklara ait tüm veri ve bilgilerin toplanması, Tehlike Analizi, Zarar (hasar) görebilirlik (fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel),
Risk Analizi ve Afet senaryosudur.

Varsa inceleme bölgesinde meydana gelen afet ve acil durumlar detaylı bir şekilde incelenmelidir.

Planlama, yapmak istediğiniz şeyin nasıl, nereden, kiminle, hangi yol ve yöntemlerle, hangi imkân ve kaynakları kullanarak yapacaklarınızın saptanmasıdır.

Afet ve acil durum yönetimi planı hazırlanırken, öncelikle olası tehlikeler ve riskler belirlenmelidir.

Gelecekte olabilecek bir afetin veya acil durumun yol açacağı kayıpları, doğuracağı sorunları ve bunların boyutlarını bilmeden bir afet planı hazırlamak mümkün değildir.

Türkiye Afet Müdahale Planı, İl Afet Müdahale Planı, İlçe Afet Müdahale Planı (Gerekli görülürse), Belediye Afet ve Acil Yardım Planı, Büyükşehir Belediyesi Afet ve Acil Yardım Planı, Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planı, Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP), Okul Afet ve Acil Durum Planı, Üniversite ve Bağlı Birimlerin Afet ve Acil Durum Planı, Yüksek Öğretim Kredi ve Yurtlar Kurumuna Bağlı Yurtların Afet ve Acil Durum Planları, Tüm Bakanlık Kurum ve Kuruluşların Kendi Hizmet Binalarının ve Eklentilerinin Acil Durum Planları ve Her Ölçekteki İşletmelerin Afet ve Acil Durum Planlarıdır.

Yasal olarak hazırlanmak zorunda olan bu planların zaman zaman tatbikat senaryolarına göre test edilmesi gerekir.

Afet ve Acil durum yönetimi ile ilgili planlama çalışmalarının iyi bir şekilde yapılabilmesi için gelecekte hangi büyüklükte bir afetin oluşabileceği ve yerleşim merkezlerinin, hastanelerin, okulların, üniversitelerin, yurtların, büyük endüstriyel tesislerin, iş yerlerinin ve normal binaların bu afetten nasıl etkilenebileceği sağlıklı bir şekilde tahmin edilmelidir.

Afet Senaryoları, Afet Yönetimi ile ilgili yapılan bütün planlara temel teşkil eder.

Türkiye Afet Müdahale planında planlama süreci organizasyon, analiz, kapasite geliştirme ve entegrasyon süreci olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

Sağlık bakanlığı tarafından hazırlanarak yürürlüğe sokulan “Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu” na göre; Hastane Afet ve Acil Durum planının yıl içerisinde en az bir kez masa başı tatbikatı, bir kez de saha tatbikatı ile test edilmesi gerekir. 

Hastane Afet ve Acil Durum Planı demektir.